İSO ikinci 500’de kâr yüzde 98, fiyatlar yüzde 76 arttı

İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) hazırladığı “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2022” araştırmasına nazaran, ülkenin ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunun vergi öncesi devir kârı 2022’de yüzde 98 artarak 74,7 milyar TL’ye ulaştı.

Bu şirketlerin faaliyet kârı ise yüzde 91 artarak 100,4 milyar liraya çıktı.

Buna karşılık tıpkı devirde faaliyet kârlılığı oranı 1,1 puan düşüşle yüzde 12,6’ya geriledi.

Benzer formda faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr büyüklüğü de yüzde 90,2’lik artışla 121,1 milyar liraya ulaştı. Bu artışa karşın FAVÖK kârlılığı oranı 1,4 puan azalarak yüzde 15,2’ye düştü.

Vergi öncesi kâr ve ziyan toplamı ise yüzde 98,2 artarak 37,7 milyar liradan 74,7 milyar liraya yükseldi. Lakin satış kârlılığı oranı 0,4 puan düşüşle yüzde 9,8’den yüzde 9,4’e indi.

Tüm bu gelişmeler kârlılık rasyolarında bir evvelki yıla nazaran kısmen daha düşük bir performansa işaret etti.

Buna rağmen, İSO İkinci 500’ün istihdamı 2022’de binde 1 artışla 261 bin bireye ulaştı.

Aynı yılda ödenen toplam maaş ve fiyatlardaki artış ise yüzde 75,9 olarak gerçekleşti. Çalışan başına fiyat artışı ise 75,7 oldu.

Kaynak: İSO

SATIŞLARI YÜZDE 105 ARTTI

En büyük ikinci 500 sanayi kuruluşunun üretimden satışları geçen yıl 2021’e nazaran yüzde 104,8 artarak 694,8 milyar liraya çıktı.

İSO İkinci 500’de başka faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar 70 milyar lirayken, öbür faaliyetlerden olağan masraf ve ziyanlar 63,5 milyar lira oldu.

Geçen yıl üretim faaliyeti dışı gelirlerin kârlılığa katkısı bir epey azaldı.

Üretim faaliyeti dışı gelirlerin periyot kâr ve ziyan toplamı içindeki hissesi 2021’de yüzde 17,2 iken 2022’de yüzde 8,7’ye geriledi.

Her ne kadar yılların kendine mahsus şartları nedeniyle farklı eğilimler yaşansa da 2022 yılında endüstricinin daha fazla temel faaliyetlerine odaklandığı ve kârını gerçek işinden elde ettiği görüldü.

ENFLASYON VE DÖVİZ KURU ŞİRKETLERE KAZANDIRDI

Küçük ve orta ölçekli kuruluşların performansı açısından değerli sonuçlar ortaya koyan araştırmaya nazaran, geçen yıl sanayi bölümü başta Rusya-Ukrayna savaşı, yükselen enflasyon, finansal şartlarda sıkılaşma üzere kıymetli gelişmelerin yaşandığı ve bunlara bağlı olarak yılın ikinci yarısında global büyüme ve ticaretin ivme kaybettiği bir ortamda faaliyet gösterdi.

Bu çerçevede İSO İkinci 500 sonuçlarına bakıldığında, 2022’de ikinci 500 şirketin üretimden satışları yüzde 104,8 artarak 694,8 milyar liraya yükseldi. Bu artışta, güçlü iç talep ve ihracat artışının yanı sıra enflasyon ve döviz kurlarındaki yükseliş belirleyici rol oynadı.

İSO İkinci 500’ün üretimden satışlarındaki değişimler, yıl sonu TÜFE enflasyonundan arındırılarak incelendiğinde, 2022’de yüzde 24,7 ile epeyce güçlü bir gerçek artış yaşandığı görüldü. Lakin bu artış, 2021’deki yüzde 30,4’lük yükselişin altında kaldı.

Reel değişimler hesaplanırken son yıllarda olduğu üzere yeniden yıl sonu TÜFE enflasyonu kullanıldı. 2022 sonunda TÜFE enflasyonu yüzde 64,27 iken ÜFE enflasyonunun yüzde 97,72 seviyesinde gerçekleşmişti. Bu oran dikkate alındığında üretimden satışlardaki gerçek artış yüzde 3,6’da kaldı.

İŞTE İSO İKİNCİ 500’ÜN EN BÜYÜK ŞİRKETLERİ

İSO İkinci 500’de geçen yıl birinci sırayı 2 milyar 54 milyon liralık üretimden satışla “Şirikçioğlu İplik” ile “Denim” şirketleri paylaştı. Safa Tarım 2 milyar 51 milyon lirayla ikinci, Erdoğanlar Alüminyum 2 milyar 47 milyon lirayla üçüncü oldu.

İkinci 500 sıralamasına üretimden satışları 2 milyar 54 milyon lira ile 886 milyon lira ortasında olan şirketler girebildi. Bu yılki listeye 125 yeni sanayi kuruluşu dahil oldu. Bunlardan 51 tanesi İSO 500’den İSO İkinci 500’e düşen şirketlerden oluştu.

Geçen yıl zayıflayan global büyüme dinamiklerine rağmen Türkiye’nin ihracatı yüzde 12,9 oranında artarak 254,2 milyar dolara yükselmişti. Tıpkı yılda İSO İkinci 500’ün ihracatı da yüzde 19,3 artarak 16,1 milyar dolara çıktı ve tarihî olarak rekor seviyeye ulaştı.

İSO İkinci 500’ün ihracat artış suratı, Türkiye ve İSO 500’ün üzerinde gerçekleşti. İkinci 500’ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki hissesi 0,3 puan artarak yüzde 6,5’e yükseldi.

İSO İkinci 500’de AR-GE yapan kuruluş sayısı, 2021’de en yüksek düzeyine ulaştıktan sonra 2022’de 7 adet azalarak 228’e geriledi. (Kaynak: İSO)

AR-GE YAPAN KURULUŞ SAYISI 228’E GERİLEDİ

İSO İkinci 500’de AR-GE yapan kuruluş sayısı geçen yıl 2021’e oranla 7 adet azalarak 228’e geriledi. AR-GE harcamaları yüzde 111,5 artarak 2,8 milyar liraya yaklaştı.

Şirketlerin istihdamı yüzde 0,1 artışla 261 bin şahsa ulaştı. Birebir yılda ödenen maaş ve fiyatlardaki artış ise yüzde 75,9 olarak gerçekleşti.

İkinci 500’de halka açık kuruluşların sayısı 5 adet azalarak 26’ya geriledi.

Son yıllarda sayısal olarak düşüş göstermesine rağmen, İstanbul Sanayi Odası 142 şirketle listede en büyük hisseye sahip olurken, onu 39’ar kuruluşla Ege Bölgesi Sanayi Odası ve Kocaeli Sanayi Odası, 35 ile Gaziantep, 34 ile Bursa, 16 ile Konya izledi.

FİNANSMAN SARFİYATLARI 32,3 MİLYAR TL’YE YÜKSELDİ

İkinci 500’ün finansman masrafları, sanayi kuruluşlarının kârlılıklarında temel belirleyicilerden biri olmayı 2022 yılında da sürdürdü.

İkinci 500’ün finansman masrafları geçen yıl yüzde 60,8 artarak 32,3 milyar liraya yükseldi. Finansman masraflarının faaliyet kârına oranı 6 puan düşüşle yüzde 32,2’ye geriledi.

Finansman masraflarının kârlılık üzerindeki baskısının hafiflemesi olumlu bir gelişme olmakla birlikte 2022’deki düşük faiz ortamının yanı sıra kredi kullanımını sıkı kurallara bağlayan düzenlemelerin de burada tesirli olduğu görüldü.

Ancak halihazırda faiz ve krediye erişim şartlarının o periyoda kıyasla besbelli bir formda sıkılaşmış olması, finansman masraflarının faaliyet karına oranındaki nispi güzelleşmenin sürdürülebilirliğini tartışmalı hale getiriyor.

Firmaların varlık ve kaynak yapısındaki gelişmeler incelendiğinde ikinci 500’ün bilanço büyümesinin yüzde 68,2 olduğu görüldü. Kelam konusu bilgiler, geçmiş yıllardan farklı olarak aktiflerdeki büyümenin borçlanmadan fazla özkaynak yoluyla finanse edildiğine işaret etti.

MALİ BORÇLAR YÜZDE 38,2 ARTTI

Geçen yıl mali borçlar yüzde 38,2 oranında artarken öteki borçlardaki artış yüzde 61,6 ile daha yüksek gerçekleşti. Böylelikle mali borçların toplam borçlar içindeki hissesi yüzde 50,3’e inerken, başka borçların hissesi yüzde 49,7’ye yükseldi.

Borçların vadelerine nazaran gelişiminde ise kısa vadeli mali borçlardaki artış yüzde 70,1 ile uzun vadeli mali borçlardaki yüzde 6,3’lük artışın epeyce üzerinde gerçekleşti. Bu sürecin en somut yansıması, kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki hissesinde ortaya çıktı.

2021’in akabinde 2022’de de artışını sürdüren bu oran, yüzde 61,5 ile 2008 sonrası devrin en yüksek seviyesine ulaştı. Bu artışta, negatif faiz ortamının yanı sıra yeni kredi düzenlemelerinin uzun vadeli kredilere erişimi zorlaştırırken kısa vadeli kredi kullanımını özendirmesi tesirli oldu.

Sanayicilerin son yıllarda makul bir tahlil bulunmasını beklediği mevzulardan biri olan devreden KDV İSO İkinci 500 şirketleri için önemli bir sorun olmayı sürdürdü.

Söz konusu vergi yüzde 72,7 artarak 8,9 milyar liraya yükseldi.