İsrail-Filistin çatışmasında gündem olan “haberlerin” dezenformasyon boyutu dikkati çekiyor

ANKARA (AA) – İsrail ordusunun, Hamas’ın 7 Ekim’de başlattığı saldırıların ardından Hamas ve Filistinli gruplarla çatışması sürerken, bu süreçte yapılan “haberlerin” dezenformasyon boyutu öne çıkıyor.

İsrail-Filistin çatışmasında yapılan haberlerde dezenformasyonlar öne çıkarken, Anadolu Ajansı (AA) Teyit Hattı da sosyal medyadaki “yalan haberleri” tespit ederek, doğrusunu okuyucuyla paylaşıyor. Ayrıca ön plana çıkan dezenformasyonlar, bazı uluslararası kuruluşların da dikkatini çekiyor.

AA muhabiri, AA Teyit Hattı ve uluslararası basına yansıyan dezenformasyonları derledi.

“Kafası kesilmiş 40 bebek cesedi bulundu” iddiasını AA’ya yalanladılar

Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları’nın 40 İsrailli bebeğin başını kestiği ileri sürüldü.

İddia İsrail medyasında bir haber içeriği olarak çıktı ve sosyal medyada hızla yayıldı.

Hamas’ın bebeklerin başlarını kestiği, İsrail askerlerinin Kfar Aza’da kafaları kesilmiş bebekler bulduğu, bu bebekler de dahil 100 kişinin cesedine ulaşıldığı iddia edildi.

AA muhabiri, iddiayla ilgili İsrail Ordusu Sözcülüğüyle temasa geçti.

Sözcülük, iddiaya kaynak haberleri gördüklerini ancak ellerinde iddiayı teyit edecek bir bilgi bulunmadığını bildirdi.

İsrail medyasında çıkan ve sosyal medyada yayılan “Hamas’ın 40 bebeğin ya da bebeklerin başını kestiği” iddiası, İsrail tarafından “elde teyit edecek bir bilgi bulunmadığı” gerekçesiyle teyit edilmedi.

Video esir alınan İsrailli kadını mı gösteriyor?

Sosyal medyada gündem olan bir videonun Hamas’ın, İsrailli bir kadını esir aldığı anları gösterdiği iddia edildi.

AA Teyit Hattı söz konusu videoyu araştırdı. Videodan elde edilen kesitler tersine görsel arama tekniği ile aratıldığında, videodaki kişinin Filistin asıllı bir sosyal medya fenomeni olduğu belirlendi.

“Hamas’tan kaçan İsrailliler”in videosu bayram kutlaması çıktı

Sosyal medyada dolaşıma sokulan başka bir görüntüde ise Hamas güçlerinden kaçan İsraillileri gösterdiği iddiası öne sürüldü.

AA Teyit Hattı iddiada yer alan videodan alınan ekran fotoğraflarını tersine görsel arama metodu ile aradı. Videonun Hamas’tan kaçan İsraillileri göstermediği tespit edildi.

Videonun, “@benytoker1” isimli TikTok kullanıcısı tarafından 3 Ekim’de #sukot, #Rabbi, #religious etiketleriyle, Sukot Bayramı’nı kutlayanları paylaştığı tespit edildi.

Ortodoks Kilisesinin bombalandığı iddiası

Sosyal medya platformu X üzerinden 9 Ekim’de paylaşılan ve 350 binden fazla görüntülenen bir videoda Gazze’deki en tarihi yapılardan biri olan Saint Porphyrius isimli Ortodoks Kilisesinin İsrail tarafından bombalandığı öne sürüldü.

AA Teyit Hattı söz konusu iddiayı açık kaynaklardan araştırdı. İncelemede, havaya uçurulduğu iddia edilen Aziz Porphyrius Kilisesi’nin sosyal medya hesaplarından bir açıklama yayınlandığı tespit edildi.

Açıklamada; “Sevgili kardeşlerimiz, size Gazze’deki Aziz Porferius Kilisesi’nin en iyi durumda olduğunu bildiririz. Yayılan haberler dedikodudan başka bir şey değil. Sorup ilgilenen herkese teşekkür ederiz. Ve sizden bizim için dua etmenizi istiyoruz. Aziz Porvierius Kilisesi Gazze – 10/09/2023 Saat 21:30” ifadelerinin yer aldığı görüldü.

İsrailli bebeğin Hamas tarafından kaçırıldığı da yalan çıktı

İnternette İsrail-Filistin çatışmasının hemen ardından ortaya çıkan görüntülerden birinde de Hamas üyesi olduğu iddia edilen bir kişinin kaçırdığı İsrailli kız bebek ile konuştuğu öne sürüldü.

AA Teyit Hattı, iddiaya konu olan videoyu araştırdı. Görüntünün, üzerinde “@izzeddin_masama” isimli bir TikTok hesabının adı yer alıyor. “@izzeddin_masama” isimli TikTok hesabı araştırıldığında, kullanıcısının hesabını sildiği belirlendi.

Öte yandan videonun “archive.today” isimli internet sayfasında arşivlendiği tespit edildi. Buna göre de videonun, İsrail-Filistin çatışmasından bir ay önce, 8 Eylül’de paylaşıldığı belirlendi.

Hamas’ın kaçırdığı çocukları kafese koyduğu iddiası “yalan”

Britain First isimli aşırı milliyetçi siyasi parti üyesinin paylaştığı videoda, Hamas’ın kaçırdığı çocukları kafeslerde tuttuğu öne sürüldü. Bu video, 2 milyondan fazla kez görüntülendi.

AA Teyit Hattı, yaptığı inceleme sonucu iddiaların gerçeği yansıtmadığını belirledi.

Videonun dolaşıma sokulduğu Tiktok platformu üzerinden yapılan araştırmada, içeriğin Hamas ve İsrail arasındaki çatışmalar başlamadan önce sosyal medyaya yüklendiği anlaşıldı.

France24 televizyonu ise görüntünün 2015’te Suriye’de çekildiğini belirtti.

Hollanda merkezli araştırmacı gazetecilik grubu Bellingcat’in elde ettiği verilere göre, 7 Ekim’den bu yana internet üzerinden paylaşılan ve çok sayıda etkileşim alan bazı görüntü ve haberlerin “yalan” ve “yanlış” olduğu görülüyor.

İsrail’in güneyinde düzenlenen Supernova Müzik Festivaline katılan ve Hamas tarafından kaçırıldığı bir genç kızın yakıldığının iddia edildiği görüntüler de kısa sürede sosyal medyada gündem oldu.

Ancak Bellingcat’in yaptığı incelemelerde bu videonun Guatemala’da 2015’te çekildiği belirlenirken, videonun daha önce Hindistan başta olmak üzere birçok yerde dezenformasyon malzemesi olarak kullanıldığı kaydedildi.

Taliban fotoğrafını Hamas’a ait gibi paylaştılar

Al Jazeera da yayımladığı bir haberde İsrail-Filistin çatışması bağlamında yapılan dezenformasyonu derledi.

Habere göre, İngiliz sosyal medya içerik üreticisi Jim Ferguson tarafından, Hamas üyelerinin ABD’nin Afganistan’dan ayrılırken geride bıraktığı silahları kullandığını gösterdiğini öne sürdüğü bir fotoğraf paylaştı.

Fotoğraf 10 milyondan fazla görüntüleme alırken, Twitter kullanıcıları, söz konusu fotoğraftaki kişilerin Hamas üyeleri değil, Taliban üyeleri olduğunu ve fotoğrafın 2021’de çekildiğini ortaya çıkardı.

“Sahte BBC muhabiri” dezenformasyon saçtı

Öte yandan kendisini “BBC muhabiri” olarak tanıtan Verona Mark isimli bir hesaptan da İsrail ve Filistin’deki gelişmelere dair birçok “yalan” haber paylaşıldı.

Ancak daha sonra bu hesabın BBC muhabirine ait olmadığı anlaşıldı.

Hint gazeteci “hamile kadın” iddiasını savunamadı

Hint Gazeteci Aditya Raj Kaul, X üzerinden yaptığı paylaşımında, “İsrail’in güneyinde hamile bir kadın Hamas teröristleri tarafından bulundu. Teröristler kadının vücudunu parçalara ayırdı. Karnın kesti ve fetüsü göbek kordonunu keserek çıkardı. Doğmamış çocuğu annesinin karnından çıkararak ölmesine izin verdiler. Hamas’ın insanlara yaptığı insanlık dışı vahşet bu.” ifadelerini kullandı.

Kaul’un bu paylaşımı 3,6 milyondan fazla görüntülenme aldı.

Ancak kullanıcılar bu ifadelerin, AFP haber ajansının 2022’de Lübnan’daki Sabra ve Şatilla katliamına ilişkin yaptığı bir haberden olduğunu tespit etti.

Kullanıcılar bunun üzerine Kaul’dan iddialarına ilişkin kanıt istedi ancak Kaul bunu yapmaktan kaçındı.

Muhabir: Dildar Baykan Atalay