İstanbul Tabip Odası: Ağır bakımlarda önemli bir kriz yaşanıyor

İstanbul Tabip Odası (İTO) İdare Şurası, acil servislerdeki yoğunluğa dikkat çekmek için basın toplantısı düzenledi.

İTO İdare Şurası Üyesi Dr. Esin Tuncay, acil servislerin son haftalardaki mevsimsel enfeksiyonlar ve Covid-19 nedeniyle tıkandığını, ağır bakımlarda önemli bir kriz yaşandığını belirtti.

Toplantıda, Türk Ağır Bakım Derneği Federasyonu Lideri Prof. Dr. Tuğhan Utku’nun İTO basın ünitesine yaptığı açıklamaya da yer verildi.

“YATAKLAR DOLU, BEKLEYEN ÇOK SAYIDA HASTA VAR”

Prof. Dr. Utku, şunları söyledi:

* “Son haftalarda bilhassa önemli manada ağır bakım müracaatlarında artış kelam konusu. Türkiye’de de fakat yüklü olarak İstanbul’daki ağır bakımlarda vazifeli arkadaşlarımızla yaptığımız görüşmelerde hepsinin yataklarının dolu olduğunu ve önemli bir bekleyen hasta sayısı olduğunu öğreniyoruz. Bunun yüklü olarak son birkaç haftada giderek artan farklı kaynaklı viral enfeksiyonlardan olduğunu düşünüyoruz. Bu mevsimlerde talep artışı daima kelam konusu olur lakin bu seferki biraz fazla ağır oldu.

“YOĞUN BAKIM YATAKLARININ BEŞTE BİRİ İSTANBUL’DA”

* Covid-19 sonrası Türkiye’nin en gurur duyduğu hususlardan biri ağır bakım yatak performansıydı. Ve hakikaten sayılara bakıldığında 100 bin kişi başına 40 civarında yatak düştüğünü bakanlık kaynaklarından öğreniyoruz. Bu dünyada şu anda en yüksek sayılardan biri. ABD yahut Almanya’daki 100 kişi başında düşen yatak sayısının üzerinde bir sayı bu.

* İstanbul üzere büyük bir megapol açısından değerlendirildiğinde; genel manada bütün hastanelerin yüzde 15 kadarının İstanbul’da olduğunu biliyoruz. Türkiye ölçeğinde bakıldığında ve bu sayının yanı sıra hastane yatak sayısına bakıldığında da yeniden yüzde 18’lik bir oranın İstanbul’da konuşlandığını biliyoruz.

* Ağır bakımlar için açıkçası tam, keskin bir sayıyı kaynaklarda bulamıyor olsak da tekrar erişkin ağır bakımından bahsedersek, 32-36 bin oranında değişen yatak sayısı olduğunu biliyoruz. Kabaca şayet yüzde 20’si İstanbul’dadır sıhhat hizmeti üreten hastane ve yatak sayısı diye düşünüldüğünde ağır bakıma da bu oran yansıtılabilir. Yani neredeyse Türkiye’de var olan ağır bakım yataklarının beşte birinin yüklü olarak İstanbul’da olduğunu söyleyebiliriz.

* Tekrar kabaca bir hesap yapma gereksinimi duyarsak, ağır bakım sayılarının kıymetli bir kısmının, yüzde 35’lere varan kısmının özel kesimde, özel sıhhat hizmeti üreten hastanelerde, yüzde 15’i kadarının – çok yuvarlak sayılar veriyorum- üniversite hastanelerinde, yüzde 50’yi aşkın bir oranın da Sıhhat Bakanlığı hastanelerinde olduğunu biliyoruz.

“YOĞUNLUĞUN BİR NEDENİ DE ORTA ÜNİTE YOKLUĞU”

* Yani sayılar çok kâfi üzere dururken dağılımda farklılıklar olduğunu gözetmek mümkün. Bu kadar yatağa karşın niçin hala ağır bir ağır bakım yatak talebi var sorusu kıymetli burada. Evet, mevsimsel bir faktör var. Bu her vakit olduğundan biraz fazla gözüküyor olabilir. Genelde gelen geri bildirimler bu istikamette. İkinci kıymetli bir bahis, ağır bakım yataklarında tekrar kabaca söyleyebileceğim yüzde 20’lere varan aslında ağır bakımda yatmayacak kadar makûs olan yahut âlâ olan diyebiliriz bu kümeye, yüklü kümesi son devir kanser hastalarının oluşturduğu bir küme hastamız var.

* Kaçınılmaz olarak sayıların bu kadar bariz fark etmesindeki temel neden Türkiye’de ağır bakım yatak sayısı çok önemli gözüküyor olsa da bizim orta ünitelerimiz yok. Stepdown üzere, orta basamak üzere, hospice üzere palyatif üzere. Tahminen Türkiye’de bu tip yatakların oluşturulması, dolaysıyla akut bakım yapmak zorunda olan ağır bakımların kronikleşen bu küme hastayı devretmesi gereken bir alan yaratmak tahlil yollarından biri olabilir. Yeniden kıymetli bir bahis, bu alandan birkaç hastaneden duyduğumuz teyide muhtaç bir bilgi; yüzde 35’e varan özel hastanelerde ağır bakım kapasitesinden bahsettik bu kapasitenin de giderek azaldığını duyuyoruz.

* Yani hastaneler ağır bakım yataklarını artık daha aktif kullanmaya, sayısını azaltmaya gidiyor da olabilir. Bu da aslında Sıhhat Bakanlığı’nın bize objektif olarak vermesi gereken sayıların başında geliyor. Geçen hafta içinde İstanbul’daki tüm hastanelerin ağır bakımları denetlendi ve bununla ilgili bir çalışma yaptı Sıhhat Bakanlığı yetkilileri. Burada bildirilen yatak sayısı, hasta sayısı hastaların ağır bakım düzeyiyle uyumluluğu üzere bahisler irdelendi. Yakın vakitte resmi açıklama bu manada yapılacaktır. Lakin hakikaten irili ufaklı tüm hastanelerde ağır bakımlarında, acil servislerinde ve yataklı servislerinde önemli talep artışı ve sıkışıklık olduğunu biz de gözlemliyoruz ve duyuyoruz.”

“SAĞLIK SİSTEMİ VE AĞIR BAKIM ÜNİTELERİNDE KRİZE YOL AÇTI”

Prof. Dr. Tuğhan Utku’nun açıklamasının akabinde İTO İdare Heyeti Üyesi Dr. Ayşen Yavru tarafından basın açıklaması okundu. Açıklamada şu sözler yer aldı:

* “Kış mevsimiyle birlikte artan viral bakteriyel enfeksiyonlara bağlı olgular sıhhat sistemi ve ağır bakım ünitelerinde krize yol açtı. Prof. Dr. Özgür Karcıoğlu, acil servislerde vazife yapan birçok meslektaşlarımızdan aldığı bilgilerle başvuran hasta sayısında eylül-kasım devrine nazaran aralık ayında yaklaşık yüzde 50 artış olduğu doğrultusunda bilgi vermiştir. En dikkat cazip artış hiçbir aciliyeti olmayan yeşil alan müracaatlarında görülmektedir. Asıl sorun ise acil, yatması gereken hastalara yatak ve bilhassa ağır bakım yatağı bulmanın son derece güç, hatta olanaksız hale gelmiş olmasıdır. Alanda çalışan doktorlar tarafından acil servislerde muayene kuyruklarının uzadığı, acil teşebbüs gerektiren kırmızı alan hastaları için sedye kalmadığı, birtakım hastaların ağır bakım yatağı açılması için günlerce sedye üzerinde beklediği çaresizlikle söz edilmektedir.

“YOĞUM BAKIM YATAK SAYISI MUHTAÇLIĞI KARŞILAMAKTA YETERSİZ KALMAKTADIR”

* Mevsim gereği enfeksiyonların artışı yanı sıra acil servislerdeki yığılmanın değerli bir nedeni poliklinik randevusu bulamayan halkın acillere akın etmesidir. Bu yığılma beraberinde şiddete de yer hazırlamaktadır. Salgınlar ve enfeksiyonlarla birinci gayret yeri birinci basamak sıhhat kurumlarıdır. Birinci basamağın hedeflenenin üzerinde bir nüfusa hizmet vermek zorunda bırakılması, bölge tabanlı olmaması, sevk zincirinin olmayışı ne kadar özveriyle çalışılsa da salgın devirlerinde buraların aktif bir biçimde kullanımına mani teşkil etmektedir.

* Sıhhat hizmetlerindeki aksaklıklar, pandemi vaktini aratmayacak kadar dolan ağır bakımlar, ağır bakım yatağı bekleyen hastalar, bu hastaları tedavi etmek ve uygun merkez bulmak için çırpınan sıhhat çalışanlarının yaşadığı zahmetlerle kendini göstermektedir. İstanbul’da ağır bakım yatak sayısı görece kâfi olsa da bilhassa Covid, İnfluenza ve RSV enfeksiyonlarının bir evvelki yılın birebir devrine nazaran iki kata yakın artmış olması, etkilenen yaşlı nüfusun ağır bakıma ihtiyaç göstermesi ile mevcut ağır bakım yatak sayısı muhtaçlığı karşılamakta yetersiz kalmaktadır.

“SAĞLIĞIN TİCARİLEŞMESİNİN VAHİM SONUÇLARINI TABLO ORTAYA KOYMAKTADIR”

* Hastalıkların artması yanında ağır bakım yataklarının yanlış kullanımı da bugün yaşanan durumu hazırlayan nedenlerdendir. Uzun yıllardır, genel durumu bozuk,’ağızdan beslenemeyen 80 yaş üstü ve son periyot kanser hastaları ağır bakımlarda takip edilmek zorunda kalınmaktadır. Konutta bakım, palyatif bakım, orta ağır bakım üzere kavramların gelişmemiş olması, bu merkezlerin kurulması için gereğince kaynak ayrılmaması ağır bakım yataklarının verimli kullanımını engellemektedir.

* Sıhhatte dönüşüm siyasetleri ile direkt bağlantılı bir öteki değerli etken özel hastanelerin ağır bakım yataklarından maddi imkânı olmayan hastaların yararlanamıyor olmasıdır. Zira ağır bakım yataklarının yaklaşık yüzde 35’i özel bölümde, yüzde 15 kadarı, büyük kısmı aslında paralı vakıf üniversiteleri olan üniversite hastanelerindedir. Toplam ağır bakım yatağının lakin yüzde 50’si kamu hastanelerinde bulunmaktadır. Bu tablo sıhhatin ticarileşmesinin vahim sonuçlarını gereğince açıklıkla ortaya koymaktadır.

“SAĞLIK BAKANLIĞI’NI VAZİFEYE ÇAĞIRIYORUZ”

* Meslektaşlarımızdan aldığımız cevaplar durumu aşağıdaki biçimde özetlemektedir: Ağır bakım yatak doluluk oranı yüzde 100’e yakın ve yaş ortalaması 80’dir. Yatışlar genel olarak pnömoni, viral-bakteriyel enfeksiyon olup, birçoklarında böbrek yetmezliği eşlik etmektedir. Uzun yıllardır genel durumu bozuk, ağızdan besin alamayan, 80 yaş üstü, bir kısmı konutta bakım hastası, ya da son periyot kanser hastalarını yatırmak zorunda kalıyoruz. Sonuç olarak grip, Covid, RSV üçlü salgınının görüldüğü bugünlerde sıhhat kuruluşlarında ve toplu taşımada maske kullanılması, hastaların izolasyonu, basamaklı sıhhat hizmetinin tesis edilmesi ve ağır bakım yataklarının yanlış kullanımının önlenmesi için Sıhhat Bakanlığ’ını misyona çağırıyoruz.”