İstanbul’da ‘belgesiz vale’ tehlikesi

Geçtiğimiz günlerde Kadıköy’de şoförünün park etmesi için verdiği araba ile Bağdat Caddesi’ne çıkan bir vale, argümana nazaran yüksek süratle giderken aracın denetimini kaybetmiş ve kaza yapmıştı.

Kazanın ayrıntıları ortaya çıkarken kaza anında yanında valenin yanında bulunan işletme müdürünün işine son verildiği öğrenildi.

Bu olayın akabinde 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe giren vale çalışma kaideleri, yeterlilik evrakı alma mecburiliği tekrar gündeme geldi. Yaşanan kazaların akabinde oluşan maddi ve manevi ziyanları kimin karşılayacağı ise akıllarda soru işaretlerine neden oldu.

KABAHATLER KANUNU UYARINCA İDARİ YAPTIRIM UYGULANIYOR

‘İşletmeler ve İş yerlerinin Araç Park Hizmetlerinin (Vale) Yürütülmesine Ait Yönetmelik’ İçişleri Bakanlığı ile Etraf ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanmış ve 25 Aralık 2020 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmıştı.

1 Temmuz 2021’de yürürlüğe giren, işletmeler ve işyerlerinin vale hizmeti yürütülmesine Ait yönetmelik ile valelere Mesleksel Yeterlilik Kurumu’nun hazırladığı mesleksel yeterlilik evrakına sahip olma zaruriliği getirilmişti.

Yönetmelikte, mesleksel yeterlilik dokümanı sahibi olmayan valelerin 1 Ocak 2023 tarihi prestijiyle çalıştırılamayacağı belirtilmiş, kelam konusu düzenlemeye muhalif hareket edenler hakkında ilgili Kabahatler Kanunu uyarınca idari yaptırım uygulanacağı bildirilmişti.

‘BELGE ALMAYAN 160 BİN KİŞİ VAR’

Vale İşletmeciliği Yetki Dokümanı zorunluluğunun 1 Ocak 2023 prestijiyle yürürlükte olduğunu hatırlatan Türkiye Otomotiv Bakım Dernekleri Federasyonu (TOBFED) Lideri Serkan Bakırtaş, “Ülkemizde 200 bin tane çalışan valemiz var. 1 milyon araca her gün vale kesimi olarak hizmet üretiyoruz. Yani her gün 1 milyon aracı karşılıyoruz ve uğurluyoruz. Valenin öfke denetimi, gerilim idaresi, tesirli irtibat ve en değerlisi mesleksel yeterlilik dokümanı alması mecburiliği geldi. Şu ana kadar yaklaşık 34 bin valenin doküman almasını sağladık. Münasebetiyle aslında 200 bine baktığınızda vale bölümünde daha doküman almayan neredeyse 160 bin kişi var. Vahim olayların olmaması için bu valelerin eğitimlerini alması lazım. Mesleksel yeterlilik dokümanı alan bir valeyi artık biz yaka kartındaki QR kodundan doğrulayabiliyoruz. Bu vale sahiden eğitim almış mı, direk bakanlığın sayfasına yönlendiriyor” dedi.

“ARACINIZI VALEYE TESLİM ETTİKTEN SONRA SORUMLULUK, O VALEYİ ÇALIŞTIRAN ŞİRKETE AİT”

Bağdat Caddesi’nde valenin müşteri aracıyla kaza yapması ve bunu cep telefonu ile kayıt altına almasını da kıymetlendiren Bakırtaş, “Bu büsbütün işletmeyle ilgili bir sorumluluk. Aslında bu valenin de ceza alıyor olması lazım. İşletme bu valeyi çalıştırıyor ancak öncelikle bu valenin evrakı var mı ona bakmak lazım. Bir valenin vale olabilmesi için isimli sicil kaydından tutun her şeyine bakılıyor ve çalışma bakanlığına bağlı yasal bir imtihana tabi tutuluyor. Elbette herkes evrak alsa da bu stil durumlar olabilir mi? Evet olabilir lakin bu minimize olur. En değerlisi bu önlemlerin alınması tüketiciyi de korur, işletmeyi de korur, valeyi de korur. Siz aracınızı valeye teslim ettikten sonraki tüm sorumluluk, o valeyi çalıştıran şirkete aittir. Maddi ziyanı o valeyi işleten işletme karşılamak zorunda” biçiminde konuştu.

“TÜKETİCİ, ARACI KİME VERDİĞİNE ÇOK DİKKAT ETMELİ”

Vale kazalarındaki mağduriyetleri kıymetlendiren Tüketici Konfederasyonu Hukuk Kurulu üyesi Avukat Mücahit Saraçlı ise, “Aracını teslim ederken tüketicinin evvel dikkat etmesi gereken, nitekim orada hizmeti veren şirketin elemanına mı veriyor yoksa dışarıdan eski tabirle değnekçi dediğimiz kahyalardan biri gelip ‘Aracı ben alabilirim’ diyebiliyor. Burada çok dikkat edilmesi gereken konuda valenin nitekim orada hizmet veren şirketin elemanı olması” diyerek vatandaşları uyardı.

VALE ŞİRKETİ VE İŞLETMELER TIPKI HALDE MÜŞTEREK SORUMLU”

Avukat Mücahit Saraçlı, “Tüketiciler, araçlarını teslim ettiklerinde uğradıkları rastgele bir ziyan konusunda bilhassa valenin çalışmış olduğu şirket sorumluluk sahibi fakat bu sorumlulukla birlikte vale şirketine bu hizmeti vermesi konusunda mutabakat yapan işletmeler de birebir halde müşterek ve müteselsilen sorumlu. Mümkün ihtimal bir kaza olması, bir ziyan vermesi durumunda da doğal ki burada ‘Borçlar Kanunu’nda ya da hukukumuzda ceza kişiseldir, cürüm kişiseldir. Ferdî olarak cezalandırılır fakat buradaki olayın sürecinde de en az vale şirketi kadar tekrar o vale şirketiyle anlaşan işletme de müteselsil olarak sorumludur” dedi.

“VALE YAPMIŞ OLDUĞU FİİLDEN ÖTÜRÜ CEZA ALACAK”

Maddi hasarlı kazalar dışında bir yaralanma yahut mevt durumunda valenin kişi olarak ceza alacağını belirten Saraçlı, “Vale işlemiş olduğu haksız fiil dediğimiz, cezaya olağan süreçten ötürü, yapmış olduğu fiilden ötürü ceza alacak. Fakat bundan doğacak olan her türlü maddi ve manevi tazminatlarda da vale şirketinin sorumluluğu var. Vale şirketi şayet bu bahiste kaçınma durumunda olursa; o vale şirketinin hizmet verdiği işletme de yeniden ortaklaşa ve müteselsilen sorumlu durumunda. Oraya gelen müşteri, orada ki işletmeye geliyor, vale şirketine gelmiyor. Vale şirketi bir alt patron konumunda” diye konuştu.

İŞLETME MÜDÜRÜNÜN İŞİNE SON VERİLDİ

Öte yandan Bağdat caddesinde yaşanan kazada şoför koltuğunda oturan vale İlker Deniz’in kaza anında yanında işletme müdürünün olduğu, imgeleri de müdürün kayıt altına aldığı öğrenildi.

Vale Deniz olayla ilgili, süratle gelen bir motora çarpmamak için süratli bir atılım yaptığını o sırada aracın direksiyon hakimiyetini kaybettiğini söyledi. Kaza sonrası araç sahibinin aracın başına gelerek ‘Sana bir şey olmasın, araç değerli değil’ dediği öğrenildi.

Vale İlker Deniz’in mesleksel yeterlilik dokümanı sahibi olduğu, kaza anında yanında bulunan ve o anları kayıt altına alan işletme müdürünün de işine son verildiği öğrenildi.