İşte emekliye verilecek 5 bin lira ikramiyede tüm merak edilenler: Kimler alacak, kademeli emeklilik geliyor mu?

İŞTE NOYAN DOĞAN’A GELEN SORULAR VE YANITLARI:

Soru: Haziran ayında EYT’den emekli oldum. Ayda dört gün bir işyerinde çalışıyorum. İşyeri dört günlük sigortamı yatırıyor. Kalan günlerde çalışmam yok. Bu durumda emeklilere ödenecek 5 bin liralık ikramiye bana da yatacak mı? Şebnem K.
Cevap: İkramiye ile ilgili son günlerde okuyuculardan çokça soru alıyorum. Kimileri, soruyu soran okuyucu gibi yararlanıp yararlanamayacağını, kimileri ikramiyenin ne zaman yatırılacağını soruyor. 5 bin liralık emeklilik ikramiyesi konusunda tüm merak edilenlere cevap vereyim.

* İkramiye, çalışmayan emeklilere ödenecek. Emekli olup da çalışmaya devam edenler ikramiyeden yararlanamayacak.

* 1-31 Ekim tarihleri arasında bir gün bile çalışması olan ve bundan dolayı sosyal güvenlik destek primi ödeyen emekliler ikramiye alamayacak.

* İkramiye bir defaya mahsus ödenecek.

* Banka sandıklarında çalışmaya devam eden emeklilere ikramiye ödenmeyecek.

* İş göremezlik geliri alanlar, ölüm ve yetim aylığı alanlar, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü yüzde 50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken ölenlerden, ölümü iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olmayanların hak sahipleri, yabancı ülkelerle akdedilen sosyal güvenlik sözleşmeleri uyarınca kısmi gelir veya aylık alanlar 5 bin liralık ikramiyeden yararlanacak ancak hisseleri oranında ikramiye yatırılacak. Örneğin, sigortalı eşinden dolayı yüzde 75 oranında ölüm aylığı alanlar 5000 liralık ikramiyenin yüzde 75’ini alabilecekler. Yüzde 50 oranında ölüm aylığı alanlara 5 bin liralık ikramiyenin yarısı yatırılacak. Yetim aylığı alanlar ise yüzde 25 paya göre 5 bin liralık ikramiyenin yüzde 25’ini alabilecek.

* Birden fazla dosyadan gelir ve aylık alanlara, en fazla ödemeye imkân veren bir dosya üzerinden ödeme yapılacak.

* Emekli olduktan sonra Bağ-Kur’a kayıtlı çalışmaya devam edenler ikramiye alamayacak ancak Bağ-Kur’a kayıtlı olmayanlara ikramiye yatırılacak.

* İkramiyeler 15 Kasım öncesi hesaplara yatırılacak.

KADEMELİ EMEKLİLİK GÜNDEMDE YOK

Soru: Gündemde olan, 2000-2008 yılı SGK başlangıcı olanlara kademeli emeklilik düzenlemesi için sosyal medyada bir tablo dolaşıyor. Tabloda görünen pirim gün sayısı şu anda bizden beklenen kıdem tazminatı alıp çıkabilmemiz için gereken 7000 gün sayısından düşük. Bu şekilde pirim sayısı daha düşük bir kademeli emeklilik sistemi hayata geçer ise, 7000 günden tazminat alarak işten ayrılma hakkının da gün sayısı buna paralel düşer mi? Narine G.
Cevap: Bugünkü sosyal güvenlik mevzuatına göre 8.9.1999-30.4.2008 tarihleri arasında sigorta girişi olan erkek çalışanlar 7000 prim gün ve 60 yaşında, kadın çalışanlar ise 7000 prim gün ve 58 yaşında emekli olabiliyor. Sosyal medyada EYT düzenlemesinden yararlanamayan 2000 ve sonrası sigorta girişi olanlar için erken emeklilik, kademeli emeklilik, kademeli yaş indirimi adı altında bazı söylentiler dolaşıyor, hatta bazı tablolar yayınlanıyor ancak kamunun şimdilik kademeli emeklilik konusunda bir çalışması veya da kamunun gündeminde erken emeklilik bulunmuyor.

EMEKLİLİĞİNİZİ ERTELEMEYİN

Soru: 1998’den beri sigortalıyım, 7700 günüm var. Bu ay EYT’den emekli olabileceğim. 2023’te mi, yoksa 2024 Ocak’ta mı emekli olayım? Yasa tasarısı konuşuluyor hangisi avantajlı olur?
Yavuz T.
Cevap: 2023 sonuna kadar emekli olmakla 2024’ün ocak ayında emekli olmak arasında hiçbir fark bulunmuyor. Şimdi emekli olsanız, 2024’ün başındaki emekli maaş artışlarından yararlanacaksınız. Ayrıca 2024’ün başında uygulamaya girecek herhangi bir yasa tasarısı yok. Tek bir fark var o da 2024’ün başında kıdem tazminatı artacağı için işten ayrılırken alacağınız tazminat yüksek olur, ancak kıdem tazminatında da tavan uygulaması bulunuyor. Bu durumda emekliliğinizi ertelemeyin derim.

İŞ MAHKEMESİ’NDE DAVA AÇMALISINIZ

Soru: 2002-2004 yıllarında 26 ay çalıştığım son işyerimde 1000-1500 TL arası ücret alıyorken işverenim asgari ücretten primlerimi yatırmış. Bu durumda ne yapmalıyım? Semih K.
Cevap: İşçinin sigortasının düşük gösterilmesi, bundan dolayı da SGK’ya eksik prim ödenmesi İş Kanunu açısından suç teşkil ediyor. Çalışan açısından ücretin düşük gösterilip, primlerin asgari ücret üzerinden ödenmesi ileride çalışanın düşük emekli maaşı almasına neden olacaktır. Bu durumda yapılması gereken İş Mahkemesi’nden dava açmaktır. Bu sayede işverenin eksik yatan primleri tamamlaması sağlanacağı gibi işverene de ciddi bir ceza uygulanacaktır.

TOPLU PRİM ÖDEYEREK EMEKLİ OLAMAZSINIZ

Soru: 2001 yılında sigorta girişim yapıldı. Yaklaşık iki ay çalıştım, sonra işten ayrıldım. O iki aylık primi işveren yatırdı. O tarihten bu yana da çalışmam yok. Geriye dönük olarak sigortayı işletip, eksik primlerini yatırarak emekli olabilir miyim? Kamuran T.
Cevap: Sosyal güvenlik sisteminde geriye dönük prim ödeme ya da primleri toplu ödeyerek emeklilik hakkı elde etme diye bir uygulama yok. Ya sigortalı çalışmaya başlayacaksınız ya da isteğe bağlı sigortalı olacaksınız.