İzmir’de binalara uzman merceği: Çoğunlukla kalfalar yapmış

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Afet Komitesi Üyesi, İnşaat Mühendisi Ali Güngör, Türkiye’nin en kapsamlı zelzele araştırmaları ve risk azaltma projelerinin başlatıldığı İzmir’in Bornova ve Bayraklı ilçelerinde envanter çalışmalarının tamamlandığını söyledi. Çalışmanın İzmir geneline yayılması gerektiğini belirten Güngör, elde edilen bulguları anlattı, ihtarlarını sıraladı.

İzmir’de 30 Ekim zelzelesinden en fazla etkilenen Bayraklı ve Bornova ilçelerinde yapı envanteri çalışmalarının tamamlandığını ve sıranın Konak’a geldiğini anlatan TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Afet Komitesi üyesi inşaat mühendisi Ali Güngör, projenin İzmir geneline yayılması gerektiğini söyledi.

İnşaat Mühendisi Ali Güngör

HAYATİ OTOPARK UYARISI

Sahada çalışan inşaat mühendisleri olarak ikişer kişilik kümeler halinde doneleri topladıklarını anlatan Güngör, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde (ODTÜ) 6-7 kişilik akademisyen takımın dataları değerlendirip binaları risk sıralamasına soktuğunu açıkladı.

Güngör, şunları söyledi:

– Bu çalışmalar tüm İzmir’de yapılması gereken, geç kalınmış bir çalışmaydı. Biz binanın önüne gidip tabletlerin üzerindeki sorulara nazaran kriterleri ortaya çıkardık. Binanın fotoğraflarını çekip, kritik soruları yanıtladık. Bir binada olmaması ve olması gereken seçenekleri işaretledik. Kimilerinde, projeye uygun fakat olmasa daha uygun, diyebileceğimiz konular var. Mesela binanın yer katında sırf kolonların olduğu, duvarların bulunmadığı ve otopark olarak kullanılan kısımlar vardı.

– Otoparklar bodrum katında olmalı, birinci katta olmamalı. Bu eksi puan alan bir kriterdir. Binanın puanını düşürür. Balkonlara açık çıkma denir, giriş katının daha içerde olduğu bir üst kattaki çıkıntıya ise kapalı çıkma ismini veririz. Kapalı çıkma dezavantaj yaratır, bu nedenle eksidir. Bu bilgiler ışığında binanın risk tahlilini yapmış olduk.

“HANGİ BİNALARDA OTURABİLECEĞİMİZ ORTAYA ÇIKACAK”

Çalışma kümelerinin aldığı anlık bilgilerin tabletler vasıtasıyla değerlendirildiğini kaydeden Güngör, alandan toplanan dataların ilçe belediyelerden alınan projelerle karşılaştırıldığını lisana getirip şöyle devam etti:

– Taban parametrelerine paralel karşılaştırma yapıldı. Topografik parametrelere nazaran binanın gerçek yapılıp yapılmadığı tespit edildi. Dik yerde yapılan binaların başkalarından farklı olması gerektiği değerlendirildi. Binaların risk durumu sıraya sokuldu. Bununla ilgili ODTÜ’deki hocalar bize brifing verdi. Hangi arazi şartlarında olan binaların daha riskli olduğu konusunda karmaşık sonuçlar ortaya çıktı. Kentsel dönüşüm hangi binalarda yapılmalı önemli bir done oluşturuldu. Tüm ilçelerde bu çalışmalar tamamladıktan sonra hangi binalarda gönül rahatlığıyla oturabileceğimiz ortaya çıkacak.

“ÇOĞUNLUKLA KALFALAR İNŞAAT YAPMIŞ”

Yapılan çalışmaların ışığında sık rastladıkları bir yanlışlığa dikkat çeken Güngör, projelerin mimar ve mühendislerden oluşan teknik takımların elinden çıkmadığını söz ederek, “Binaları mimar ve mühendise projelendirip denetlettirmek gerekir. Gördüğümüz kadarıyla inşaatı çoğunlukla kalfalar yapmış. Kalfa da inşaatın kıymetli bir elemanıdır ancak tek elemanı değildir” diye konuştu.

İzmir’de yaşanabilecek muhtemel bir sarsıntıda hangi binaların yıkılıp yıkılmayacağını tespit etmenin güç olduğunu anlatan Ali Güngör, şöyle devam etti:

– Yeni bir zelzelede binaların ne kadar hasar alabileceğini tespit etmek çok güç. Sarsıntının nereden, hangi periyodla, nasıl geleceğini bilmiyoruz. Betonarme hesapları yaparken sarsıntıdan alacağımız dataları kullanıyoruz. Seferihisar zelzelesi farklıydı. Bize yakın olan Midilli’den bir sarsıntı gelebilir. Edremit Körfezi ve Gediz etrafı de faylarla dolu.

– Geliş tarafı ve zelzelenin büyüklüğü de kıymetli. Kentimizde tsunami tehlikesi de var. Binalar yalnızca sarsıntıda yıkılmaz. Tsunamiden de yıkılabilir. Bilim her vakit kendini yeniliyor. Binalarımızın işin ehli takımlar tarafından denetim edilmesini sağlamalıyız. Oturduğumuz binalar üzerinde performans tahlilleri yaptırabiliriz.

“YIKILMAYAN BİNA DA ÖLDÜREBİLİR”

Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı’nın (AFAD) afet şuuru konusundaki eğitimcilerden biri olduğunu söz eden Güngör, talep eden kurum ve kuruluş çalışanlarına fiyatsız eğitimler verdiklerini belirterek “Binamızın sağlamlığına güvenip, burası yıkılmaz, deriz lakin tekrar de yaralanabiliriz. Yıkılmayan bina da öldürebilir. Eğitim almalı ve bunu uygulamalıyız. Orta ara tatbikatlar yapmalı ve sarsıntı anında ne yapılması gerektiğini tekrarlamalıyız. Binaların yanlışsız yapılmasıyla iş bitmiyor. Sarsıntı anında binadan çıkmaya çalışanlar ya da balkondan atlayanlar var. Bunların yanlış olduğunu görüyoruz” tabirlerini kullandı.