Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, Prof. Dr. Celal Şengör’ün İstanbul’da mümkün bir sarsıntının akabinde kaos ortamı oluşacağını öne sürerek megakentten ayrılacağını duyurmasına ait değerlendirmelerde bulundu. Özener, “Deprem olmaz denilen Konya’da bile zelzele oluyor. Onun için bulunduğunuz yeri terk etmek değil, bulunduğunuz yeri sarsıntıya hazır hale getirmek lazım” dedi.
MARMARA ZELZELESİ HAKKINDAKİ SON GELİŞMELERİ DEĞERLENDİRDİ
Bilim insanlarından mümkün Marmara sarsıntısıyla ilgili arka arda açıklama ve ihtarlar gelirken, Prof. Dr. Celal Şengör’ün beklenen büyük Marmara sarsıntısı sonrası İstanbul’da yaşanacaklara ait ortaya attığı görüşler, gözlerin bir sefer daha mega kente çevrilmesine yol açtı. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, beklenen Marmara zelzelesi hakkında son gelişmeleri kıymetlendirdi.
“MARMARA’DA HER YIL ORTALAMA 900 CİVARI SARSINTI OLUYOR”
6 Ağustos’ta Marmara Denizi’nde olan 3.6 büyüklüğündeki zelzelesi, Marmara’nın olağan sismik aktivitesi olarak kıymetlendiren Özener, “Ülkemizin bir zelzele bölgesi olduğu gerçeği hepimiz tarafından biliniyor. Marmara’ya baktığımız vakit, Kandilli Rasathanesi Sarsıntı Araştırma Enstitüsü kayıtlarına baktığımız vakit, zati Marmara’da her yıl ortalama 900 civarı sarsıntı oluyor. Bu zelzelelerin bir kısmı da 4’ten büyük zelzeleler. Şu ana kadar eski yıllara baktığımız vakit, yılda ortalama 4-5 tane 4’ün üzerinde zelzele oluyor. Yani Marmara Bölgesini de sarsıntı aktivitesinin olduğu bir yer olarak düşünürsek, olan 3.6’lık zelzelesinde aslında Marmara’nın olağan sismik aktivitesine bağlayabiliriz. Lakin bu şu demek değildir. ‘Bu 3.6’lık zelzele büyük bir zelzelesi tetikleyecek’ bunu söyleme bahtımız yok fakat bunu söylerken de ‘Marmara’da 7’den büyük zelzele olmayacaktır’ demek de gerçek değil. Hasebiyle olan sarsıntılar, Marmara’nın olağan sismik aktivitesi. Birçok bilim beşerinin kabul ettiği üzere Marmara Denizi içerisinde olabilecek büyük bir zelzele beklentisi bütün bilim insanlarında var fakat her vakit olduğu üzere şunu belirtmek istiyorum. Bunula ilgili bir vakit söyleme talihimiz yok” dedi.
“FAY SINIRININ DENİZDEN GEÇMESİ BİR AVANTAJ”
Siyaset üstü bir aksiyon olması gereken kentsel dönüşümün, öncelik sırasına nazaran süratlice tamamlanması gerektiğini vurgulayan Haluk Özener, “İstanbul’a 15-18 kilometre uzaklıktan geçen fay sınırları var. Bu da bilinmeyen bir şey değil, bir avantaj olarak nitelendirilebilir. Yani Türkiye’nin birçok yerinden, kentlerin içinden fay geçerken Marmara Denizinin içinden geçen bir faydan bahsediyoruz. O da en yakın yerleşim alanına 15-18 kilometre uzaklık var. Alışılmış ki bu bir avantaj olarak kabul edilebilir. Faya ne kadar yakınsanız, tabanınız ne kadar makûs bir yerse daha fazla etkileniyorsunuz. Binanızın yapısı, binanızın kalitesi burada çok etkiliyor. Münasebetiyle birçok farklı parametreye bağlı. Tabanınız sağlamsa, faydan uzaktaysanız, binanız sağlamsa doğal olarak daha az etkileneceksiniz” biçiminde konuştu.
“DEPREM OLMAZ DENİLEN YERLERDE BİLE ZELZELE OLUYOR”
Türkiye’de zelzele dehşetiyle kent değiştirmenin anlamsız olduğunu söyleyen Özener, “Tabii herkesin şahsî görüşü, şahsî değerlendirmesi farklı bu hususta yorum yapmak çok gerçek olmaz. Fakat her insanın dehşet eşiği yahut tasa eşiği farklı olabiliyor. Ama şu gerçeği bilmek lazım, ülkemizin neredeyse tamamına yakını zelzele kırılganlığı taşıyor. Yani sarsıntıdan etkilenebilecek, zelzele tehlikesi olan bir yerden bahsediyoruz. Kimine nazaran yüzde 80’i, kimine nazaran yüzde 90’ı lakin dediğim üzere Türkiye’de 500’e yakın canlı fay bulunmakta. Herkesin çok sağlam olarak gözlediği, Anadolu’nun ortası Konya’da bile, sarsıntı olmaz denilen yerlerde bile sarsıntı oluyor. Etkin canlı faylar, haritada gözüken faylar olduğu üzere örtülü fay dediğimiz fizikî olarak toprakta tespit edilemeyen lakin zelzele üretebilen faylar var. Bulunduğunuz yeri terk etmek değil, bence zelzeleye hazırlıklı olmak lazım. Hasebiyle sağlam binalar, kentsel dönüşümün hızlanması ve zelzele inançlı konutlarda oturuyor olmamız, yalnızca konutlar değil doğal ki iş yerlerimizin, kamu binalarımızın çok çok sağlam olması lazım” diye konuştu.
“AFET RİSK AZALTMA PLANI’NA GEÇTİK”
Prof. Dr. Celal Şengör’ün sarsıntı sonrası İstanbul’da bir kaos ortamı oluşacağı savlarının sorulması üzerine Özener, “Kişiler üzerinden gitmeyelim ancak edindiğimiz deneyimlerden gideyim. 6 Şubat zelzeleleri, 17 Ağustos sarsıntısı bizim için çok kıymetli bir göstergeydi. 6 Şubat sarsıntılarında aslında 11 farklı ili etkileyen sarsıntılardan bahsediyoruz. Aslında peş peşe olan iki tane 7’nin üzerinde sarsıntılar, bunun bir deneyim olduğunu düşünüyorum. Bu deneyimlerden de ders çıkarılması gerektiğini düşünüyorum. Hasebiyle yaşadıklarımızdan ders çıkarırsak geleceğe daha düzgün bakabiliriz. Ümit ediyorum ders çıkarabiliyoruzdur. Türkiye Afet Müdahale Planı’ndan (TAMP), Vilayet Risk Azaltma Planı’na (İRAP) ve Türkiye Afet Risk Azaltma Planı’na (TARAP) geçtik. Yani sarsıntı olduktan sonra müdahale etmektense sarsıntıdan evvel riskleri azaltma tarafında teşebbüslerimiz var. Tüm Türkiye, 81 vilayet için, İçişleri Bakanlığı AFAD tarafından yapılan çalışmalar var. Yapılacak işler belirli aslında. Değerli olan yetkili ve sorumlu kuruluşların yapılacak planlamaları harfiyen uygulayıp riskleri azaltması gerekiyor. Riskler azaltıldığı vakit sarsıntıdan sonraki süreçlerde çok çok rahat edebilecek duruma geleceğiz” dedi.
