Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Bölgesel Sarsıntı ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi’nde SÖZCÜ’nün sorularını yanıtladı.
Türkiye’nin 3 metre kaydığını, bunun sarsıntının akabinde doğal bir süreç olduğunu anlatan Prof. Dr. Haluk Özener, şöyle konuştu:
*Bulunduğunuz yerde fayın bir tarafında duruyorsunuz. Karşı taraf ile sizin aranızdaki fay yanal hareket ediyor. Sarsıntıdan ötürü bir atım oluyor, fay hareket ediyor.
*Dolayısıyla bu hareketin zelzeleden sonra 3 metre olduğu alanda tespit edilmiş. Bizim de şu anda alanda olan uzman arkadaşlarımız, hocalarımız var. Alanda ölçüyorlar. İki plaka var, atıyor.
*17 Ağustos sarsıntısından sonra da yaklaşık 3-3 buçuk metrelik bir atım oldu. Sarsıntılardan sonra olan bir şey ve olağandışı bir şey değil. Bunu alanda ölçebiliyoruz, çok hassas, milimetrik olarak hesaplayabiliyoruz. Bu doğal bir şey, sürpriz değil.
“TSUNAMİ TEHLİKESİ BEKLENMİYOR”
Hatay’daki su düzeyinin yükselmesinin sismik aktiviteyle ilgisi olmadığını söz eden Özener,
şöyle konuştu:
*Kandilli Rasathanesi Zelzele Araştırma Enstitüsü’nün bir vazifesi var. Yalnızca Türkiye’nin değil, Ege, Akdeniz, Karadeniz ve kontaklı denizlerde tsunami ikaz merkezi var. Biz yalnızca AFAD’a değil, bize abone olan 13 ülkeye tsunami ikaz iletisi veriyoruz.
*Burada bir sistemimiz var. Sarsıntı olduktan sonra burada tsunami müşahedesi yapan arkadaşlar hesaplamaları yapıyorlar. Evvel bir ikaz iletisi veriyorlar. Su düzeyindeki yükselmeler, sismik aktiviteler, sismik müşahedelerle ‘tsunami tehlikesi var’ diyoruz.
*Bu iletisi 7 dakika içinde abone ülkelere yollamak üzere bir amacımız oluyor. Bunu yolluyoruz ve su düzeyinde değişim var mı, yok mu diye gözleme devam ediyoruz.
*Biz birinci gün tsunami tehlikesi iletisini geçtikten sonra, öğle ‘tsunami tehlikesi kalmamıştır’ diye bir bildiri geçtik. Bu zelzeleden ötürü bir tsunami beklenmiyor.
2 GÜNDE 4’TEN BÜYÜK 246 ARTÇI
2 günde 246 tane 4’ten büyük artçı olduğunun bilgisini veren Prof. Dr. Özener, şu tabirleri kullandı:
*Artçılar, büyük zelzeleler olduktan sonra bir yıl kadar devam edebiliyor. Birinci vakitler çok daha ağır olarak, büyüklükleri tahminen daha fazla, daha sonra bu bir eğri olarak azalıp, sıfırlanacak.
*Ama bu süreç aylar hatta yıl sürebilir. 2017 yılında Bodrum ile Kos ortasında bir sarsıntı oldu. O sarsıntının tam 9 bin 9 tane artçısı oldu. Şu anda bin 200 tane sarsıntı oldu, artçı sarsıntı.
*Bunların 2 tanesi 6’dan büyük. Biri 6.0 biri 6.9. Yanılmıyorsam şu an için 246 tanesi de 4’ten büyük. Tekrar bir istatistik paylaşayım. 2022’de bu türlü büyük sarsıntı olmamıştı.
*Toplam Türkiye ve yakın etrafında meydana gelen 4’ten büyük sarsıntı sayısı 170 idi. Bir yılda 170, 2 günde 246.
*Bu şiddetteki sarsıntılardan sonra çok doğal bir süreç. Burada vatandaşlarımıza söyleyeceğimiz husus; panik yapmamak, hasarlı binalara girmemek. Lakin bu sarsıntıları yaşayacaklar. Bu bir süreç.
MARMARA’DAKİ FAY SINIRINI TETİKLER Mİ?
Kahramanmaraş merkezli sarsıntının Marmara’daki fay çizgisini tetiklemesini söylemenin bilimsel olarak çok mümkün olmadığını kaydeden Prof. Dr. Özener, “Bu zelzele Marmara’daki sarsıntısı tetikler mi? Tetiklemez. Lakin ‘tetiklemez’ demek ‘Marmara’daki zelzele tehlikesi geçti’ demek de değil. Şu anda Marmara Denizi içinde bir güç var. Bu güç 7.2 büyüklüğünde bir sarsıntı üretebilecek potansiyelde” dedi.
‘OLACAK’ DEĞİL, ‘OLABİLİR’
Depremin öbür bir sarsıntısı tetikleyip tetiklemeyeceği konusuna ait de konuşan Prof. Dr. Özener, “Bu zelzele bir öbür zelzelesi tetikleyebilir mi, gerilim transferi olabilir mi? Olabilir. Lakin ‘olacak’ değil, ‘olabilir’. Doğu Anadolu’da öbür yerde sarsıntı olabilir mi? Olabilir. Ancak tetiklemeyebilir de. Hasebiyle bir sürü uzmanın kendine nazaran farklı görüşü var” dedi.
‘DEPREMİN ZİYANLARINI AZALTABİLİRİZ’
Prof. Dr. Haluk Özener sarsıntının ziyanlarını azaltabileceğimizi belirterek, şunları söyledi:
*Biz zelzelesi engelleyemiyoruz. Fakat sarsıntı ziyanlarını azaltabiliriz. Daha sağlam binalar yapabiliriz. Mobilyalarını duvara sabitleyebilirler.
*Binanın yıkılmadığını düşünün. Bina yıkılmadı fakat üzerinize dolap düştü. Herkesin yapabileceği bir şey var. Ders almayı bilmemiz lazım. Hafızamız biraz zayıf. Unutmamamız lazım.
