Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’un iktidara gelişinin 3. yılı

BİŞKEK (AA) – Yeni inisiyatifler, reformlar, yapısal değişikliklerle geçen bu dönem zarfında ülkede 32 yıldır çözüm bekleyen sınır sorunları masaya yatırıldı, istihbarat, savunma, iç güvenlik ve itfaiyenin teknik imkanları güçlendirildi, vergi kaçakçılığı, yolsuzluk, fuhuş ve organize suçlarla mücadele önem kazandı.

Siyasete 2005’te milletvekili olarak giren ve 2010’da 2. dönem görev yapma hakkı elde eden Caparov, ülkenin Issık Göl Bölgesi’nde Kanadalıların işlettiği Kumtor altın madeninin kamulaştırılmasını savunmasıyla tanındı.

Ülkenin 4. Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev’in döneminde, Kumtor’la ilgili protesto gösterisi sırasında “valinin rehin alınmasını organize ettiği” suçlamasıyla gözaltına alınan Caparov, yaklaşık 3,5 yıl hapis yattı.

Parlamento seçiminin sonuçlarını protesto eden muhalif parti taraftarları, 5 Ekim 2021’de başkent Bişkek’teki Ata-Too Meydanı’nda bir araya gelerek sokakların karışmasına neden oldu.

10 Ocak 2021’de yapılan erken cumhurbaşkanlığı seçimini yüzde 79,20 oyla kazanan Sadır Caparov, Kırgızistan Cumhuriyeti’nin 6. Cumhurbaşkanı olarak 28 Ocak 2021’de yemin ederek göreve başladı.

Anayasada ve ülke bayrağının tasarımında değişiklik yapıldı

Caparov, Cumhurbaşkanlığı görevinde ilk iş olarak “anayasa referandumu”nu hayata geçirdi.

Parlamenter hükumet sisteminden devlet başkanlığı sistemine geçilmesini öngören yeni anayasa 5 Mayıs 2021’de yürürlüğe girdi.

Caparov’un kabinesindeki Bakanlar Kurulu Başkanı, Milli Güvenlik Devlet Komitesi Başkanı, Savunma Bakanı, İçişleri Bakanı ve Acil Durumlar Bakanı hiç değişmedi.

Parlamentoda 29 Kasım 2023’te kabul edilen yasa ile ülke bayrağının tasarımında değişiklik yapıldı.

Kanadalılarca işletilen altın madeni devletin mülkiyetine alındı

Ülkenin Issık Göl Bölgesi’nde 4 bin rakımda yer alan Kumtor altın madenini 1997 yılından itibaren işleten Kanadalı Centtera Gold şirketi çevreye zarar vermekle suçlandı. Meclis Araştırma Komisyonu tavsiyesi üzerine Kumtor altın madenine 18 Mayıs 2021’de kayyum atamasının ardından 4 Nisan 2022’de altın madeni kamulaştırıldı.

Cumhurbaşkanı Caparov, Centerra Gold şirketi ile yeni bir uzlaşma anlaşmasının imzalandığını belirterek, varılan anlaşmayı, “halkın ortak zaferi” olarak nitelendirdi.

Kırgızistan, tercihini Türk SİHA’lardan yana kullandı

Caparov iktidarı, Kırgızistan ile Tacikistan arasındaki tartışmalı sınır bölgelerinde sürekli yaşanan silahlı çatışmalar nedeniyle sınır güvenliğine özel önem verdi.

Ülkenin hava ve sınır savunma güvenliğini sağlamak için Türkiye’den 19 Aralık 2021’de satın alınan Bayraktar TB2 SİHA’ların ardından 28 Ekim 2023’de de Aksungur ve Akıncı silahlı insansız hava araçları (SİHA) teslim alındı.

Kırgızistan Milli Güvenlik Devlet Komitesi Sınır Muhafız Hizmetlerine ait SİHA’ların konuşlandığı bir üs ülkede faaliyete geçirildi.

Bu üssü ziyaret eden Baykar Genel Müdürü Haluk Bayraktar’a Dank Devlet Ödülü takdim edildi.

Özbekistan ile sınır sorunu çözüldü Tacikistan ile çözüme yaklaşılıyor

Kırgızistan ile Özbekistan arasında bir türlü mutabakat sağlanamayan 1379 kilometrelik ortak sınırın 300 kilometrelik kısmı konusunda karşılıklı arazi değişimi yoluyla anlaşma sağlandı.

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov, söz konusu anlaşmaya 30 Kasım 2022’de, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev de, 1 Aralık 2022’de imzasını attı.

Buna göre, Özbekistan, Kırgızistan’a 19 bin 699 hektar araziyi, Kırgızistan da Özbekistan’a iki ülke sınırında bulunan Andican (Kempirabad) barajının yer aldığı 4 bin 485 hektarlık araziyi bıraktı.

Ülkeler ayrıca, Andican barajının ortak yönetiminde ve Kırgız tarafının baraja ücretsiz ve engelsiz erişimi konusunda anlaştı.

Kırgızistan ile Tacikistan milli muhafız birlikleri arasında sınırda şiddetli çatışmaların yaşandığı 14 Eylül 2022’den sonra taraflar müzakere masasına oturdu. Sınır anlaşmazlığını çözmek için oluşturulan Kırgız-Tacik hükümetler arası heyetleri aralıksız görüşmelerini sürdürüyor. Taraflar, tartışma konusu olan sınırın yarısından çoğu üzerinde uzlaştı.

Üç yılda ekonominin temelleri güçlendirildi

Devam eden yolsuzluk ve organize suçla mücadelenin olumlu sonuçlar vermesiyle ülke ekonomisi daha rahat nefes almaya başladı.

Ülkenin gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYH) miktarı 1 trilyon 200 milyon soma (13 milyar 483 milyon dolar dolar) çıktı.

Bütçe miktarı, 2020 yılında 247 milyar som iken (2 milyar 775 milyon 808 bin dolar), 2023 yılında 577 milyar soma (6 milyar 483 milyon 146 bin dolar) yükseldi.

Tarihte ilk kez, 2024 yılı bütçesi, “açık vermeyecek şekilde” parlamentoda kabul edildi.

Ülkenin tüm yaşam alanlarında yapısal reformlar sürerken, üç yılda ülkede 214 okul inşa edildi, Sağlık Bakanlığına 335 ambulans ve diğer araçlar satın alındı, yeni hastane binaları kuruldu.

Üç yılda 1402 kilometrelik yol asfaltlandı, 50 yıllık geçmişe sahip bazı köyler ilk kez asfalt gördü, 298 yol yapımında kullanılan iş makinesi temin edildi, 20 kilometrelik demir yolu inşa edildi.

Ülkenin birçok havaalanında terminal ve pistlerde yenileme çalışması sürerken, yeni yolcu uçaklarının siparişi yapıldı.

İstihbarat teşkilatının bölge müdürlük ve şube için kurulan binaları ülke geneline yayılırken, Issık Göl’de Asman şehrinin, başkent Bişkek’te yeni Cumhurbaşkanlığı binasının yanı sıra oteller, iş merkezleri, fabrikalar, 20 bin kişilik cami ve sosyal konutların temelleri atıldı.

Cumhurbaşkanı Caparov, ülkenin kaderini değiştireceğine inandığı Çin-Kırgızistan-Özbekistan demir yolu ile Kambar-Ata-1 Hidroelektrik Santrali (HES) ve baraj projelerini de hayata geçirmek istiyor.

Muhabir: Nazir Aliyev Tayfur