Kongo Demokratik Cumhuriyeti çatışmaların gölgesinde sandık başına gidiyor

YAOUNDE (AA) – Cumhurbaşkanı seçiminde aralarında mevcut Cumhurbaşkanı Felix Tshisekedi, eski Katanga Eyalet Valisi ve iş insanı Moise Katumbi, 2018 seçimlerinde de aday olan Martin Fayulu, Nobel Barış Ödüllü Dr. Denis Mukwege ve tek kadın aday Marie Josee Ifoku Mputa’nın da olduğu 20 aday yarışacak.

Yaklaşık 100 milyon nüfusuyla Sahra Altı Afrika’nın en kalabalık ülkesinde, 44 milyon seçmen cumhurbaşkanı ve milletvekillerinin yanı sıra yerel meclis üyeleri için de yarın oy kullanacak.

Tek turlu seçimlerde en yüksek oyu alan cumhurbaşkanı adayı, 20 Ocak 2024’te yemin ederek 5 yıllık cumhurbaşkanlığı görevine başlayacak.

Seçime katılımın yüzde 47,56 olduğu bir önceki seçimlerde, Demokrasi ve Sosyal İlerleme Birliğinin (UDPS) adayı Tshisekedi oyların yüzde 38,57’sini alarak cumhurbaşkanı seçilmiş, muhalefet partilerinin çatı adayı Fayulu ise oyların yüzde 35,2’sini almıştı

Seçimlerde en çok tartışılan konu “sandık güvenliği”

Kongolu seçmenler ve uzmanlar, binlerce seçim merkezine gerekli malzemelerin ulaştırılamadığını ileri sürerek seçimlerin güvenilir ortamda gerçekleşmeyeceğini düşünüyor ve ülkenin doğusunda devam eden çatışmalardan dolayı, birçok bölgede sandık güvenliğinin sağlanamayacağını, yerinden edilen en az 1,5 milyon kişinin oy kullanamayacağını ifade ediyor.

Yerel düşünce kuruluşları da sürecin şeffaf olmadığını ve bunun seçmen üzerinde bir güven krizi yarattığını belirtiyor.

Yüksek Seçim Kurulu Başkanı (CENİ) Denis Kadima ise sandık güvenliği eleştirilerini reddederek yaklaşık 2,3 milyon kilometrekare yüz ölçümüne sahip ve 100 milyon nüfuslu ülkede, 75 bin oy verme merkezinin tamamında seçim günü bütün gerekli ekipmanların hazır ve güvende olacağına dair güvence verdi.

Seçimin favori adaylarından Katumbi, seçim mitinglerinde polisin gerçek mermi kullanarak destekçilerinin provoke edildiğini ileri sürerek uluslararası gözlemciler seçimlerin adil ve şeffaf olduğunu raporlamazsa sonuçları kabul etmeyeceklerini ve ülkelerini savunmaya devam edeceklerin belirtti.

Tshisekedi ise muhalefet liderlerini ellerinde hiçbir kanıt olmadan insanları korkutmakla suçlayarak bütün Kongoluların güven içinde sandık başına gideceğini vurguladı.

AB teknik kısıtlamalar nedeniyle gözlemci misyonunu iptal etti

Avrupa Birliği (AB) CENİ’nin talebi üzerine, KDC’nin başkenti Kinşasa’ya gözlemci misyonu görevlendirmişti.

Ancak AB gözlemci misyonunun seçimlerin takibi için uydu ekipmanları kullanma talebinin Kongolu yetkilerce reddedilmesinin ardından AB, teknik kısıtlamalar nedeniyle seçim gözlem misyonunu iptal etmek zorunda kaldıklarını duyurdu.

Kampanya döneminde 2 milletvekili adayı öldürüldü

Seçimlerin arifesinde, çatışmaların devam ettiği Kuzey Kivu ve Güney-Kivu eyaletinde 2 milletvekili adayı kimliği bilinmeyen silahlı kişilerce öldürüldü.

İktidardaki UDPS’nin milletvekili adayı Joseph Kasongo Tshomba, 15 Aralık’ta Güney-Kivu’ya bağlı Uvira kasabasındaki seçim kampanyasından dönerken evinin yakınlarında silahlı kişilerce öldürüldü.

UDPS’nin bir diğer milletvekili adayı Sadiki Espoir Ndabuye ise Kuzey-Kivu’nun Beni bölgesinde bulunan Kasindi 4 numaralı kara yolu üzerinde aracı ile seyir halindeyken silahlı kişilerin açtığı ateş sonucu hayatın kaybetti.

İnsan Hakları İzleme Örgütüne (HRW) göre, kampanya dönemi boyunca, siyasi parti destekçileri arasında en az 1 kişinin hayatını kaybettiği, birçok kişinin yaralandığı şiddet olayları yaşandı. Muhalefet partisi liderleri ve muhalif gazeteciler, UDPS destekçilerinin tehdit ve saldırılarına maruz kaldı.

KDC’nin doğusunda halihazırda 266 silahlı grup faaliyet gösteriyor

Komşu ülkelerin ekonomik ve siyasi çıkarları nedeniyle defalarca çatışma bölgesi haline gelen ülkede halihazırda 266 silahlı grup bulunuyor.

KDC’de isyancı gruplara katılan militanların teslim olmasını sağlamak amacıyla hükümet tarafından kurulan Silahsızlanma, Terhis, Toplumu İyileştirme ve İstikrar Programı (P-DDRCS) Koordinatörlüğüne göre, ülkenin doğusundaki Ituri, Kuzey-Kivu, Güney-Kivu, Maniema ve Tanganyika eyaletlerinde irili ufaklı 266 silahlı grup faaliyet gösteriyor.

Ruanda, Uganda ve Burundi gibi ülkelerin sınırının bulunduğu KDC’nin doğusu, altın ve kobalt gibi onlarca değerli madenin de çıkarıldığı bölge olma özelliğine sahip.

Birleşmiş Milletlere (BM) göre, el değmemiş yaklaşık 24 trilyon dolarlık zengin yer altı rezervine sahip ülkede gümüş, bakır, kobalt, altın, koltan ve elmas, çıkarılan onlarca kıymetli madenden sadece bazıları olarak öne çıkıyor.

Binlerce sivilin ölümüne ve milyonlarca kişinin yerinden edilmesine sebep olan isyancı grupların varlığı bölgede sandık güvenliğini tehdit ediyor.

Seçimler öncesinde, ordu ve isyancı gruplar arasında ateşkes imzalanmasına rağmen, bölgede sivillere yönelik saldırılar kampanya döneminde de devam etti.

Muhabir: Ahmet Emin Dönmez