Kosova’da barikat savaşları

KOSOVA (AA) – Kosova, 2008’de Sırbistan’dan tek taraflı bağımsızlığını ilan etmesinin ardından ülkenin kuzeyinde yaşayan etnik Sırplarla meydana gelen anlaşmazlıklar nedeniyle birçok kez barikatlarla yolların kapanmasına tanık oldu.

Barikatlar, genellikle Kosova polisinin kuzeyde gerçekleştirdiği operasyonlara ve Kosova hükümetinin aldığı kararla tepki olarak doğdu.

Her soruna yollara barikat kurarak çözüm bulmaya çalışan Sırpların bu eylemleri hakkında Kosovalı yetkililer Sırbistan tarafından organize edildiğini savunurken, Sırbistan ise bu iddiaları reddediyor.

“Barikatların öyküsü” olarak devam edecek engeller serisinin ilki, 2011’de “Köprü Muhafızları” olarak adlandırılan grup tarafından Mitrovica kentindeki İbre Nehri’nin üzerindeki köprüye ve şehir genelindeki 15 farklı konuma koyulan barikatlarla başladı.

Köprü, 1999’daki savaşın bitiminden bu yana şehrin güneyinde yaşayan Arnavutlar ile kuzeyinde yaşayan Sırplar arasındaki bölünmüşlüğün sembolü haline geldi.

Köprü üzerine kurulan barikatlar, Kosova polisinin Jarinje ve Bernjak sınır kapılarını kontrol altına alma operasyonu sonrası gerçekleşti. Buradaki barikatların 2014’te çekilmesinin ardından bir gün sonra Sırplarca bu sefer betondan saksıların köprüye yerleştirilmesi protestolara neden olurken, bazı vatandaşlar yaralandı, araçlar da ateşe verildi.

Mitrovica’yı ikiye ayıran duvar

Mitrovica’daki Sırp yetkililer, 25 Ağustos 2015’te AB’nin arabuluculuğunda İbre Nehri üzerindeki köprünün yeniden canlandırılması projesi kapsamında Aralık 2016’da yaklaşık 2 metrelik bir duvar inşa etti.

Kosova ve Sırbistan arasında gerginliğe neden olan söz konusu duvarın yıkılmasıyla ilgili yasa tasarısı da 2016 sonlarına doğru Kosova Meclisince onaylandı ve duvarın Ocak 2017’de yıkılması kararı alındı. Duvar, ancak Şubat 2017’de yıkıldı.

Barikatlar

Mayıs 2019’da Kosova polisinin aralarında etnik Sırpların da bulunduğu Kosova polisi mensubu 19 kişiyi gözaltına alması sonrasında da yollar barikatla kapandı ancak aynı barikatlar, Kosova güvenlik güçlerince uzaklaştırıldı.

Operasyonda 5 polis ile operasyonun yapılmasını engellemek için yolları barikatla kapatmaya çalışan siviller yaralandı.

Eylül 2019’da da Kosova’nın, Sırbistan plakalı araçların geçişlerine izin vermemesi ve taşıtlara geçici Kosova plakası verilmesinden sonra ülkenin kuzeyinde protestolar başladı.

Bu kapsamda ülkenin kuzeyinde Sırbistan sınırında bulunan Jarinje ve Bernjak sınır kapılarına giden yol, Kosovalı Sırp protestocularca kurulan barikatlarla kapatıldı.

Kosova ile Sırbistan arasında varılan anlaşma sonrası ekim başında barikatlar çekildi.

Bir diğer barikat koyma hadisesi, Kosova hükümetinin, Temmuz 2022’de Sırbistan’a mütekabiliyet ilkesi doğrultusunda “Sırbistan kimlik kartlarıyla Kosova’ya giriş/çıkış yapanlara geçici beyan formları verilmesi” ve “Sırp makamlarınca Kosova’daki Sırplara verilen araç plakalarının ‘RKS’ (Kosova Cumhuriyeti) plakalarına dönüştürülmesi” ile ilgili kararların yürürlüğe gireceğini duyurmasıyla meydana geldi.

Kosova hükümeti, daha sonra Sırbistan ile sınır kapılarına giden yollara konulan tüm barikatların kaldırılması şartıyla krize neden olan uygulamayı 1 Eylül’e erteleme kararı aldı.

Kosova tarafı, son olarak “yasa dışı” olarak nitelendirdikleri araç plakalarının yeniden tescil sürecinin Nisan 2023’e ertelendiğini, bu araçların sahiplerine önce uyarıda bulunulacağını ardından ceza verileceğini ve son olarak test plakalarının yerleştirileceğini duyurdu.

Son olay tazeliğini korurken, Kosova’nın kuzeyinde Sırp çoğunluklu 4 belediyede erken yerel seçim hazırlıkları sırasında geçen hafta Merkez Seçim Komisyonu ofisleri ile Kosova emniyet mensuplarına maskeli bir grup tarafından saldırı düzenlendi.

Kosova polisinin, saldırıların şüphelisi olarak değerlendirdiği Sırp kökenli eski emniyet mensubu Dejan Pantic’i gözaltına almasının ardından Kosovalı Sırplar, ülkenin kuzeyine 10 Aralık Cumartesi günü barikatlar kurdu.

EULEX’e bağlı devriye ekibi, Kosova’nın kuzeyindeki Zveçan Belediyesine bağlı Rudare bölgesinde, yerel Sırplarca kurulan barikatlar yakınında ses bombasıyla saldırıya uğradı.

AB, NATO, ABD ve İngiltere, Kosova’nın kuzeyindeki gerginliğin düşürülmesi çağrısında bulundu.

Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani, bu olayların ardından yaptığı açıklamada, ülkenin kuzeyinde yer alan 4 belediyede 18 Aralık’ta düzenlenmesi planlanan erken yerel seçimlerin, oylama sırasında güvenliğin sağlanamayacağından ötürü Nisan 2023’e ertelendiğini duyurdu.

Ülkede son dönemde araç plakalarıyla ilgili olaylar nedeniyle Sırpların yerel kurumlardan çekilmelerinin ardından erken yerel seçim kararı alındı.

Muhabir: Dzihat Aliju