Köylü et muhtaçlığını kentlerden karşılıyor

Et ve Süt Kurumu’nun ‘Et ve Süt Dalı Çalıştayı Sonuç Raporu’ yayınlandı.

Kırsalda refah seviyesinin düştüğünün belirtildiği raporda, ‘kırsal kesimde yaşayan hane halkının hayvansal besin muhtaçlıklarını kentlerden karşıladığına’ dikkat çekildi.

Raporda; kırsal alanların eğitim, sıhhat, ulaşım üzere toplumsal donatıların eksikliğinden ötürü kırsal ömrün cazibesini azalttığını dikkat çekilirken, “refah seviyesi düşen” kırsal hane halkının hayvansal besin muhtaçlıklarını kentlerden karşıladığı belirtilerek şu kıymetlendirme yapıldı:

KIRSALDAKİ GELİR, KENTTEKİ MİNİMUM ÜCRETLİNİN ALTINDA

“Kırsaldaki orta ölçekli bir işletmede üç aile ferdinin iş gücü ile elde ettiği işletme geliri, kentte çalışan üç minimum fiyatlı gelir toplamının epeyce altında kalmıştır.

Kırsal ömrün çetin kuralları ve kırsal refahta gereğince sağlanamayan gelişme kentlere göçü cazip hale getirmiştir.

Özünde bir kırsal üretim olan hayvancılık faaliyetleri bu durumdan olumsuz etkilenmiştir. Özellikle geçimlik ve yarı geçimlik işletmeler ile küçük ölçekli aile işletmelerinde küçülme yaşanmıştır Kırsal hane halkının hayvansal eser gereksinimi çoğunlukla kentlerden tedarik edilmektedir.”

Kaynak: ESK

‘ÇİFTÇİ YATIRIM DAYANAKLARINDAN YARARLANAMADI’

Raporun; Türkiye’de et ve süt kesiminin sıkıntıları ve tahlil teklifleri ile ilgili kısmında, hayvancılık yatırımlarına verilen desteklemelerde “desteklenen işletmelerin ne durumda olduğu”, “üretim ve istihdam kapasitelerinin ne olduğu”, “kaç adedinin el değiştirdiği ve atıl kaldığının” tam olarak “bilinmediğine” dikkat çekildi.

Bunun yanı sıra “Kırsalda yaşayan ve geçimini hayvancılıktan sağlayan küçük ve orta ölçekli aile işletmelerinin yatırım programlarından kâfi oranda faydalanamadığı bu ailelerin proje hazırlama kapasitesi öz sermayesi yahut krediye erişim imkânı bahislerinde zayıf kaldığı bilinmektedir” denildi.

DESTEKLERİ FARKLI BÖLÜMDEKİ İŞLETMELER ALDI

Farklı dallardaki yatırımcıların “kırsal takviyelerin hibe oranları cazip geldiğinden” takviyeleri aldıkları lakin “üretim sürecinde umduklarını bulamadıkları için işletmeyi devretme yahut kapatma yoluna gittikleri” belirtilerek, âtıl durumda olan işletmeler için “yasal düzenlemeler yapılması” hedeflendi.

ALMANYA SÜT İHRACATINDA DA KISKANIYOR!

Türkiye ve Almanya’nın süt üretim ölçüleri birbirine yakın olmasına karşın Türkiye’nin süt ve süt eserlerindeki ihracat bedelinin Almanya’ya nazaran “oldukça düşük” kaldığına dikkat çekildi:

“Almanya’nın toplam çiğ süt üretimi 32 milyon ton, toplam süt eserleri ihracat kıymeti ise yaklaşık 11 milyar dolar iken ülkemizin toplam çiğ süt üretimi 24 milyon ton, toplam süt eserleri ihracat kıymetimiz ise 451 milyon dolardır.”

‘KIRMIZI ET TEDARİKİNDE ÖNEMLİ SORUN’

Tüm datalar göstermektedir ki, son 20 yılda hayvansal eserlerin global talep durumu global arzın üzerinde gerçekleşmiştir. Önümüzdeki yıllarda hayvansal eser üretiminde daha fazla daralma olacağı öngörülmektedir. Bu durumun başta İslam coğrafyası olmak üzere domuz eti tüketmeyen ülkelerde kırmızı et tedarikinde önemli sorun oluşturacağı muhakkaktır.”

DAMIZLIK HAYVANI KES, DAMIZLIK DÜVEYİ İTHAL ET

Raporda birçok ticari işletmenin damızlık hayvanlarının bir kısmını kasaplık hayvan bedelinin yükseldiği periyotta kesite gönderdiği ve yurtdışından damızlık düve ithal ettiğine dikkat çekilirken; temel neden “ekonomik yarar sağlama düşüncesi” olduğu belirtildi.

18 FARKLI DESTEKLEME ENFLASYON KARŞISINDA ERİDİ

Yine raporda; hayvancılığa 18 farklı kalemde dayanakların ödendiği lakin “miktarın enflasyon karşısında düşük seviyede kaldığı”, bununla birlikte hayvancılıkta kullanılan girdilerde ithalat oranının her geçen gün arttığı bilindiğine vurgu yapıldı:

“Enflasyonla bir arada üretici fiyatları satabil kalmıştır son iki yılda et ve süt üretiminde daralma olmasının temel nedeni budur. Bu yılın başından beri hem ette hem sütte fiyatlar üst istikametli hareket etmiştir.”

‘ANAÇ KESİTLERİ ET AÇIĞI OLARAK KARŞIMIZA ÇIKACAK’

Raporun süt kesimine ait sıkıntılar ve tahlil teklifleri kısmında ette yaşanan sıkıntıların süt bölümünde de yaşandığı belirtildi.

Süt bölümünde de anaç hayvanların kesite yollandığına dikkat çekilerek, “Yem ham unsurlarının çok fiyatlandığı devirlerde üretim maliyetlerinde olan büyük artışlar düşük kalan üretici fiyatları birleşince sürüde anaç kesitlerin artmasına neden olmaktadır. Anaç kesitlerin artması süt arzında daralmaya neden olmakta ve et arzının kısa periyotta artmasına bağlı olarak et fiyatlarını aşağı çekse de sonraki yıllarda et açığı olarak karşımıza çıkmaktadır. Maalesef bu kısır döngü; doğal koşulların bozulması, dışarıdan tedarik edilen girdi fiyatlardaki çok artışlar ve kısmen de yanlış siyasetler nedeniyle birkaç yılda bir yaşanmaktadır” tespiti yapıldı.

Buna nazaran çiğ süt arzı ve planlamasına ait şu teklifler yer aldı:

* MALİYET FİYATINA ÜRETİCİ REFAH HİSSESİ EKLENSİN: Çiğ süt maliyetlerinin hesaplanmasında öncelikle metot belirlenmelidir. Ticari işletmelerde üretilen çiftlik sütleri için birebir bir maliyet-fiyat çalışması küçük işletmelerde üretilen çiftlik sütleri için başka bir maliyet-fiyat çalışması yapılmalıdır. Hesaplanan maliyet fiyatına, o anki enflasyona nazaran ‘üretici refah payı’ isminde ek bir ödeme eklenmelidir.

* BESİN KOMİTESİ ONAYI KALDIRILSIN: Toplantıların periyodik aralıklarla düzenlenmesine dikkat çekilerek çiğ süt tavsiye fiyat açıklamasından evvel mecburî hale getirilmiş olan Besin Komitesi onayı kaldırılmalıdır. Bu durum Kurulu işlevsizleştirdiği üzere fiyat istikrarsızlığına da yol açmıştır.

* ÜRETİCİ BİRLİKLERİ HESAPLARINA YATIRILAN BEDELLERİ DİĞER HEDEFLERLE KULLANIYOR: Çiğ süt toplama ve pazarlama hizmeti veren üretici örgütlerinin bu hizmetler karşısında üreticilerden yaptıkları kesintiler şeffaflığı ve izlenebilirliği sağlayacak mevzuat kapsamında olmalıdır. Üreticilere ilişkin birlik hesaplarına yatırılan çiğ süt bedellerinin öteki gayelerle nemalandırılmasına ağır müeyyideler getirilmelidir.

* ÜRETİCİNİN ÇİĞ SÜT KARŞISINDA YEM ALMA MECBURİYETİ ÖNLENSİN: Çiğ süt alımı karşısında üreticinin yem alma mecburiyeti önlenmelidir. Şayet yem karşılığı süt alımı kontratı olacak ise fiyatlama bir parite üzerinden yapılmalıdır.”

DÜNYADA EN ÇOK DOMUZ ETİ ÜRETİLİYOR

Raporda, dünya kırmızı et üretiminin 2022’de 215,3 milyon ton olarak gerçekleştiği; üretimin yüzde 35,4’ünü büyükbaş eti, yüzde 7,8’ini küçükbaş eti ve yüzde 56,8’ini domuz eti oluşturdu. Raporda, şu kıymetlendirme yapıldı:

“Dünya kırmızı et üretiminin yüzde 35,4’lük hissesini oluşturan büyükbaş et üretimi 2022 yılında 76 milyon tondur. Üretimde birinci sıralarda yer alan ülkeler ABD, Brezilya, Çin ve AB’dir. Dünya sığır eti ticaretinde en büyük dört ihracatçı ülkenin Brezilya, ABD, Hindistan ve Avustralya olduğu ve bu ülkelerin toplam sığır eti ihracatının yaklaşık yüzde 56’sını gerçekleştirdiği görülmektedir.” (ANKA, Dilan Kutlu)