Kum dolu kovayı çevirmek gibi! 65 şahsa mezar olan oteli bu türlü tanım etti

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık, 25 kişilik grupla yaklaşık 7 aydır sarsıntının yıkıp geçtiği bölgede incelemelerde bulunuyor.

Deprem ve Yapı Sıhhati Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü de olan Altunışık, cumhuriyet başsavcılıklarınca, 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen zelzelenin akabinde yürütülen soruşturmalar kapsamında, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının görevlendirmesiyle ölümlerin yaşandığı 500’e yakın binada inceleme yaptıklarını söyledi.

Altunışık, görevlendirildiklerinden beri 25 kişilik takımla yaklaşık 7 aydır uğraştıkları yüzlerce dava belgesinden kimilerine ait raporları tamamladıklarını lisana getirerek, şu değerlendirmede bulundu:

“1 takım, 1 haftada lakin 1 evraka yapabiliyor zira yıkılan bir binada bazen onlarca, yüzlerce can kaybı meydana gelmiş olabiliyor. Çuvallarca data, kağıt, evrak, görüntü, tutanak ve deliller bulunmakta.

Geniş bir takımla hassas biçimde çalışarak, hatalı varsa binanın yıkılmasına neden olan parametreleri belli başlıklarla ortaya koyuyor, binanın ruhsat tarihi, yapı kullanma müsaadesi, yapı kontrol evrakları, yer ve gereç özellikleri, projesinin yapıldığı yılda yürürlükteki yönetmeliğe uygunluğuna kadar tüm ayrıntılarıyla ele alıyoruz.

Ayrıca bina yıkıldıktan sonra binanın başında inceleme yapıp uzman raporu tutanların evraklarını inceleyip, genel kanaat oluşturmaya çalışıyoruz.”

KUM DOLU KOVAYI KARŞIT ÇEVİRİR GİBİ

Adıyaman’daki İsias Otel ve Kahramanmaraş’taki Ebrar Sitesi’ne ilişkin eksper evraklarındaki raporların tamamlanarak bir müddet evvel cumhuriyet başsavcılığına iletildiğini anımsatan Altunışık şunları kaydetti:

“Isias Otel evvel konut olarak projelendirilip yapılıyor. Kaba inşaatı bittikten sonra bir mühlet binanın inşaatına orta veriliyor, sonra da otele çevriliyor. Ancak bu geçen müddette yönetmelik değişiyor.

Binanın birinci ruhsat tarihinde tabi olduğu yönetmelik ile otele çevrilip, kullanım maksadı değiştiği tarihte tabi olduğu yönetmelik farklı. Binanın projeleri, değişen yönetmeliğe nazaran denetim edilmemiş. İsias Otel’de karot kıymetleri ilgili tarihteki yönetmeliği sağlamıyor.

Otelin yıkıldıktan sonraki manzarası, güya kum dolu kovayı çevirdikten sonra kumun yayılış biçimi üzere olmuş. Binanın yıkılış formunun, kovayı kaldırdıktan sonra kumun yayılış biçimi üzere olduğunu görebiliyorsunuz.”

EBRAR SİTESİ YIKIM NEDENİ İMALAT KUSURU

Altunışık, Ebrar Sitesi için hazırladıkları rapora ait de “Ebrar Sitesi’nde gözlemlenen hasarlar maalesef 20 blok için de birebir halde. İmalat etabında beton ve donatının mekanik özelliklerinde, ayrıyeten etriye sıklaştırması, çiroz ve kancalar ve gibisi donatı detaylandırmalarında değerli eksiklikler mevcut. Bu da binanın ana yıkılma nedenleri ortasında.” sözlerini kullandı.

MALZEME ÖZELLİĞİ VE UYGULAMADA BİRTAKIM KUSURLAR VAR

Hatay’daki Rönesans Rezidans’ın evrakını da tamamlamak üzere olduklarını anlatan Altunışık, şunları kaydetti:

“Çok değerli bir bina olduğu için çok hassas davranmaya çalışıyoruz. 3 bloklu bir bina. Statik projesinde hem temel hem de üst yapısında derz var ve binaların 3’ü de bariz bir kattan hasar alıp geriye hakikat düşmüş yahut devrilmiş durumda. 3 blok da tıpkı hasar sistemine sahip.

Yaptığımız incelemelerde gereç özelliği ile uygulanmasında birtakım sorunlar olduğu belirtiliyor lakin uzman raporlarıyla bize gelen fotoğraflar ortasında bir kıymetlendirme yapıp net kanaatimizi bildirmek istiyoruz.

Umarım sarsıntının birinci yılı dolmadan üzerimizdeki bütün belgelerimizi cumhuriyet başsavcılığımıza teslim etmiş olacağız.”

“BELLİ BİR YAŞA SAHİP BİNALAR SÜRATLE İNCELENMELİ”

Altunışık, Kahramanmaraş sarsıntısında yıkılan bina dataları ile 2011’de Van sarsıntısında yıkılan 154 ölümlü binanın datalarını karşılaştırdıklarını vurgulayarak, “Van zelzelesinde yıkılan 154 binanın ortalama karot dayanımı 10,50 megapaskal (MPa) iken Kahramanmaraş’ta yıkılan ve incelediğimiz 500’e yakın binadan elde ettiğimiz karot dayanımları 10-14 MPa ortasında değişiyor. Bu bedeller yapı kontrol geldikten sonra biraz artış göstermektedir fakat maalesef şu an ortalama kıymetler azamî 14 MPa ve bu düşük bir kıymet.” dedi.

Van zelzelesinde yıkılan binaların sırf yüzde 15’inde taban etüt raporu olduğunun altını çizen Altunışık, şöyle devam etti:

“Aradan yaklaşık 15 yıl geçtikten sonra bu oranın artmasını beklerken maalesef Kahramanmaraş sarsıntılarında bu oran yüzde 19’larda. Van sarsıntısında yıkılan 154 binanın ortalama yüzde 40’ının statik projesi varken, Kahramanmaraş sarsıntılarında incelediğimiz binalarda yüzde 50’lerde.

Statik projesi olan binaların ilgili tarihte yapılan yönetmeliğe uygunluğu ise yeniden maalesef yüzde 50 civarında. En kritik sorunlardan biri de ilgili binanın inşaat başarısı. Van sarsıntısında binaların beton ve donatı üzere gereç özellikleri ile donatı detaylandırmasındaki muvaffakiyet oranı yüzde 3’tü.

Kahramanmaraş sarsıntılarında çok daha yüksek bir oran bekliyorduk ancak şu anda yüzde 11 seviyelerindeyiz. Yıllar geçiyor, kendimizi geliştiriyor ve bir noktaya geliyoruz ancak daha çok yol almamız gerek üzere görünüyor. Bilhassa belli bir yıldan evvel inşa edilmiş yapılarda bu çok daha bariz durumda. Bu tablo, makul yapılarımızı acil bir halde kentsel dönüşüme koymamızın habercisi.”

Altunışık, bir daha bu türlü afetler yaşanmaması temennisinde bulunarak, “Ülkemiz değerli bir zelzele nesli üzerinde yer alıyor, geçmişte olduğu üzere gelecekte de bu tıp zelzeleler ile karşılaşabiliriz. Bu nedenle bilhassa makul bir yaşa sahip binalarımızın süratli bir formda incelenmesi, kâfi olmayanların ise güçlendirilmesi yahut kentsel dönüşüme hazırlanması gerekiyor.” diye konuştu. (AA)