Mehmet Şimşek ile 100 gün: Faiz, enflasyon ve kur nereye geldi?

28 Mayıs seçimlerini Recep Tayyip Erdoğan’ın kazanmasının akabinde yeni kabinede bir isim tüm ilgileri odağına çekti.

Uzun yıllardır yüksek faize karşı iletiler veren ve ‘faiz sebep, enflasyon sonuç’ tezini savunan Erdoğan, iktisadın başına klasik siyasetleri savunan Mehmet Şimşek’i getirdi. Kulislerde Beştepe’nin Şimşek’i ikna için uzun bir efor harcandığı bilgileri yer aldı.

Kabinenin açıklanmasının akabinde Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanan Mehmet Şimşek, 4 Haziran’da bakanlıkta düzenlenen merasimle vazifesi evvelki bakan Nureddin Nebati’den devraldı.

Bakan Şimşek birinci açıklamasında, “Türkiye’nin rasyonel bir yere dönme dışında bir seçeneği kalmamıştır. Kurala dayalı bir Türkiye iktisadı özlenen refaha ulaşmamızda kıymetli olacaktır” diyerek 2021 yılından bu yana uygulanan büyümeye dayalı düşük faiz siyasetinin sonuna gelindiğinin sinyalini verdi.

Şimşek’in vazifeye gelmesinden sonra Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı misyonuna, eski bir Wall Street bankacısı olan Hafize Gaye Erkan atandı. TCMB’nin birinci bayan lideri olan Erkan, 9 Haziran’da vazifesi evvelki lider Şahap Kavcıoğlu’ndan devraldı.

Şimşek ve Erkan’ın misyona gelmesiyle birlikte ortodoks siyasetlere dönüşe dümen kırılsa da geride kalan müddet içerisinde Türk lirasındaki bedel kaybı ve enflasyondaki yükseliş hızlandı.

Sozcu.com.tr, Şimşek’in birinci 100 gününde temel ekonomik göstergelerin performansını inceledi. İşte Şimşek’in karnesi:

FAİZ ARTIŞLARI

Şimşek ve Erkan’ın misyona gelmesinin akabinde iktisatta iki yıldır uygulanan düşük faiz siyasetinin da sonuna gelindi.

Erkan’ın başkanlık ettiği birinci Para Siyaseti Konseyi toplantısında faizler 650 baz puan artırıldı ve siyaset faizi yüzde 8,5’tan yüzde 15’e yükseltildi. Böylelikle TCMB Haziran ayında yaptığı toplantıda 27 ay sonra birinci sefer faiz arttırmış oldu.

Faizler temmuzdaki toplantıda 250 baz puan artışla yüzde 17,5’e yükseltilirken ağustosta faiz artışları beklentilerin üzerinde oldu. Heyet ağustosta 750 baz puanlık şahin bir artış gerçekleştirerek siyaset faizini yüzde 25’e yükseltti.

Bununla birlikte kredi ve kredi kartı faizleri de arttı. Ortalama TL ticari kredi faizleri yüzde 14,95’den yüzde 37,94’e yükseldi. Yüzde 40,14 olan gereksinim kredisi faizleri ise yüzde 52,97’ye yükseldi. Temmuz öncesi yüzde 1,36 olan faizler 1 eylül itibariyle yüzde 2,81’e yükseldi. Azami gecikme faiz oranı yüzde 3,11’e ve nakit avanslarda ise azami akdi faiz oranı yüzde 3,57’ye çıkarıldı.

DOLAR/TL KURU

Seçim öncesinde 20 düzeyinin çabucak altında olan Dolar/TL kuru, Şimşek’in vazifeye geldiği gün olan 4 Haziran’da 20,88 düzeyindeydi.

Merkez Bankası tarafından gerçekleştirilen sert faiz artışlarına karşın kurdaki yükseliş geride kalan 100 günde devam etti. Kur 100 günün akabinde 26,86 düzeyine geldi. Böylelikle Türk lirası 100 günde yüzde 28 kıymet kaybetti.

Dolar/TL kuru bu müddet içerisinde 27,2 düzeyini gördü. Sonrasında ağustos ayında gerçekleşen sert faiz artışı ile birlikte kur tekrar 26’lı düzeylere düştü.

ENFLASYON TEKRAR HIZLANDI

Şimşek misyona gelmeden evvelki ay olan mayısta tüketici enflasyonu yıllık bazda yüzde 39,59, aylık bazda yüzde 0,04 düzeyindeydi. Haziran ayında ise bu oran yıllık bazda 38,21 düzeyine gerilerken aylık enflasyon yüzde 3,92 oldu.

Ancak kurdaki yükselişin tesiriyle birlikte Türkiye’de fiyat artışları temmuzda tekrar hızlandı. Temmuzda yıllık enflasyon yüzde 47,8’e aylık enflasyon yüzde 9,49’a geldi. Ağustosta ise yıllık enflasyon yüzde 58,94, aylık enflasyon yüzde 9 oldu.

Öte yandan TCMB 2023 yıl sonu enflasyon kestirimini yüzde 58’e, 2024 yıl sonu iddiamızı yüzde 33’e yükseltti. Orta Vadeli Program’da ise 2023 enflasyon kestirimi yüzde 65’e, 2024 enflasyon varsayımı yüzde 33’e yükseldi.

AKARYAKIT FİYATLARI UÇTU

Döviz kurlarının artması ayrıyeten akaryakıt fiyatların da katlanmasına neden oldu.

Benzinin litre fiyatı, Şimşek misyona başladığında 21,28 TL idi. Motorin ise 19,43 lira düzeyindeydi. Bugün ise akaryakıtın litresi 36,87 TL’den motorininki ise 38 TL’den satılıyor.

Benzinde artırım oranı, Şimşek’in misyona gelmesinden bu yana yüzde 73,2 oldu. Bu periyotta motorin ise yüzde 95,5 oranında zamlandı.

MERKEZ BANKASI REZERVLERİ

Diğer yandan Şimşek periyodunda Merkez Bankası rezervleri bir ölçü artış gösterdi.

Net rezervler 2 Haziran’da -5.7 milyar dolar ile bilgi tarihinin en düşük pahasını almıştı. 2 Haziran haftasında brüt rezervler 100,5 milyar dolar, swap hariç net rezervi ise -61,2 milyar dolara inmişti.

Aradan geçen müddette rezervlerde artış gerçekleşti. Merkez Bankası’nın (TCMB) brüt rezervleri geçen hafta 120,6 milyar dolar oldu. Bankanın net rezervleri 16,2 milyar dolara ulaştı. TCMB’nin swap hariç net rezervi ise -58,5 milyar dolar oldu.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından yayımlanan datalara nazaran, Şimşek vazifeye geldiğinde 2 trilyon 576 milyar lira olan KKM büyüklüğü geçen hafta 3 trilyon 348 milyar lira olarak kaydedildi. KKM’de alınan önlemlerle birlikte hesaplardaki ölçü son iki haftada düştü lakin 100 günde artış yüzde 35,5 oldu.