Memleketler arası Af Örgütü’nden Türkiye’ye ‘sansür yasası’ daveti

Uluslararası Af Örgütü, TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe giren ‘sansür yasası’na ait, “Uluslararası Af Örgütü, ‘dezenformasyon yasası’ olarak bilinen yasa değişikliği paketinin hazırladığı yerden telaş duymaktadır. Bu nedenle Milletlerarası Af Örgütü, Türkiye’yi, kelam konusu mevzuatı yürürlükten kaldırmaya çağırmaktadır” açıklamasını yaptı.

Uluslararası Af Örgütü, TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe giren ‘sansür kanunu’na ait, “Uluslararası Af Örgütü, ‘dezenformasyon yasası’ olarak bilinen yasa değişikliği paketinin hazırladığı tabandan dert duymaktadır. Bu nedenle Milletlerarası Af Örgütü, Türkiye’yi, kelam konusu mevzuatı yürürlükten kaldırmaya çağırmaktadır” açıklamasını yaptı.

Uluslararası Af Örgütü, 13 Ekim’de TBMM’de kabul edilen ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylanarak yürürlüğe giren ‘sansür maddesi’ne ait bugün yazılı bir açıklama yaptı. Af Örgütü, “2023’te yapılması planlanan milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimleri bağlamında bu mevzuat, kamusal istişare alanını açıkça daraltacak yeni bir tehdit oluşturmaktadır” değerlendirmesini yaptı.

Uluslararası Af Örgütü’nün yazılı açıklaması şöyle:

“Uluslararası Af Örgütü, ‘dezenformasyon yasası’ olarak bilinen yasa değişikliği paketinin, rastgele bir kişinin ulusal güvenliği, kamu sistemini yahut genel sıhhati ilgilendiren mevzularda Türkiye mahkemelerinin ‘gerçeğe muhalif yahut panik yaratmaya yönelik’ addettiği bilgileri retweet ettiği, beğendiği yahut paylaştığı gerekçesiyle üç yıla kadar mahpus cezasına mahkum edilmesine yer hazırlayabileceğinden tasa duymaktadır.

2023’te yapılması planlanan milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimleri bağlamında bu mevzuat, kamusal istişare alanını açıkça daraltacak yeni bir tehdit oluşturmaktadır. 26 Mayıs 2022’de, iktidardaki AK Parti ve MHP, TBMM’le Basın Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi verdi. Akabinde Dijital Mecralar Kurulu ve Adalet Komitesi’nden hudutlu değişikliklerle geçen teklif, 13 Ekim 2022’de parlamentoda kabul edildi.

“BÜYÜK BİR TEHDİT OLUŞTURMAKTADIR”

Yasayı savunanlar, genel münasebet kısmında, değişikliğin dezenformasyonla uğraş etmeyi ve ‘suçsuz şahısların gibisi içeriklerle yanıltılmasının önüne geçmeyi amaçladığını’ belirtti. Yasa, çeşitli değişikliklerin yanı sıra Türk Ceza Kanunu’nun ‘Kamu Barışına Karşı Suçlar’ kısmındaki unsur 127’ye yeni bir cürüm ekleyerek, insanları ‘halkı aldatıcı bilgiyi alenen yaymak’ gerekçesiyle hatalı haline getirecek.

Bu değişiklik hususunun çok geniş ve muğlak bir biçimde söz edilmesi ve yasa tasarısının içerdiği öteki önlemler, ülkede söz özgürlüğü hakkının kullanılmasına yönelik büyük bir tehdit oluşturmaktadır.

Türkiye hükümeti, dezenformasyonla uğraş etmek için insanları hatalı haline getirmek yahut öteki bir biçimde susturmak yerine muteber, muteber, objektif ve erişilebilir bilginin herkese ulaşmasını sağlama eforlarını artırmalıdır.

“HÜKÜMETİN MEDYA ÜZERİNDEKİ KONTROLÜNÜ ARTIRMAKTADIR”

Yasa, birebir vakitte toplumsal medya platformlarını, kullanıcıları tarafından paylaşılan içeriklerden sorumlu tutmak yoluyla maksat alarak insanların fikir ve fikirlerini özgürce tabir etme alanını da daraltmaktadır.

Yasada yapılan değişiklikler, yetkililere içeriklere erişimi engellemek ve toplumsal medya şirketlerine para cezası kesmek konusunda daha fazla yetki tanıyarak hükümetin medya üzerindeki kontrolünü de potansiyel olarak artırmaktadır.

Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün bildirdiğine nazaran, Türkiye hükümeti, halihazırda ulusal basının yüzde 90’ını denetim etmektedir ve yetkilileri eleştiren medya kuruluşları gereksiz mali ve yargısal baskılarla karşı karşıya kalmaktadır.

“SÖZ KONUSU MEVZUATI YÜRÜRLÜKTEN KALDIRMAYA ÇAĞIRMAKTADIR”

Uluslararası insan hakları hukuku ve standartları uyarınca, ‘gerçeğe karşıt bilgi’ yahut ‘panik’ üzere muğlak ve bilinmeyen kavramlara dayalı olanlar da dahil olmak üzere bilginin yayılmasına genel yasaklar getiren kısıtlamalara müsaade verilemez.

Bununla birlikte, yasanın öngördüğü sert cezalar, kamuoyu ve basın üzerinde caydırıcı bir tesir yaratarak misilleme korkusuyla otosansüre yol açma riski taşıyor. Bu nedenle Milletlerarası Af Örgütü, Türkiye’yi, kelam konusu mevzuatı yürürlükten kaldırmaya ve dezenformasyonla çaba hedefi taşıyan yasalar dahil olmak üzere tabir özgürlüğü hakkını düzenleyen tüm kanunları Türkiye’nin milletlerarası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine uygun hale getirilmesini sağlamaya çağırmaktadır.

“ACİLEN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRMALI”

Yeni mevzuat, Türkiye’de tabir özgürlüğü hakkına yönelik büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Sansür ve cezalandırma, yanlış bilgilerin meydana getirdiği zahmetlerle uğraş etmek yerine yanlış bilgilerin daha da fazla yayılabildiği bir dehşet ve baskı ortamı yaratacaktır.

Yetkililer, Türkiye’nin memleketler arası insan hakları hukuku kapsamındaki yükümlülükleri doğrultusunda, ‘gerçeğe aykırı’ bilgi yaymaya cezai sorumluluk getirilmesi ve toplumsal medya platformları üzerindeki artan kısıtlamalar dahil, yeni unsurları hemen yürürlükten kaldırmalı ve insanların misilleme tasası taşımadan söz özgürlüğü haklarını kullanabilmelerini sağlayacak adımlar atmalıdır.” (ANKA)