Minimum fiyat artırımı fiyatları ne kadar artıracak?

Yaklaşık yedi milyon çalışanı direkt ilgilendiren net minimum fiyat 2024 yılı için yüzde 49 artışla 17 bin 2 lira olarak belirlenirken; minimum fiyattaki artışın enflasyona tesiri tartışılıyor.

Reuters tahlilinde “İşveren bölümünün talebinin tersine, taban fiyatta kademeli bir artış yerine tek seferde yüksek artış yapılacak olmasının enflasyon için orta vadeli görünümü bozucu eki yaratması beklenirken; ekonomistler 2024’ün birinci yarısında yüzde 70’i bulması beklenen enflasyonun yılın ikinci yarısında çalışan fiyatlarında gerçek olarak büyük kayıplara neden olacağına işaret ediyor” denildi.

Özellikle emek ağır kesimlerde taban fiyat artışından kaynaklanan ek maliyetin yarısı kadar patrona dayanak verilmesinin yanı sıra, tüm fiyat kümelerinde gelir vergisi dilimlerinin son yıllarda yaşanan kaybı telafi edecek biçimde yine düzenlenmesi de patronların talepleri ortasındaydı.

‘EN AZ YÜZDE 30 ARTIŞ OLARAK YANSIYACAK’

Asgari fiyat artışının perakende fiyatlarına yansımasının kaçınılmaz olduğunu belirten Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Lideri Berke İçten, “Biz minimum fiyatta ocak ve temmuzda çalışanı ve patronu mağdur etmeyecek kademeli bir artışın hem kesimlerimiz hem de enflasyonla gayrete katkı için daha isabetli olacağını açıklamıştık. Artık bu değişim ile üretici fiyatları en az yüzde 25-30 civarında artış gösterecek. Bu da perakende fiyatlarına artırım olarak yansıyacak” dedi.

Yüksek oranlı artışa rağmen, patronların devletten takviye taleplerinin de karşılık görmediğini belirten İçten, “Özellikle emek ağır kesimler için devletimizden müspet ayrımcılık beklentimiz vardı. Bu beklentimiz karşılanmadığı üzere taban fiyat dayanağına de 200 lira üzere çok sonlu bir artış yapıldı” dedi.

Perakende dalının çatı kuruluşu pozisyonundaki Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel de, “İşçilik organize perakende dalında en değerli maliyet kalemleri ortasında yer alıyor. Fiyatlardaki artışın önümüzdeki aylarda fiyatlara bir yansıması olacak” dedi ve ekledi:

“Perakende kesimi olarak içinde hammadde, üretim, lojistik, ve mağaza maliyetlerini barındıran bir zinciri yönetiyoruz. Bu zincirin halkalarındaki şeffaf olmayan ve denetim edilemeyen maliyet artışları maalesef eser fiyat artışı olarak bize geri dönecek.”

‘SORU İŞARETİ YARATTI’

Artış oranının hükümetin dezenflasyon programına bağlılığı konusunda soru işareti yarattığını belirten bir ekonomist de Reuters’a yaptığı değerlendirmede, iç talep yapılan sıkılaşmaya karşın güçlü olduğu için artışın fiyatlara yansımaları olacağını söyledi.

Aynı ekonomist, “Asgari fiyata yüzde 40 ile yüzde 50 artış bekleniyordu, artış üst sonda çıktı. Net bir sayı ortaya koymak mümkün değil lakin enflasyona besbelli tesiri olabilecek bir seviyeden bahsediyoruz” dedi ve ekledi:

“Asgari fiyata yapılan bu artış enflasyon için orta vadeli görünümü bozacaktır. 2024’ün birinci yarısında enflasyonun yüzde 70’i bulacağını göz önüne alırsak, yıl ortasında ikinci bir artırım olmazsa gerçek olarak fiyatlar düşüyor olacak. İktisat idaresinin tekrarladığı ikinci yarıda dezenflasyon kelamını bozmayacak ancak gücünü zayıflatacak bir durum var karşımızda.”

Merkez Bankası’nın (TCMB) enflasyon raporu ve piyasa kestirimleri TÜFE’nin Mayıs 2024’te yüzde 70-75 bandında tepe yapacağını gösteriyor. TCMB gelecek yıl sonunda enflasyonun yüzde 36’ya gerileyeceğini öngörüyor.

İŞVERENLER DEVLET DAYANAĞI BEKLİYOR

Öte yandan, yüzde 49 oranındaki minimum fiyat artışıyla birlikte maliyet kalemleri kıymetli ölçüde yükselecek olan üreticiler, devletten dayanak talebinde bulunuyor.

Asgari fiyatın yaygın olduğu dokumacılık bölümünün çatı kuruluşlarından İstanbul Dokuma ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz, enflasyonist bir periyotta çalışanları mağdur etmemek için gösterilen çabayı takdir ettiklerini, fakat patronların üzerindeki yükün de göz gerisi edilmemesi gerektiğini söyledi.

Öksüz, “Küresel ölçekte yaşanan talep daralmasıyla bölümümüzde üretimin azalması kelam konusu. Minimum fiyatta yaşanan artış, üretim maliyetlerimizi artırıyor fakat bunu ihraç fiyatlarına yansıtamıyoruz. Artan maliyetlerle birlikte dünyanın en büyük beşinci dokumacılık ihracatçısı pozisyonunda bulunan Türkiye’nin rekabetteki gücünü kaybetmemesinin çok önemli” dedi ve ekledi:

“Bu çerçevede bilhassa imalat sanayiindeki kesimlerde taban fiyat üzerindeki vergi yükü üzere birtakım ek maliyet ögelerin patrona yansıtılmaması gerektiğini düşünüyoruz.”

İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Lideri Çetin Tecdelioğlu da, “Özellikle patron katkı hisseleri noktasında yılın birinci 6 ayında dahi olsa sayıların yükseltilmesi yararlı olacaktır. Bu takviye, endüstrici ve ihracatçılar için çok değerli. Bunun dışında bilhassa sarsıntı bölgesindeki sanayi kuruluşları için ekstra bir dayanağın sunulmasının büyük yarar sağlayacağına inanıyoruz” dedi.