Müsilaj bitmedi, ekosistemin sinyal veriyor

Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı, müsilaj tehlikesinin sona ermediğini söyledi. Marmara Denizindeki alg patlamasına dikkat çeken Sarı, müsilajın bir sonuç olduğunu belirtti.

Müsilajla birlikte Marmara Denizi’ndeki balık popülasyonunun azaldığını, Marmara’da görülen balık tipi sayısının 64’ten 4’e düştüğünü belirten Prof. Dr. Sarı, insanların denizle olan ilgisini değiştirmesi gerektiğini belirtti.

Müsilajın yine ortaya çıkabileceğini söyleyen Sarı, şunları kaydetti:

“2021 yılında yaşadığımız üzere, felaket boyutunda bir müsilaj yok çok şükür. Bundan mutluyuz. Fakat, Müsilaj bitti mi? diye sorarsak, üzgünüm müsilaj bitmedi. Zira müsilaj bir sonuç. Nedenleri ortadan kalkmadan sonuçlar değişmez. Nedenleri global iklim değişikliğine bağlı sıcaklık artışıydı. Bu devam ediyor.

İkinci nedeni kirlilikti. 2021 yılında Marmara Denizi’ni ne kadar kirletiyorsak tıpkı formda kirletmeye devam ediyoruz. Üçüncüsü de Marmara Denizi’nin özgün yapısıydı. Hasebiyle bu üç tetikleyici faktör tesirli olduğu sürece, bunlardan en az bir adedini ortadan kaldırmadığımız sürece, iklimi değiştiremeyiz, Marmara Denizi’nin orjinal yapısını değiştiremeyiz lakin kirlilik yükünü azaltabiliriz.

Marmara Denizi’nin kirlilik yükünü azalttığımız vakit işte o vakit müsilaj bir daha gelmeyecek diyebiliriz. Lakin şu anda, bu üçlü tetikleyici devreye girdiği her an müsilaj tekrar ortaya çıkabilir. Hakikaten denize baktığınızda şu anda alg patlamalarını görüyorsunuz. Çok alg çoğalmalarını görüyorsunuz. Bu alg çoğalmaları, bir şeyin geldiğini gösteriyor. Yani ekosistemin sinyal verdiğini gösteriyor”

MÜSİLAJ DENİZ EKOSİSTEMİNİN YANGINI GİBİ

Marmara Denizinde 2021 yılında meydana gelen müsilaj sonrası deniz ekosisteminin gördüğü ziyana vurgu yapan Sarı, müsilajı orman yangınlarına benzeterek şunları söyledi:

“Müsilaj deniz ekosisteminin yangını üzere. Yani bir orman yangını düşünün. Orman yangınından sonra o alana girdiğinizde ne hissediyorsanız, 2021 yılındaki o felaket boyutunda yaşadığımız müsilajdan sonraki Marmara Denizi ekosistemi o hale geldi. Ziyan görmeyen yok. Herkes, her şey ziyan gördü.

Ama bilhassa deniz suyunu filtre ederek yaşayan, beslenen ve kaçma bahtı olmayan tabana bağlı yaşayan organizmalar çok ziyan gördü. Örneğin süngerler, kıyıdan 30 metre derinliğe kadar bütün sünger toplulukları öldü ve kaybettik.

Midyeler yüzde 30 civarında ziyan gördü. Balıklar tam üreme vaktinde müsilaja yakalandı. Gümüş balığı, istavrit, hamsi üzere cinslerin yumurtaları, larvaları, yavruları ziyan gördü. Münasebetiyle ziyan görmeyen yok.”

Müsilaj felaketinden iki dalın etkilendiğini söyleyen Sarı, “Sektör olarak en çok hangi dal etkilendi dersek, birinci sırada balıkçılığı sayabiliriz. Yarı yarıya balıkçılar eser kaybına, av kaybına uğradılar. Ağlarını atıp çekemediler. İkincide de turizm etkilendi doğal ki. Beşerler, o köpüklerin ortasındaki, o makûs imgelerin ortasında denize girmek istemediler. Münasebetiyle en çok etkilenen iki bölümü balıkçılık ve turizm diye sayabiliriz” tabirlerini kullandı.

BALIK ÇEŞİTLERİNİ MÜSİLAJ ÖNCESİ VE SONRASI DİYE AYIRMAMIZ LAZIM

Marmara Denizinde avlanan balık oranının 24 bin ton olduğunu lakin balık cinsinin 65ten 4e düştüğünü belirten Prof. Dr. Mustafa Sarı, şunları lisana getirdi:

“Marmara Denizi’ndeki balık çeşitlerinin ne etapta olduğunu müsilaj öncesi ve müsilaj sonrası diye ayırarak konuşmamız lazım. 80 bin ton civarında avcılığımız vardı bizim Marmara Denizi’nde, bir vakitler. Müsilajdan evvel de 25 bin tonlar civarında seyrediyordu. Müsilajdan sonra 2021 yılında avcılık sayılarımız 14 bin tona geriledi. Şu anda 2022 sayıları açıklandı, haziran ayının başında.

Bu sayılara baktığımız vakit şu anda 24 bin tona tekrar çıktığını görüyoruz. Düzgün değil mi? Değil. Uygun değil ben size söyleyeyim. Zira bu 24 bin tonun, 13 bin tonu hamsi. 2 bin ton, 3 bin tonluk iki tane tipi daha sayalım. Karidesi ekleyelim. Yani hamsi, istavrit, palamutu ekledik. Daha sonra bin tonun üstünde av veren öteki tipimiz yok bizim.

Nerede? 65 tane çeşit avlıyorduk biz Marmara Denizi’nde. Şu anda avladığımız çeşitlerin sayısı bir elin parmakları kadar azaldı. Münasebetiyle Marmara Denizi’nde avladığımız balık çeşitleri çok azaldı. Evvel büyükleri doruktakileri azalttık biz. Orkinoslarımız yok artık. Kılıç yok. O büyük kofanalar yok. O büyük torikler yok. Onları bitirdik.

Diğer taraftan uskumrumuz vardı Marmara Denizi’nde. Mükemmel uskumrumuz vardı. 2016 yılında bir gözüktü uskumru. Bütün filo yüklendik üstüne. Ne kadar balık varsa tuttuk. İşte artık ilaç için uskumru bulasın. Kılıçlar nerede mesela?  Orkinoslar nerede? Onun için ziyan gördü Marmara Denizi balıkları.”

“BALIKLARIN ESKİ HALİNE GELMESİ İÇİN MARMARA’YI AÇIK TUTMAMIZ LAZIM”

Balık tiplerinin artması için boğazların açık tutulması gerektiğini belirten Sarı, “Bu balıkların tekrar eski haline gelmesi için Marmara Denizi’nde boğazları açık tutmamız lazım. Boğazlarda her türlü avcılığın yasak olması lazım. Çeşitler rahatça girip çıkmalı boğazlardan, Marmara Denizi’ne. Marmara Denizi balıkçılığı, Karadeniz balıkçılığı demek. Marmara Denizi balıkçılığı, Ege balıkçılığı, Akdeniz balıkçılığı demek. Zira daima bu tipler boğazlar aracılığıyla giriş çıkış yapıyorlar Marmara’ya. Ya ürüyorlar Marmara’da ya kışlıyorlar ya besleniyorlar. O yüzden boğazları açık tutmamız lazım. Ve kesinlikle muhafaza alanları oluşturmalıyız Marmara Denizi’nde. Bir de doğal ki av araçlarının büyüklüklerine, avcılık yapan teknelerin uzunluklarını, büyüklüklerini bir sınırlama getirmemiz gerekiyor” tabirlerini kullandı.

Prof. Dr. Mustafa Sarı

DENİZ BİZİM ATIK ÇUKURUMUZ DEĞİL

Denize ömür biçilemeyeceğini lakin Marmara Denizinde gidişatın uygun olmadığına dikkat çeken Sarı, şöyle konuştu:

“Ekosistemler canlı yaşayan sistemlerdir. Canlı yaşayan sistemlere ömür biçemezsiniz. Yani kim bir ekosistemle ilgili ömür biçiyorsa buna inanmayın. Zira ekosistemler sibernetik sistemlerdir. Kendi öz kontrolleri vardır.

Siz bir tertibi orada bozduğunuzda diğer bir sistem tekrar devreye girer. O eski sistem devre dışı kalır. Ve ekosistem kendisini ülkü ortama getirmeye çalışır. O yüzden yani bir ömür biçemiyoruz. Lakin gidişatın düzgün olmadığını siz de biz de hepimiz de görüyoruz. Bütün izleyenlerde görüyorlar.

Marmara Denizi’ne 20 sene evvel girenler dalanlar kaç metre bir görüş uzaklığı olduğunu biliyorlar, görüyorlardı. Artık dalanlar ne olduğunu görüyorlar. Kıyılarında yaşayanlar, Marmara Denizi’nin kıyılarına baktıklarında ekosistemin nasıl değiştiğini görüyorlar.

Kirletmemeliyiz. Denizle olan ilgimiz değişmek zorunda. Yani deniz bizim atık çukurumuz değil, bizim foseptiğimiz değil. Deniz sihirbaz değil. Elimize geleni tutup atacağız denize, o da yutacak. Tertemiz edecek. Yok o denli bir dünya.

Ekosistemlerde geri tepme unsuru dediğimiz bir unsur var. Biz bu kadar atığı attıktan sonra Marmara Denizi’nin bir geri tepmeye maruz kalmamasını bekleyemeyiz. Yani ömür biçmiyoruz lakin gidişatın düzgün olmadığını söyleyebiliriz”

DENİZLE OLAN İLGİMİZİ DEĞİŞTİRMEMİZ LAZIM

Marmara Denizi Hareket Planının bir an evvel hayata geçirilmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Mustafa Sarı, ferdî olarak da uğraşa takviye verilmesi gerektiğini belirterek, şunları söyledi:

“Birey olarak ben, siz, şu anda bizi izleyen herkesin de Marmara Denizi’ne ben ne kadar ziyan veriyorum? diye kendisine sorması lazım. Şu anda Marmara Denizi’nin etrafında yaşayan 25 milyon insan olarak, sifonu her çektiğinizde yarısını arıtma tesisi arıtıyor, geri kalan yarısı hiç arıtılmadan denize gidiyor.

Sizin, benim, bu Marmara Denizi’nin etrafında yaşayan herkesin katkısı var. Bunları azaltmamız lazım. Bir çay bardağı kadar atık yağı lavabodan döktüğünüzde, onlarca ton deniz suyunu kirletmiş oluyorsunuz.

Buna son vermemiz gerekiyor. Bu yüzden yapmamız gereken şey denizle olan münasebetimizi değiştirmek ve denizle yeni bir mukavele yapmak. Diğer Marmara yok” (DHA)