Mutlu olmanın kolay yolu! Psikolojik esneklik nedir? Psikolojik esnekliğin faydaları nelerdir?

Kendinizi kötü hissettiğinizde, mutlu olma düşünceleri muhtemelen aklınızdan en uzak olan şeydir. “Yükselişler” kendi içlerinde harika olsa da, dengede kalabilmeniz sizin için daha sağlıklı olabilir. Üzüldüğünüzde, tamamen “kaybetmek” yerine problemle metanetle yüzleşebilseydiniz de hayat daha sakin olmaz mıydı?

Psikolojik esneklik nedir?

Psikolojik esneklik, bir kişinin zorluklara ya da değişen koşullara yanıt olarak uyum sağlama, devam etme veya değişme kapasitesidir. Psikolojik olarak esnek olabilmek için kişi duyguları, düşünceleri ve hedefleri ile orada olmalıdır. Zihinsel olarak esnek bir kişi, çok çeşitli bakış açıları ortaya koyabilir, değişen taleplere uyum sağlayabilir, zihinsel süreçlerini yeniden ayarlayabilir, zor duyguları düzenleyebilir ve stresli bir olayda rekabet eden ihtiyaç ve arzuları dengeleyebilir.

Psikolojik esnekliğin faydaları nelerdir?

Dartmouth College’dan Robert Klein’a göre; yaşam deneyimlerine verilen duygusal olarak yoğun tepkilerin psikopatolojinin bir işareti olabileceğini öne sürüyor. Bununla birlikte, bu görüşe karşı çıkanlar, “sağlıklı duygusal sistemlerin normatif olarak hoş veya hoş olmayan uyaranlara güçlü duygusal tepkiler üretmesi gerektiğini öne süren teorik bakış açılarıdır.” Yazarlar, bu tepkilerin, bireylerin bu uyaranlarla, iyi ve kötü ile daha uyumlu bir şekilde başa çıkmalarına yardımcı olabileceğini not etmeye devam ediyor.

Psikolojik olarak esnek olanlar hayattaki duygusal dönemeçleri ve dönüşleri daha iyi idare edebilmekle kalmaz, aynı zamanda sorunlar yeni çözümler gerektirdiğinde değişen zihniyetleri gerektiren durumlarla genel olarak daha iyi başa çıkabilirler. Daha da önemlisi, psikolojik olarak esnek insanlar “gerçeği olduğu gibi deneyimleyebilir”.

Psikolojik esnekliğin potansiyel faydalarına ilişkin bir koşul vardır ve bu, duygusal tepkinin süresiyle ilgilidir. Orta düzeyde bir rahatsızlıkla, bu sinir bozucu çevrimiçi karşılaşma üzerinde durmaya devam ederseniz, öfkenizin potansiyel faydaları azalabilir. Yoğun fakat kısa süreli reaksiyonlar, başa çıkma mekanizmalarınızı harekete geçirmenin ideal bir yolunu temsil eder.

Psikolojik esnekliğin avantajlarını test etme

Araştırmacılar, tamamı üniversite mezunları üzerinde yapılan beş çalışmalık bir dizi boyunca, pozitif ve negatif uyaranlara karşı en yüksek duygusal tepki vermenin esenlik ile ilişkisini test ettiler. Çalışmaların üçünde, Dinamik Duygusal Tepki Testi (DART) adı verilen duygusal tepkiselliği test etme yöntemi, katılımcılardan olumlu ve olumsuz duyguları (örneğin sevimli hayvanlara karşı olay yeri) uyandırmak için tasarlanmış görüntülere yanıt olarak duygularını derecelendirmelerini istemeyi içeriyordu. Bu görevin bir varyantında, katılımcılar uyaranda gösterilen öğeden ne kadar uzakta olmak istediklerini derecelendirdiler.

Duygu derecelendirme ölçeği görevlerine verilen yanıtlarla, katılımcıların laboratuvarda görüntü izleme görevi sırasında bildirdikleri duygu aralığı ile refahtaki günlük değişimleri ilişkilendirmek mümkün oldu. Tüm araştırmalardaki bulgular, psikolojik esneklik teorisini destekleyerek, yalnızca duygusal iniş ve çıkışlarda daha fazla değişkenliğe sahip kişilerin günlük değerlendirmelerde daha mutlu ve tatmin olduklarını değil, aynı zamanda olumlu duygularını en üst düzeye çıkarmak için seçimler yapma konusunda daha iyi göründüklerini gösterdi. Bu uyum sağlama yeteneği, deneyin bir varyantında test edildi ve katılımcılara hangi uyaranları izlemek için daha fazla zaman harcamak istedikleri soruldu. Sonuçlar, daha fazla duygusal değişkenliğe sahip olanların kendilerini hem neşelendiren hem de moral bozan görüntülere eşit şekilde maruz bırakmaktansa daha mutlu seçimler yapabildiklerini gösterdi.

Psikolojik olarak esnek bir kişi nasıl olunur?

Artık duygusal tepkiselliğin kaçınmanız gereken bir durum olduğu görüşünü bir kenara atmaya hazır olduğunuza göre, soru bu yeni psikolojik esneklik dünyasına nasıl girebileceğiniz haline gelir. Araştırmacıların önerdiği önemli bir öneri, gerekli olduğunu düşündüğünüzün tam tersini yapmanızdır. Yani, sizi mutsuz edecek ya da korkutacak durumlardan kaçınmak yerine, duygularınızı yolunuza çıkan her şeye göre ayarlamak için kendinize biraz alıştırma yapmalısınız. O bilgisayar size kötü davrandığında, cevap bilgisayarlardan tamamen kaçınmak değil, öfkenin üzerinize geçmesine izin vermek ve ardından soruna daha temiz ve taze bir yaklaşımla geri dönmektir.

Bu süreçte psikolojik esnekliğe giden ikinci yol devreye girebilir. Araştırmacılar, bulgularını bilinçli farkındalık ve kabul taahhüdü terapisinin psikolojik müdahale geleneğiyle ilişkilendiriyor. Bu yaklaşımlarda, uzaklaşmazsınız, duygularınızı fark eder ve onları tüm insan deneyiminizin bir parçası olarak kucaklarsınız. Araştırmacıların sözler ile bulguları “bağlama uygun duygusal tepkilerin bu davranışsal yönetişim biçiminde oynaması muhtemel önemli rolün altını çiziyor”.

Özetle, genel olarak dünyaya tepki vermenin yeni yolları, zihinsel sağlığınıza faydalı olacak şekilde esnekliğinizi güçlendirmeye yardımcı olabilir. Hayatın inişleri çıkışları kadar hoş değil ama her ikisini de hissetmenize izin vererek daha tatmin edici deneyimlere izin verebilirsiniz.

Kaynak: Susan Krauss Whitbourne. “The Highly Flexible Habits of Happy People”. Şuradan alındı: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/fulfillment-at-any-age/202306/the-highly-flexible-habits-of-happy-people. (07.07.2023).