Öbür manipülatif hareketlerle de karşı karşıya kalabiliriz

Önce Sarıyer’de kiliseye akın düzenlendi, bir kişi hayatını kaybetti. Emniyet güçleri aksiyonu IŞİD’in gerçekleştirdiğini belirtti. Sonra Çağlayan Adliyesi’ne atak oldu. Bu sefer, terör örgütü DHKP/C’ydi. Üst üste hücumların maksadı neydi, Türkiye nasıl bir riskle karşı karşıya? Bahçeşehir Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi Lideri Abdullah Ağar’a sordum.

–Çağlayan’daki İstanbul Adalet Sarayı önündeki polis denetim noktasına silahla ateş açan 2 terörist meyyit ele geçirilirken, bir vatandaş hayatını kaybetti, 3’ü polis 5 kişi yaralandı. Saldırganların terör örgütü DHKP/C üyesi olduğu belirlendi. İki gün evvel IŞİD terör örgütünü, artık DHKP/C’yi konuşuyoruz. Terör örgütünün emeli neydi?

2015’te merhum savcı Selim Kiraz’ın hayatını kaybettiği olaydakine emsal niyet taşıdıklarına dair kuvvetli emareler var. İçeriye sızıp kıymetli şahıslardan birini ya da halkı rehin alıp, rehine krizi yaratmak. 2015’teki hareketi yapan da DHKP/C’ydi. Şuna atıfta bulunmakta yarar var: PKK terör örgütü DHKP/C başta olmak üzere kimi yasadışı silahlı sol örgütlerle birlikte Kelamda Halkların Birleşik İhtilal Hareketi ismiyle bir yapı ortaya koyduklarını biliyoruz. PKK bilhassa aksiyon yapamadığı alan ve vakitlerde aksiyonu bu örgütlere ya da kendi türev örgütlerine taşereOrta ettiğini görebiliyoruz. Aksiyonda bu türlü bir irtibat var mı? Terör örgütleri üzerinden Türkiye’deki seçim süreçlerini, toplumsal barışı, kamu iradesini manipüle etmeye yönelik bir gayret olduğunu düşünüyorum. Bununla birlikte 7 Ekim’den sonra hem Irak hem Suriye’de didişme üst düzeye çıktı. Paradigmalar, siyaset ve stratejiler değişti. Vekillerin kullanıldığı biçimler ve dozaj değişti. Ya birileri artık devletleri de vekil devlet olarak kullanmak istiyorlarsa, bu ülkelerden biri de Türkiye’yse, o vakit soru şu: Bunu nasıl yapacaklar?

–Nasıl?

Türkiye’nin hassasiyetlerini, hislerini, acılarını istismar ederek yapacaklar. Vekaletler savaşı, yalnızca eline silahı, cebine parayı koy değildir.

–Bunu birazdan açmanızı isteyeceğim. Art geriye iki taarruz, biri IŞİD’in kilise saldırısı, oburu DHKP/C’nin adliye saldırısı. 7 yıldır Türkiye’de hücum yapmayan IŞİD ne oldu da yine harekete geçti?

Sadece Türkiye’de aksiyona geçmedi. Bilhassa bu son devirde, hatta şöyle bir data paylaşayım sizinle, 2024’ün birinci 10 gününde Suriye’nin 14 ilinin 7’sinde 35 atak gerçekleştirmiş. Dünya çapında da birebir periyotta yani 2014’ün birinci 10 gününde 100 civarında akın gerçekleştirmiş. Buradan baktığımızda IŞİD’in tekrar etkinleştiğini, daha doğrusu aktifleştirildiğini görüyoruz.

–Peki temel sebebi ne olabilir?

7 Ekim saldırısından sonra bilhassa Musevilerle Müslümanlar ortasında Gazze üzerinden baş gösteren teolojik tansiyon IŞİD’in bir formda etkinleşmesine yahut etkinleştirilmesine neden oldu. Bu açıdan bakıldığı vakit temel parametreyi, Gazze’den sonra baş gösteren siyaset ve stratejilerdeki değişiklik olarak değerlendiriyorum.

–Türkiye neden örgütün maksadında?

En kıymetli soru bu. Şimdiye kadar 7 yıldır aksiyon yapamamış. Bu, aksiyon yapma ihtirasını kaybettiği, olmadığı manasına gelmiyor. Burada da datalara başvuralım. 2018-2022 ortasında 12 hareketi engellenmiş. 2022-2023 ortası 40 aksiyonu engellenmiş Türk güvenlik güçleri tarafından. 2024’ün başında da bilhassa sinagogları, kiliseleri ve Irak büyükelçiliğini gaye alan aksiyonları engellenmiş. Bilhassa 2024 başında yaşadıklarımız bize IŞİD’in, Türkiye’de aksiyon yapma iradesinin, tekrar hortladığını gösteriyor.

–Türkiye’de aksiyon yapma iradesini tekrar hortlatan gelişme hangisi?

Öncelikli olarak olağan terör hareketindeki maskat nedir? Kamusal iradeniz, yani karar verici aklınızı etkileme kabiliyet ve kapasitesidir. IŞİD hareketleri üzerinden Türkiye’nin bir halde kullanılmaya çalışıldığını düşünüyorum. 7 Ekim’den evvel Rusların ve İranlıların şöyle bir planı vardı: Amerika ve İsrail’i Suriye’den çıkarmak. İsrail ve Amerika’nın da bir karşı planı vardı: İran’ı Suriye’den çıkarmak. 7 Ekim’den sonra vekil güçlerin kullanılmasıyla ilgili son derece değerli bir gelişme oldu. Burada bilhassa İsrail’i çok rahatsız eden Şii’lerin panzehri kim? Çok kolay bir yanıtı var: Sünniler. Sünni bir kadro vekil güçlerin, devlet dışı birtakım aktörlerin yahut terör örgütlerinin, hatta tahminen mümkünse Sünni tabanlı devletlerin birileri tarafından kullanılmasıyla ilgili yeni bir versiyonla mı karşı karşıyayız? Bu noktada IŞİD manipülatif bir role mi soyundu? Bilhassa mezhebi fitnenin Irak’ın işgalinden beri çok kullanıldığını düşünüyorum. 2006 yılında Samara’daki türbenin IŞİD tarafından bombalanması Irak’ta mezhep temelli bir iç savaşın çıkmasına sebep oldu. Sonrasında olanlar ortada. Kimlerin işine yaradığı da…

–Kimler mezhebi ihtilafı kullanmak istiyor? IŞİD nasıl bir rol üstleniyor?

Türkiye, IŞİD’le en güzel uğraş eden ülke. Karada gayret eden tek devletiz. Problemin bir ucu Türkiye ile Avrasya ilgilerine değiyor. Türkiye, faal tarafsızlığı benimsemiş durumda. Bu hem Atlantik, hem Avrasya tarafında rahatsızlık yarattı. Herkes kendi menfaatleri doğrultusunda kullanmak yahut diplomatik ismiyle yanında görmek istiyor. Sanki biz, yanında görmeyle ilgili IŞİD üzerinden bir manipüle ile mi karşı karşıyayız? Bu kıymetli bir soru olarak ortada duruyor. Türkiye NATO içinde güvensizlik yaşıyor. Buna bağlı olarak Rusya ve İran ile bir bağlantı gelişti. Bundan rahatsızlar. Putin, tüm bunları stratejik aklıyla görüyor. O da kendi stratejisi doğrultusunda yavaş yavaş bir şeylerin taşlarını döşüyor. Bence ABD, Gazze’den sonra bunu görmeye başladı. Evvelce Türkiye’yi dışlayan stratejik bir bağnazlık vardı lakin Gazze’den sonra değişti. İsveç’in NATO’ya alınmasından sonraki süreçlere de yeterli bakmak lazım. Bir ölçülü rüzgâr esmeye başladı. Ölçülü ancak meçhullüğü çok, tehlikeli bir öpücük kıvamında. ABD’nin şunu kendi içinde düşüneceğini öngörüyorum: Biz Türkiye’yi bu kadar ötekileştirdik, yalnızlaştırdık fakat bu bize de ziyan veriyor. Bunu Gazze’de gördüler, orada çok büyük bir stratejik gerçeklikle karşı karşıya kaldılar. Şu soruyu kendilerine soracaklardır: Biz Ortadoğu’da, Afrika’da, Balkanlar’da, Kafkaslar’da, Karadeniz’de yapacağımız jeopolitik atakları Türkiyesiz nasıl yapacağız? Yaparsak bunun maliyeti ne olacak? Alışılmış ki yeniden Amerika Atlantik menfaatleri doğrultusunda bir paradigma değişikliğinin gelişmekte olduğunu düşünüyorum. Bu minvalde Ortadoğu’nun gayya kuyusu mezhep sıkıntısını, Türkiye’nin mezhebi kimi reflekslerini (ya da dogmalarını) kullanarak manipülatif hareketler yapabilir. Dünya şu uyarıyı yaptı 7 Ekim’den sonra: Başta IŞİD olmak üzere terör örgütleri ‘yalnız kurt’ aksiyonları üzerinden etkinleşebilir.

–İstanbul Sarıyer’deki bir ‘yalnız kurt’ aksiyonu miydi?

Hayır, değil. IŞİD’in en faal kanadı olan Horasan Vilayeti’nden talimatlandırıldıkları gözüküyor. IŞİD’in Türkiye içindeki yapısı önemli manada darbe aldı, hatta çöktü diyebiliriz. Nasıl çöktü? 2021 yılında çok değerli bir olay oldu. Suriye’de Kasım Güler isimli IŞİD’in Türkiye sorumlusu yakalandı ve Türkiye’ye getirildi. Bundan sonra ki süreçlerde IŞİD’in Türkiye ofisi çok önemli olarak çökertildi, birebir vakitte bağlı olduğu ana Faruk ofisi de çökertildi. Sonra çok değerli bir olay daha oldu. Türk güvenlik güçleri 2023 Nisan’da IŞİD’in başkanı Ebu el-Hüseyin el-Hüseyni el-Kureyşi’yi Suriye’de (Afrin Cinderes’te) etkisiz hale getirdi. Bütün bu olaylar yaşandıktan sonra IŞİD Türkiye ayağının ismini Selman‐ı Farisi Taburu olarak değiştirdi. Bununla birlikte Türkiye dışı ayaklarını Türkiye’ye karşı mobilize etmeye çalıştı ve bununla birlikte ülke dışından kimi terörist transferleri yapmaya çalıştığı görüldü. Bu transfer alanlarının başında da şu an Dünya’da aksiyon kabiliyeti en yüksek olan kelamla Horasan Vilayeti geliyor. Bu takım de oradan geldi.

–Nedir Horasan Vilayeti militanlarının özelliği? Hareket formlarında ve aksiyon için seçtikleri yerler farklı mı?

IŞİD’in ele geçirdiği alanlara vermiş olduğu isimler vardır. Bir de ele geçirmediği fakat kendisine biat eden alanlar vardır. Irak ve Suriye ile fiziki bağı olmayan, bir kadro yerlere Horasan Vilayeti, Sina Vilayeti üzere isimler taktı. Horasan Vilayeti diye tanımladıkları yer Afganistan, Pakistan ve Doğu Türkistan bölgesi. Afganistan’da kamusal irade güçlü değil. Öteki alanlarda sosyolojik tabanı kullanabiliyor. Kendisinden etkilenmiş, farklı devletlerin pasaportunu taşıyan bireyler var. Bu şahıslar onların sızmak için aradıkları şartları sunuyor. Sonuçta geldikleri ülkenin güvenlik ağına takılmamak üzere bir gaileleri var.

Abdullah Ağar

22 ÜLKEDE MİKRO IŞİD VARLIĞINI DEVAM ETTİRİYOR

–IŞİD varlığını nerelerde, nasıl devam ettiriyor?

“IŞİD konvansiyonel alanlarını kaybetti, savaşı kaybetti, zafer kazandı” üzere cümleler kuruldu. O vakit dedim ki, “Neden o vakit Suriye’deki Orta Çöl’de (Badiye) 8-12 bin kilometre karelik alanda IŞİD’e kimse dokunmuyor? Biraz evvel bahsettiğim 2024 başında yapılmış 35 aksiyon burası kökenli. Konvansiyonel alanı vardı, burası etkinleşti. Neden Dera’da, Palmira’da, bölgeden geçen ve Şam’a giden karayolunda bu kadar tesirli olabiliyor. Dünyanın 22 ülkesinde mikrolaştırılmış olarak IŞİD varlığını devam ettiriyor. Bu, bir biçimde IŞİD’in bir potansiyel taşıdığını ve sosyolojik tabanı istismar edebileceğini anlatıyor.

–Özellikle Afganistan, Suriye üzere ülkelerden göçler örgütün buradaki yapısını güçlendiriyor mu?

Doğal olarak bir risk ortaya koyuyor. Esasen IŞİD travmalardan, otorite boşluğundan, istikrarsızlıktan besleniyor. Bir de farklı, kopuk alanlardaki bireyler IŞİD öğretisinden etkilenmişse tehlikeli bir bombaya dönüşebilir. Ne yazık ki o denli bir tehdit var.

–Türkiye de IŞİD’in hareket arayışları devam eder mi?

Bence eder. Zira bu ihtirası aslında hiç kırılmadı. Türk güvenlik ve istihbarat erkleri çok güçlü bir tedbire yaptı ve 7 yıl aksiyon yapamadı, 7 yıl sonra birinci kere aksiyon yapmayı başardı lakin dediğim üzere bu arayışı daima vardı. Artık Gazze’de ortaya çıkan yeni durum IŞİD’in aksiyon yapma motivasyonunu daha çok artırdı. Artık bu kendi doğrusallığı içinde olabilir. Tıpkı vakitte bir kadro istihbarat servislerinin IŞİD’i etkinleştirmesi nedeniyle de olabilir.

ATATÜRK İKİ DÜŞMAN ORTAYA KOYDU

– Türkiye’ye nasıl bir rol düşüyor?

Küresel savaş üreten güvenlik buhranını çözebilecek tek ülke Türkiye. Bunu daha evvel yaptı, bu devleti kurarken çözdü. Düzgün bakılması gerekiyor. Atatürk, muazzam bir iş yaptı. Devlet için iki düşman ortaya koydu. Birisi toprak baronu, başkası din baronu… ‘Allah ile kul ortasına, devletle vatandaş ortasına kimse girmeyecek’ dedi. Bu türlü bir model Ortadoğu’da yok, İslam dünyasında yok… Devletin kuruluş kimyasındaki kavramsal tahlili hala anlayamadık, gereğini yapamadık, şuuru ve etkiyi geliştiremedik, o nedenledir ki, bir kısım insanımızı IŞİD’e YPG/PKK’ya, FETÖ’ye, yasa dışı silahlı sola ve başka din istismarcılarına, örgütlere/yapılara kaptırdık ve hali hazır da birbirimizi kutuplaştırarak didişmeyi tercih ediyoruz. Bu da istismar edilebilecek pek çok çatlağın oluşmasına neden oluyor.”