Polis müdahalesi Anayasa’ya aykırı: Eylemcilere tazminat ödenecek

AYM, “Valilikçe belirlenen toplantı ve şov yürüyüşü güzergahı kapsamında olmadığı” gerekçesiyle Ankara’daki memur hareketine polis eliyle müdahale edilmesini Anayasa’ya muhalif buldu. Eylemcilere tazminat ödenecek. Emsal bir karar da Diyarbakır’daki bir basın açıklaması için çıktı.

Anayasa Mahkemesi Ankara’daki harekete, müsaade alınmadığı gerekçesiyle polis eliyle müdahale edilerek engellenmesini Anayasa’ya alışılmamış buldu.

Kamu İşçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) 3 Ağustos 2015 günü yapılacak toplu iş kontratına ait basın açıklaması yapmak ve görüşmelere katılacak konfederasyon heyeti ile birlikte Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’na kadar yürüyüş gerçekleştirmek üzere AŞTİ karşısında bulunan pazar yerinde toplandı.

Kolluk vazifelileri, toplanma alanı ve planlanan yürüyüş yolunun Ankara Valiliğince belirlenen toplantı ve şov yürüyüşü güzergâhı kapsamında olmadığı gerekçesiyle yürümek isteyen kümeye müdahale etti, biber gazı kullandı.

Anayasa Mahkemesi şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu: 

Herkes, evvelden müsaade almadan, silahsız ve akinsız toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir.

Yürüyüş yapılması planlanan güzergâhın Ankara’nın işlek caddelerinden birinde olmadığı, bilakis ÇSGB binasına giden hayli dar orta sokaklardan birinin seçildiği belirtilmiş ve bu aralığın yaklaşık bir kilometre olduğu gözetilerek yürüyüşe mani olunmaması hâlinde trafiğin yalnızca kısa bir müddet aksayacağı değerlendirilmiştir.

Kamuya açık bir alanda yapılan barışçıl bir şov yürüyüşünün engellenmesi, iştirakçilerin dağıtılması formundaki müdahale ile müracaatçının toplu halde şov yürüyüşü gerçekleştirme, pankart taşıma ve slogan atma yoluyla fikirlerini söz etme hakkından yoksun bırakılmasının mecburî bir toplumsal muhtaçlığı karşılamadığı, münasebetiyle müdahalenin demokratik toplum tertibinin gereklerine uygun olmadığı sonucuna varmıştır.

HÜKÜM: TOPLANTI VE YÜRÜYÜŞ HAKKI İHLAL EDİLDİ

Anayasa Mahkemesi şu kararı kurdu:

• Başvurucu İbrahim Kara ve Belkıs Yurtsever’in kolluk memurlarının hareketleri istikametinden insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının maddi ve adap boyutunun ihlal edildiğine ait savlarının KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

• Başvurucuların toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiğine ait argümanlarının KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

• Anayasa’nın 17. unsurunun üçüncü fıkrasında garanti altına alınan insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının maddi ve yordam boyutunun İHLAL EDİLDİĞİNE,

• Anayasa’nın 34. unsurunda garanti altına alınan toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

• Kararın bir örneğinin insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının maddi ve yordam boyutuna ait ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için tekrar soruşturma yapılmak üzere Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına GÖNDERİLMESİNE,

• Başvurucu İbrahim Kara ve Belkıs Yurtsever’e taleple bağlı kalınarak 25.000 TL, müracaatçı Şinasi Dursun’a 13.500 TL manevi tazminatın BAŞKA AYRI ÖDENMESİNE, tazminata ait öbür taleplerin REDDİNE,

• Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 11/5/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.

EYLEMCİ ÖĞRETMENE 10 BİN TL TAZMİNAT

Öte yandan, Anayasa Mahkemesi Ergani’de öğretmen olarak misyon yapan Ramazan Sümer’in müracaatında da karar açıkladı. 30 Haziran 2017 günü 80 kişilik bir küme, devlet hastanesinde yaşanan cinsel taciz olayını protesto için basın açıklaması yapmak üzere hastane önünde toplandı.

Polis valiliğin yasaklama kararı nedeniyle basın açıklamasına müsaade vermeyeceklerini bildirdi, dağılın davetinde bulundu. Valiliğin yasaklama münasebeti, PKK/KCK terör örgütünün 2016 yılı Ağustos ayında Diyarbakır’da gerçekleştirdiği terör hareketleri, terör hareketlerinin devam etme ihtimalinin bulunması olarak gösterildi.

Uyarıya karşın küme basın açıklamasını yaparak sesiz bir biçimde dağıldı. Lakin Ramazan Sümer’e, emre alışılmamış davranışta bulunduğu gerekçesiyle idari para cezası verildi. Mahkemeye yaptığı itiraz reddedilen Sümer Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaatta bulundu.

Yüksek Mahkeme şu değerlendirmeyi yaptı: 

“Somut olayda kamu otoritelerince kamu sisteminin bozulduğu ya da bozulma tehlikesinin varlığının ilgili ve kâfi formda somut olgularla ortaya konulamadığı ve mevcut yasaklama kararının hedeflenen amaç için gerekli ve maksada ulaşmaya elverişli olmadığı anlaşılmıştır.

Bu nedenle Anayasa’nın 15. unsurunun müracaatçının toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkına yönelik Anayasa’nın 34. hususunda belirtilen garantilere alışılmamış bu müdahaleyi legal kılmadığı, ayrıyeten Diyarbakır Valiliğinin geçerli olacağı müddet ikinci bir emre kadar formunda belirlenen 17/8/2016 tarihli yasaklama kararı uyarınca verilen idari para cezasının harikulâde hâlin gerektirdiği ölçüde olmadığı değerlendirilmiştir.”

Anayasa Mahkemesi şu kararı kurdu:

• Toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiğine ait tezin KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

• Anayasa’nın 34 hususunda garanti altına alınan toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

• Kararın bir örneğinin toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yine yargılama yapılmak üzere Ergani Sulh Ceza Hâkimliğine GÖNDERİLMESİNE,

• Başvurucuya 10.000 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE,

OYBİRLİĞİYLE karar verildi.