Rize yaylalarında kardan ‘mikroplastik’ çıktı
Rize Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Fen Lisesi 11’inci sınıf öğrencileri Alperen Açıkmeşe ve Eyüphan Albayrak, Ulusal Kutup Bilim Seferine katılan bilim insanlarından esinlenerek mikroplastikler kirliliğini araştırmaya başladı. Öğrenciler, kentte deniz düzeyinden 1500 ile 2 bin 500 metre yükseklikteki Handüzü, Elevit, Tulumpınar, Ovit ve Çağrankaya yaylalarından geçen yıl aralıkta yeni yağan kardan numune aldı.
Öğrenciler, ayak basılmamış pak kar örneklerini Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Su Eserleri Fakültesindeki laboratuvarda mercek altına alıp, inceledi. İncelemelerde yağan karda 5 milimetreden küçük mikroplastik kesimi tespit edildi.
TÜRKİYE 3’ÜNCÜSÜ OLDULAR
Gençler çalışmalarını projelendirerek TÜBİTAK’ın lise öğrencileri ortasında düzenlediği Kutup projeleri müsabakasına katıldı. Milyonlarca kesime ayrılıp yok olmadan tabiatta kalan mikroplastiklerin, atmosferde dolaşıp, kar yoluyla içme suyu kaynağı olan derelere ve denize karışma riskini gözler önüne seren öğrenciler, projeleriyle Türkiye 3’üncüsü oldu.
Doç. Dr. Ülgen Aytan
KORUNMANIN YOLUNU HEMEN BULMALIYIZ’
Öğrencilere çalışmalarında takviye veren RTEÜ Su Eserleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ülgen Aytan, “Türkiyede birinci kere yeni yağan karda mikroplastik tespit edildi. Yeni yağan karda mikroplastik varlığı aslında bu kirleticinin ne kadar hudut tanımaz olduğunu, kaynağından nasıl çok uzağa taşınabildiğini ortaya koydu. İnsan kanına kadar mikroplastiklere rastlanıyor. Bu çalışma bizi tekrar düşünmeye sevk ediyor. Sentetik dokumadan ne biçimde korumalıyız, bunun yollarını hemen bulmalıyız” diye konuştu.
Kimya Öğretmeni Kadriye Dinç
ŞEHİR MERKEZİNDEKİ TEHLİKE BÜYÜK
Öğrencilerin proje danışmanı Kimya Öğretmeni Kadriye Dinç, “Belirlediğimiz lokasyonlar hakikaten insan elinin değmediği bölgelerdi. Örnekleri büyük hassasiyetle almamıza karşın karşılaştığımız bu sonuç, kent merkezindeki tehlikenin çok daha büyük olduğunu gözler önüne seriyor. Şayet bunlara önlem alınmazsa ileride bizi tehdit edeceğini, kuşaklardan jenerasyonlara aktaracağımız gen mutasyonlarına sebep olabileceğini düşünüyorum” dedi.
‘OLUMSUZ SONUCU VARSA ONLARI DA GÖRECEĞİZ’
Proje takımında yer alan Alperen Açıkmeşe, Ulusal Kutup Bilim Seferine giden Türk bilim insanlarının çalışmalarının projelerine esin kaynağı olduğunu söyledi. Açıkmeşe, “Antarktika’dan alınan numunelerde Türk bilim insanları tarafından mikroplastik tespit edilmişti. Bu bizi de Antarktika üzere uzak bir yerde mikroplastiklere rastlanıldıysa sanki bizim yaylalarımızda da mikroplastik var mıdır diye düşündürdü. Bu niyetimizi Ülgen Aytan Hocamıza anlattık. Hocamız bize numuneleri nasıl alıp nasıl tahlil edeceğimizi öğretti. Eğitimden sonra aldığımız numuneleri laboratuvarda inceledik; tahlillerin sonucunda mikroplastiklere rastladık. Biz bu araştırma ile mikroplastiklerin ne kadar hudut tanımaz bir kirletici olduklarını bir kere daha gözler önüne seriyoruz. Bunun sonucunda mikroplastiklerin ne kadar olumsuz sonucu varsa onları da göreceğiz” dedi.
KAR BİLE PAK DEĞİL
Mikroplastik kirliliğinin gelecekte büyük tehlike olacağını söyleyen Rize TOBB Fen Lisesi öğrencisi Eyüphan Albayrak da, “5 farklı lokasyonda numuneleri aldık ve laboratuvar ortamında inceledik. Elde ettiğimiz sonuçlarla Türkiye’de birinci sefer mikroplastiklerin kar ile yeryüzüne taşındığını kanıtlamış olduk. Bulduğumuz mikroplastiklerin tümü fiber tipliydi. Bunlar çoğunlukla kullandığımız sentetik dokumalardan atmosfere karışıp insan tesirinden çok uzak yerlere taşındığını gösteriyor. Şayet plastik materyalleri bu biçimde kullanmaya devam edersek, daha uzak alanları tehdit ederek oradaki canlıları makus etkileyeceğiz. Uzun bir süreçten geçtik ve sonucunda Türkiye 3’üncüsü olduk; gururluyuz. Projeden evvel kar bembeyaz, pak diye düşünürdük. Hatta kar yediğimiz bile olmuştur. Artık karın bile pak olmadığını biliyoruz. Bulduğumuz sonuçlar, mikroplastiklerin ileride ne kadar büyük tehlike olduğunu gösteriyor ve gelecekte dünyayı büyük oranda tehdit edeceğini gözler önüne seriyor. Bunlar da bizi korkutuyor” tabirlerinde bulundu. (DHA)
