Rus iktisadının Batı’yla kopuş süreci 2023’te hızlandı

Rus iktisadı, yaptırımlar ve global iktisatta yaşanan esaslı değişimlerin gölgesinde, sürdürülebilir büyüme sağlamak ve yeni pazarlarla işbirliğini artırmaya yönelik adımlarını 2023’te hızlandırdı.

Rusya, Şubat 2022’de başlayan Ukrayna savaşının akabinde çağdaş tarihin en çok yaptırım uygulanan ülkesi haline gelirken, bilhassa Batılı uzmanlar ülke iktisadında çift haneli küçülme sayıları öngörmüştü.

Ancak, Rus iktisadı 2022’yi yüzde 2,1 küçülmeyle kapatarak, beklentilerden daha uygun bir performans sergiledi.

Batılı ülkelerin yaptırımları Rusya’da başta ticaret ve yatırımı sekteye uğratarak imalat ve finans üzere kritik kesimleri etkilerken, Rus hükümetinin askeri ve toplumsal programlara yönelik artan harcamaları, ekonomik faaliyetlerdeki düşüşün kısmen dengelenmesine yardımcı oldu.

Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanlığının resmi varsayımlarına nazaran ülke iktisadının bu yıl yüzde 2,8 büyümesi beklenirken, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ise beklentilerin aşılacağını ve iktisadın yüzde 3,5’e yakın büyüyeceğini söyledi.

ENERJİDE DÖNÜŞÜM SÜRECİ DEVAM EDİYOR

Dünyanın en büyük güç üreticilerinden ve ihracatçılarından Rusya’da ekonomiyi destekleyen ana ögelerin başında 2023’te de petrol ve doğal gaz ihracatı vardı.

Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, 27 Aralık’ta yaptığı açıklamada, petrol ve doğal gaz gelirlerinin bu yıl yaklaşık 9 trilyon ruble (yaklaşık 98 milyar dolar) düzeyinde gerçekleşeceğini tabir etti.

Covid-19 salgınının akabinde süratle artan emtia fiyatları sayesinde kıymetli bir gelir kaynağı elde eden Rus güç bölümü, yaptırımlar, teknoloji kısıtlamaları ve Avrupa’da değişim yaşanan güç denklemleri nedeniyle zorluklarla karşı karşıya kalmaya devam ediyor.

Yılda yaklaşık 150 milyar metreküp gaz ihracatı gerçekleştirdiği Avrupa pazarını değerli oranda kaybeden Rusya, kayıplarını telafi edebilmek için ihracatını başta Çin olmak üzere Asya’ya yönlendirmeye çalışıyor.

Rusya’nın Sibirya’nın Gücü boru sınırından Çin’e gaz sevkiyatının bu yıl 22 milyar metreküp seviyesinde gerçekleşmesi beklenirken, inşa çalışmalarının sürdüğü Sibirya’nın Gücü 2 boru sınırı projesiyle Çin’e toplam doğal gaz sevkiyat hacminin yaklaşık 100 milyar metreküpe ulaşması planlanıyor.

G7 ülkelerinin Aralık 2022’de yürürlüğe koyduğu “Rus petrolüne tavan fiyat” uygulaması ise değerli oranda başarısız oldu. Rusya, yılın ikinci yarısı prestijiyle petrolünü tavan fiyat üzerinde fiyatlardan satarken, bilhassa Hindistan Rus petrolü ithalatını artırmaya devam etti.

Rusya’nın stratejik değer verdiği Türkiye’de bir doğal gaz merkezi kurulmasına yönelik istişareler sürerken, iki ülke ortasında projeye yönelik yol haritasının yakın vakitte onaylanması bekleniyor.

RUSYA’DA AKARYAKIT KRİZİ

Önemli bir petrol eseri ihracatçısı olmasına karşın Rusya’da yaşanan akaryakıt krizi ise 2023’te güç alanında ön plana çıkan olaylar ortasında yer aldı.

Küresel piyasada petrol eserleri fiyatlarında artışla Rusya’daki rafinerilerin eserlerini ihracata yönlendirmesi nedeniyle akaryakıt ve motorin fiyatları eylülde rekor düzeylere çıktı. Rusya’nın tarım üretimi yapılan kimi bölgelerinde yakıt kıtlığı yaşandı.

Rus hükümeti, sübvansiyonlara yönelik yaptığı düzenlemelerin akaryakıt fiyatlarında düşüş yaratmaması sebebiyle 21 Eylül’de yakıt eserlerinin ihracatını tümüyle yasaklama kararı aldı.

Söz konusu adımın akabinde akaryakıt fiyatlarında düşüş yaşandı ve ihracata yönelik yasaklar büyük oranda kaldırıldı.

FAİZ ARTIŞLARI, RUBLE ÖNLEMLERİ

Rus hükümetinin askeri ve toplumsal programlara yönelik artan harcamalarıyla yükselen enflasyon ve Rus rublesindeki paha kaybını önlemek için alınan tedbirler iktisat alanında dikkati çeken gelişmeler ortasında öne çıktı.

Rusya Merkez Bankası, yıllık enflasyonun aralıkta yüzde 7,4 düzeyine çıkması ve daha da artacağına yönelik beklentiler nedeniyle siyaset faizini 15 Aralık’taki son toplantısında 100 baz puan artışla yüzde 16’ya yükseltti. Banka, gelecek yıl enflasyon oranında yüzde 4 amacına ulaşılması için sıkı mali siyasetin devam edeceğini de vurguladı.

Öte yandan, 1 Ocak’ta 71 düzeyindeki dolar/ruble paritesinin 1 Ekim’de 100 düzeyine gelmesi Putin’in tenkitlerine ve hükümetin de çeşitli tedbirler almasına neden oldu.

Rus hükümetinden 12 Ekim’de yapılan açıklamada, Putin’in birtakım Rus ihracatçı şirketlere yönelik kararname imzaladığı belirtildi. Buna nazaran, Rusya’nın en büyük 43 ihracatçı şirketine döviz gelirlerini iç piyasada satma zaruriliği getirildi.

Rublenin dolar karşısındaki paha kaybı kelam konusu adımın akabinde dururken, dolar/ruble paritesi 19 Aralık prestijiyle 90 düzeyinden süreç görüyor.

PERSONEL KITLIĞI DEVAM EDİYOR

Rusya’daki iş gücü piyasasında ise Ukrayna savaşı nedeniyle gibisi görülmemiş bir işçi meşakkati yaşanıyor.

Ukrayna savaşı nedeniyle cepheye giden yahut seferberlikten dolayı Rusya’yı terk eden yüzbinlerce kişinin yarattığı işçi açığı, hükümetin ve şirketlerin başını ağrıtan esas sıkıntılar ortasında yer alıyor.

Rusya Merkez Bankası tarafından yapılan araştırmaya nazaran, Rus şirketlerindeki işçi açığı araştırmanın birinci kere yapıldığı 1998’den bu yana en yüksek düzeye ulaştı.

Rusya Federal İstatistik Kurumunun (Rosstat) açıkladığı datalara nazaran, ülkede işsizlik oranı kasımda yüzde 2,9 ile tarihin en düşük düzeyine geriledi.

Düşük bir doğum oranı bulunan Rusya’nın bilhassa komşu ülkelerden göçmen çekmesi gerekirken, Rus yetkililer göçmenlerin bile kâfi olmayacağına, iş gücü verimliliğini artırmak gerektiğine işaret ediyor.