Ruslar savaş sonrası yurt dışına 37 milyar dolar kaçırdı

Rusya- Ukrayna savaşının akabinde Rusya dolar ve Euro’ya erişimi kısıtlanmasına karşın Ruslar ekonomik telaşların tesiriyle karaborsaya girdiler ve yurtdışındaki banka hesaplarına yöneldiler.

Rusya Merkez Bankası datalarına nazaran kısıtlamalara karşın Rusya’dan yapılan para çıkışı savaş evvelki düzeylere dönmek yerine bu yıl da devam etti.

Rusların yabancı bankalardaki mevduatları, savaş başladığından bu yana iki katından fazla artarak nisan ayı prestijiyle 5,4 trilyon rubleye yani 67,3 milyar dolara ulaştı. Yurt dışındaki döviz hesaplarına aylık ruble akışı ise savaş öncesi düzeylerin 5 katından daha yüksek düzeylere ulaştı.

Ruslar, rublelerini dövize çevirmek için resmi olmayan döviz tüccarlarına akın ederken kimileri ise hâlâ dolar hesabına ve Visa kartlara sahip olabilecekleri Gürcistan, Kazakistan ve Ermenistan üzere komşu ülkelerin bankacılık sistemlerine sığındı. Kimileri ise paralarını Rusya’dan çıkarmak için kripto varlıklara döndü.

Bu yollarla Ruslar, ocak ayından bu yana yurt dışına 37 milyar dolar kaçırmış oldu.

KOMŞU ÜLKELERİN BANKALARI KULLANILIYOR

Petersburg’da yaşayan ve vaktinin bir kısmını yurtdışında geçiren bir yatırımcı ve finans blog muharriri olan Stepan Ermakov için, birikimlerini Rus bankalarından çıkarma arayışı, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği 24 Şubat 2022’de başladı. Ermakov, St. Petersburg’da geceleri tekrar doldurulan ATM’leri takip ettiğini ve Rus merkez bankası limit koyana kadar ABD doları çektiğini söylüyor.

Doların rubleden daha istikrarlı olduğunu söyleyen Ermakov öteki bir yandan ise dolarını Avusturya’daki Raiffeisen Bank International’daki Rus hesabından ABD’deki bir aracı kurum hesabına ve ayrıyeten Ermenistan ve Gürcistan’daki banka hesaplarına aktarıyor.

Ermakov, her şeyi ruble olarak tutmanın tehlikeli olduğunu söylerken, tehlikeli senaryolardan birinin ise petrol ve gaz bölümünden gelen azalan bütçe gelirlerini kormak için rublenin devülasyona uğramasını olduğunu söylüyor.

“YABANCI BANKALARA KAÇIŞ ARTACAK”

Ruslar, rubleden dövize ve yurtdışındaki bankalara kaymalarının birçok nedeni olduğunu belirtiyor. Bu nedenler ortasında güç yaptırımlarının tesiriyle rublenin dolar karşısında bu yıl yüzde 8 paha kaybetmesi, yaptırım uygulanan Rus bankalarının sayılarının artması ve yabancı süreç seçeneklerinin kısıtlanması yer alıyor. Hükümet mali kaosu durdurmak için uygulanan sermaye denetimlerini gevşetse de birçok Rus denetimlerin yine uygulanmasından korkuyor.

Yatırım bankası Renaissance Capital’de Rusya ekonomisti Sofya Donets, bu yıl yabancı bankalara 30 milyar dolar daha yatırım yapılmasını beklediğini tabir ederek Rusya ekonomisindeki belirsizliğin her zamanki üzere yüksek olduğunu ve bununda potansiyel gelir kayıpları manasına geldiğini söyledi.

Donets, sermaye çıkışlarının şimdi siyasetçiler için kaygı verici düzeylere gelmediğini söyledi. Rusya petrol satışları sayesinde hâlâ değerli ölçüde döviz geliri elde ediyor ve cari fazla veriyor. Lakin cari fazla düzeyi, güç yaptırımlarının petrol gelirlerinde düşüşe sebep olmasıyla birlikte geçen yılın rekor düzeylerinden geriliyor.

KISITLI İMKANLAR WEB SİTESİ KURMAYA İTTİ

Rusya, savaşın birinci evrelerinde uyguladığı yurt dışına para çıkarılmasına karşı koyduğu kimi kuralları gevşetti. Lakin para çekme limitleri ve bankaların sahip oldukları yabancı para ünitesinden vazgeçme konusundaki isteksizliği Rusları dolar ve Euro elde etmek için kısıtlı imkanlar tanıdı.

Yüzbinlerce Rus, bilhassa mecburî askerlikten kaçmak isteyen erkekler, ülkeyi terk etti ve paralarını yanlarında getirdi. Birtakım Rus şirketleri yurtdışına taşındı. Kimi Ruslar ise yurtdışındaki mal ve hizmetleri satın almak için yabancı hesaplar açtılar.

Geçen yılın mart ayında savaşı protesto etmek için Rusya’dan ayrılan Andrey Avramenko, parasını çekmeye çalışırken bankaların yüksek seviyede incelemesi nedeniyle bir sürecin gerçekleşmesi için 40 gün bekledi. Avramenko daha sonra memleketler arası ödemelerle ilgili tecrübeleri toplayan bir web sitesi olan Ohmyswift.ru’yu kurdu. Site, yeni zorluklar ortaya çıktığında ani artışlarla birlikte günde yaklaşık 2 bin ziyaretçi sayısına ulaşıyor.

ELDEN PARA ALIŞVERİŞİ YAPTILAR

Para transferleri uzun süren Ruslar, yabancılarla para alışverişi yapmak üzere riskli metotlara başvurmak zorunda kaldılar. Avramenko geçen yıl Telegram kanalında tanıştığı biriyle yaklaşık 400 bin rubleyi Euro’ya çevirdi. Avramenko, Euro aldığı kişinin Rusya’daki Sberbank hesabına dijital olarak ruble gönderirken, nakit Euro’yu ise Budva’daki bir restoranda buluşarak aldı.

Çoğunlukla düzenlenmiş bankacılık sisteminin dışında faaliyet gösteren kripto para üniteleri de bir sermaye kaçış tekniği olarak ortaya çıktı. Hudut ötesi ödemeleri yapmak için kripto kullandıklarını söyleyen bir Rus ise Moskova’daki avukatlara ruble olarak 8.000 dolar ödediğini belirtti.

PARA AKIŞI ESKİ SOVYET DEVLETLERİNE YARADI

Yurt dışına gönderilen Rus parası, savaştan ağır darbe alması beklenen daha küçük eski Sovyet devletleri için beklenmedik bir nimet oldu. Banka karlılığı arttı, para üniteleri güçlendi ve merkez bankaları döviz tamponları oluşturdu.

Ermenistan iktisadı geçen yıl yüzde 13 büyüyerek Memleketler arası Para Fonu tarafından takip edilen 196 ülke ortasında en güçlü oranlardan biri oldu. Gürcistan iktisadı yüzde 10, Kırgızistan iktisadı yüzde 7 büyüdü.

S&P Küresel Ratings’in bilgilerine nazaran, Gürcistan mart ayına kadar Rusya’dan yapılan para transferlerinde yüzde 565, Ermenistan’a yapılan transferlerde ise yüzde 382 artış kaydetti.

Yabancılar geçen yıl Azerbaycan’ın bankacılık sistemine yaklaşık 514 milyon dolar ve Gürcistan bankalarına 1,5 milyar dolar yatırdı.

S&P’den Karen Vartapetov ise, “Bunlar inanılmaz büyüme seviyeleri” dedi.