Sakarya Gazını Bedava Mı Kullanacağız?

Konutlarda mutfak ve sıcak suda kullanılan doğalgaz bedeli bir yıl süre ile bedava olacak.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Karadeniz doğalgazı müjdesi bununla bitmedi.

Bir ay süreyle de doğalgaz konut ısınma faturalarından da ücret alınmayacak.

20 milyon konut abonesinin bir aylık faturası ortalama yaklaşık 800 TL’ye karşılık geliyor. Yıllık sıcak su ve mutfak faturası ise ortalama 140 TL’ye yaklaşıyor.

Önceki bayramlarda muhalefetin bayram ikramiyeleri için artı bin lira önerisini reddeden AKP iktidarı, seçim üzeri devletin kasasından “müjde” efekti yaratıyor…

2018 yılında Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı’nda 1000’er TL olarak ödenmeye başlanılan bayram ikramiyesi, 2021 yılında 1100 TL’ ye ve seçim üzeri yeni düzenleme ile bu tutar yüzde 82 artışla 2 bin TL’ye yükseltildi.

Doğalgaz faturası “müjdesine” ne yol açtı derseniz; devlete kaça malolduğu açıklanmayan Karadeniz Sakarya Sahası Filyos Doğal Gaz Kara Tesisi’ne bağlanmasının gerçekleşmesi üzerine yapılan tören…

Karadeniz’in 2 bin 200 metre altından döşenen borularla Filyos Gaz İşleme Tesisi’ne ulaşan gaz yanmaya başlandı.

Mayıs’ta da evlere girecek…

Doğalgaz şöleni, İstanbul Haydarpaşa Gar binasında ışıklı gösterilerle bayram havasına dönüştürülüyor.

Doğalgaz müjdesinden en çok “yoksullar” yararlanmayacak tabi…

Yoksul kaloriferin vanasını açabiliyor mu? Ocakta ne kaynıyor acaba? Boş tencere…

Toplam sahanın analizi yapılıp ona göre fizibilite raporu çıkarıldı mı? Kamu şirketi TPAO’nun sondaj ve tespit gemileri; Fatih, Yavuz, Kanuni’yi ekonomik olarak işletecek bir modeli var mı?

Soru çok…

TPAO’un her kademesinde 39 yıl görev alan ve yine TPAO’nun dış yatırım şirketi (Turkish Petroleum International Company) Arama ve Yurtdışı Projeler Grupo Başkanlığından 2014 yılında emekli olan Özer Balkaş gibi bir jeofizik mühendisine projeden söz edince ilk sorusu, “Yatırım tutarı dahil hiçbir bilimsel veri paylaşılmadı. Bu yatırım için para nereden bulundu?” oluyor.

Dünyada petrol ve doğalgaz şirketlerinin tek başına bir projenin üstlenicisi olmadığına vurgu yapan Balkaş, Avrupa’nın en büyük enerji şirketlerinden İtalyan ENI’den örnek veriyor:

“.”

Berat Albayrak’ın Enerji Bakanlığı döneminde TPAO Genel Müdürü olarak atanan uçak mühendisi Melih Han Bilgin’in “Cumhurbaşkanı’na arz ettik” cümlesini başa koyarak verdiği yanıtların riskine işaret edeyim.

Hele de Ukrayna-Rusya savaşında, Rus Devlet Başkanı Putin’in Gazprom’u Avrupa’ya karşı “siyasi bir tehdit aracı” olarak kullanılmasıyla sektörde bu konudaki hassasiyetler tavan yapmışken…

Törende konuşan Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Karadeniz Sakarya Gaz Sahası’ndan ilk olarak 10 milyon metreküp doğalgaz bağlantısı gerçekleştirdiklerini ikinci fazda 40 milyon metreküp doğalgazın şebekeye bağlanacağını söylüyor.

2030 yılında Türkiye’nin doğalgaz tüketiminin yüzde 30’unu karşılayacağı açıklanan Sakarya Gaz Sahası’ndaki rezervin konutların 35 yıllık doğalgaz ihtiyacını karşılayacağı iddiasını taşıyan projeye ilişkin üç temel soru var:

Bir; Sakarya Gaz Sahası’nda keşfin yapıldığı 2020 yılından bugüne kadar açıklanan 710 milyar metreküp doğalgaz rezervinin ne kadarı üretilebilir özellik taşıyor?

TPAO’nun açıklamasına göre; dünyanın önde gelen Kanada merkezli petrol ve doğal gaz rezerv değerlendirme kuruluşlarından DeGolyer and MacNaughton (DeMac) şirketiTürkiye’nin Sakarya ve Amasra Gaz Sahalarında 1 tilyon metreküp “yerinde gaz miktarı” tahmini yapmıştı; üretilebilir olanı değil.

İkinci soru; Sakarya Gaz Sahası’ndan gelecek toplam 3.6 milyar metreküp gazın, ülkenin doğalgaz faturasında 1.8 milyar dolar tasarruf sağlayacağı iddiası, hangi finansal ve operasyonel anlaşmalara dayanıyor?

İstanbul’dan sonra; Doha, Londra ve Şangay’da da faaliyet gösteren Bosphorus Energy Club Kurucu Başkanı Mehmet Öğütçü; “Kanada borsasında kayıtlı, piyasa değeri 140 milyon Kanada doları olan sahipleri İranlı görünen petrol ve doğalgaz arama şirketi Trillion Enerji’nin Karadeniz gaz projelerinde TPAO’nun ortağı iddiası doğru mu?” diye soruyor.

Trillion Enerji, Karadeniz açıklarındaki Güney Akçakoca doğalgaz sahasını (SASB) işletme hakkında sahip.

Trillion CEO’su Arthur Halleran 4 Nisan 2023 tarihli demecinde çalışmalarını “dörtte dört başarı” diye değerlendiriyor.

Trillion Energy Güney Akçakoca Alt Havzası (SASB)’ında yüzde 49 hisseye sahip. Kalan yüzde 51 hisse ise TPAO’ya ait.

Sakarya Sahası’nda yerli yabancı çok sayıda şirket TPAO’nun iş ortağı. Projenin yatırım tutarı açıklanmamış olsa da 8-9 milyar dolar tahmini yapanları gerçekçi bulanlar az değil…

Sahada petrol sahalarına servis hizmeti veren Subsea 7 SA’nın açıklamasına göre, TPAO ile 750 milyon dolarlık iş bedeli sözleşmesi imzaladı.

Uluslararası deniz altı enerji projelerine mühendislik hizmeti veren Subsea 7 şirketinin Afrika, Hazar ve Orta Doğu’dan sorumlu Başkan Yardımcısı Gilles Lafaye, Karadeniz’de keşfedilen doğal gazın kullanıma sunulmasına ilişkin ABD’li Schlumberger şirketiyle ortak çalışma yürüteceklerini belirterek, “Sözleşmeye göre, müşterimizin 2023 yılının ilk çeyreğinde gaza sahip olma beklentisini karşılamak için çalışıyoruz. Derin deniz çalışmaları konusunda uzun bir geçmişe sahibiz. Türkiye’de yeni bir işi büyütmekten, bilgi ve uzmanlığımızı kullanarak Türk enerji sektörünün gelişimine ve büyümesine önemli katkılarda bulunmak üzere Karadeniz’deki en derin deniz projesinde çalışmaktan heyecan duyuyoruz.” diyordu.

Batı Afrika, Orta Doğu, Hazar Denizi, Kuzey Denizi ve Brezilya’da çalışmalara devam ettiklerini aktaran Lafaye, ” Boru döşeme, denizaltı inşaatı, dalış ve ağır kaldırmanın yanı sıra muayene, bakım ve onarım gibi yeteneklere sahip, enerji sektöründeki en genç ve en büyük uzman kurulum gemi filolarından birine sahibiz.” diye de eklemişti.

2019 yılından itibaren doğalgaz rezervleri sürekli arttı. Fatih sondaj gemisinin Tuna-1 sahasından aldığı verilerle ilkin 320 milyar metreküp olarak açıklanan rezerv; önce 405 milyar metreküpe, Kanuni gemisinin eklenmesiyle 540 milyar metreküpe, Yavuz gemisinin eklenmesiyle 650 milyar metreküpe ve Çaycuma-1 kuyusunda yapılan tespitlerle 58 milyar metreküp eklenerek 710 milyar metreküp olarak ilan edildi.

Rezerv tespiti için yapılan test sonuçlarının paylaşılması gerektiğini belirten Aktaş, bir enerji şirketinin sondaj gemisi sahibi olmasına da mesafeli yaklaşıyor:

“Dünyada büyük enerji şirketleri sondaj gemisi satın almazlar servis şirketlerinden kiralarlar. Çünkü bu gemiler arama faaliyetlerini belli bir sürede tamamlar. Boş yatmaması için görevini tamamlayan, başka sahalara kiralanır.”

Kiralık gemi bulabilmek için enerji şirketine uluslararası bir ambargo ve kısıt olmaması gerekiyor.

Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin doğalgaz sahalarında arama yapması karşısında Batı’nın TPAO’ya uyguladığı ambargo sürüyor.

TPAO, petrol sahalarında servis hizmeti veren uluslararası şirketlere 3’üncü ülkelerde yapılacak arama faaliyetlerinde kullanılmak üzere sondaj gemisi pazarlamakla uğraşacak.

Bilgin de bu görevinin bilincinde olsa gerek yaptığı açıklamalarda; Cezayir ile anlaşması bulunan TPAO’nun Brezilya, Meksika, Kolombiya sahalarında işbirlikleri geliştirmek için çalıştığını vurguluyor.

Petrol Teknoloji Dergisi (Journal of Petroleum Technology-JPT) 23 Ağustos 2020 tarihinde yayımlanan haberinde “Türkiye, Ülkenin En Büyük Gaz Keşfini Duyurdu, Daha Fazlasını Söylüyor” başlıklı haberinde; “Tahminler doğru çıkarsa, yeni alanın boyutu, Mısır açıklarında keşfedilen Zohr alanının kabaca yüzde 40’ı kadardır. Associated Press’e göre analistler bu nedenle keşfin önemli olduğunu ancak “oyun değiştirici” olmadığını söylediler. Diğer raporlar, Sakarya sahasının ticari olarak 3 yıl içinde geliştirilip geliştirilemeyeceği konusunda şüphe uyandırıyor ve hızlandırılmış bir çabanın muhtemelen en az 5 yıl gerektireceğini iddia ediyor.” yorumuna yer veriyor.

Veri paylaşımında şeffaflığın en yüksek olduğu sektörlerin başında enerji gelir.

Öyle ki Subsea 7 SA’nın CEO’su John Evans’ın yıllık 2 milyon dolar maaş aldığı bilgisinin bile kamuoyu ile paylaşılıyor.

Maaşlarından vazgeçtim, biz cebimizden çıkan enerji yatırımının maliyetini bile bilmiyoruz.