Sarsıntı bölgesinde üretim, ihracat ve işgücü nasıl etkilendi?

Kahramanmaraş’ta 6 Şubat’ta meydana gelen zelzelelerin bölgedeki esnaf, fabrikalar ve sanayi üretimi üzerindeki yıkıcı tesirleri netleşmeye başladı.

Aylık ortalama 1 milyar dolarlık ihracatın gerçekleştirildiği Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde şubat ayında yapılan ihracat yaklaşık 500 milyon dolara kadar geriledi.

Ayakta kalan fabrikalardaki üretime ise zelzeleden ötürü kırılan, balans ayarı bozulan ya da beyinleri yanan makine teçhizatları ile devam etmeye çalışılıyor.

Üretimi engelleyen kıymetli sıkıntılardan biri de işgücündeki azalma.

Depremin üzerinden neredeyse 1,5 ay geçmesine karşın bölgedeki insanların hala barınma sorunu yaşıyor olması kalan insanların da göç etmesine ve fabrikalardaki iş gücü kaybının yüzde 70’e kadar varmasına neden oluyor.

Depremin bölge iktisadına verdiği ziyanı Gaziantep Sanayi Odası Lideri Adnan Ünverdi, Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Hikmet Çinçin, Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri Koordinatör Lideri Ahmet Fikret Kileci ve bölgede TESK’e bağlı esnaf odalarının temsilcileri ile konuştuk.

GAZİANTEP’TE 1182 FABRİKADA 422 MİLYON TL’LİK ZARAR

Sozcu.com.tr’ye konuşan Gaziantep Sanayi Odası Lideri Adnan Ünverdi, kentte 5 bin 100’ün üzerinde imalat yapan firma olduğunu, bu firmaların 1182’si ile görüşebildiklerini ve bu fabrikalarda sarsıntı kaynaklı oluşan hasarın 422 milyon TL’yi bulduğunu söyledi.

“Hasar gören fabrikalarda sallantıdan ötürü makineler ya da modüller kırıldı, makinenin kalibrasyonu, balans ayarı bozuldu, teçhizatın beyni yandı” diyen Ünverdi, “Parça eksikliklerini yurt dışından da temin edemedik. Üretime bu kurallar altında devam ediyoruz” dedi.

Kalifiye elemanları da kentte tutamadıklarını, yetişmiş iş gücünün göç ettiğini söyleyen Ünverdi, “Şu an fabrikalarımızda yüzde 40’ı aşkın iş gücü kaybı var. Zira süreksiz barınma sorunu had safhada. Bunun yanında çocuklarının eğitimi için de gidiyor beşerler. Göç eden insanlarımızın dönüşünü sağlamamız gerekiyor. Bunun için de devletin takviyesine muhtaçlığımız var” diye konuştu.

Deprem sonrası Kahramanmaraş’ta hasar gören bir fabrika (Kaynak: AA)

HATAY’DA İŞGÜCÜ KAYBI YÜZDE 70’E ÇIKTI

Sozcu.com.tr’ye konuşan Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Hikmet Çinçin, ilçedeki iki OSB’nin ikisinin de dağ eteklerinde olduğu için fabrikaların yüzde 95’inin ayakta olduğunu, lakin ova üzerine konseyi yan endüstrinin yüzde 60-70 oranında büyük bir yıkıma uğradığının bilgisini verdi.

Çinçin, “Fabrika ayakta kalsa da çalışanı, işvereni, imza yetkilileri vefat etmiş olabiliyor. Yaşayanların büyük bir kısmı da göç etmiş durumda. Hatay birinci kez göç veren bir vilayet pozisyonuna geldi. Tahminimce nüfusun 3’te 2’si göç etmiştir” diye konuştu.

Fabrikaların lakin yüzde 30 elemanla ve yüzde 30-40 kapasiteyle çalışabildiğini aktaran Çinçin, bu fabrikaların sıhhatli çalışabilmesi için kişisel çadır ve konteyner talebine karşılık verebilmek gerektiğini lakin bunun şu ana kadar çok mümkün olmadığını lisana getirdi.

Çinçin, şöyle devam etti:

“Buradaki insanların hem meskeni ve işyeri çöktü hem fabrikadaki makinesi hem de binek arabası kullanılamaz hale geldi. Bu ziyanları sigorta ile karşılamak da pek mümkün değil. Başka 10 vilayette oluşan zararın tahminen toplamı kadar ziyan var Hatay’da. OSB’lerin lakin yüzde 35-40’ı faaliyete geçebildi. Dişe dokunur bir dayanak de gelmedi bölgeye.

Buradan göç eden insanlarımızın dönmesi için barınabilecekleri hayat alanlarının kurulması gerekiyor. Konteyner kentler kuruluyor fakat kâfi değil.

Depremden sonra vilayetlerin, ilçelerin, firmaların etkilenme oranlarına nazaran kategorize edilmesi ve bu sınıflara nazaran üstün teşviklerin, takviyelerin planlanması ve ticari kredilerde asgarî 1 yıl faizsiz erteleme sağlanması talep ediyoruz.”

Deprem Kayseri’deki bir seramik fabrikasında 100 tonluk çamur silosunu devirmişti (AA)

DİYARBAKIR’DA 1300 ESNAF İŞYERİNİ KAYBETTİ

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) yetkililerinden aldığımız bilgiye nazaran, sarsıntıdan etkilenen 11 vilayette toplam 322 bin 457 esnaf ve toplam 339 bin 81 işyeri bulunuyor.

Tüm vilayetlerde toplam ne kadar işyerinin yıkıldığı konusunda şimdi net bir data olmadığını, bölgeden hala sağlıklı bilgi akışının gelmediğini belirten TESK yetkilileri, sırf Diyarbakır Esnaf Odası’nın kendilerine ulaşarak, kentte 1300’e yakın işyerinin yıkıldığının bilgisini verdiklerini söz etti.

Dükkanı ayakta kalan esnafın da bu duruma sevinemediğini söyleyen bir yetkili, “Örneğin Gaziantep’te birinci etapta 13 binada çökme yaşadık fakat ağır hasarlı, yıkılması gereken bir yığın bina var. Bunun altında berber, kuaför üzere küçük esnaf işletmeleri bulunuyor. Bir tarafı göçmüş binanın altındaki işyerine sarfiyat misiniz? Bu yüzden esnaf işyeri yıkılmasa da sevinemiyor” diye konuştu.

Depremin akabinde İskenderun Limanı’nda devrilen konteynerlerde yangın çıkmıştı (Kaynak: AA)

500 MİLYON DOLARLIK HAM HUSUS ZARARI

Sozcu.com.tr’ye konuşan Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri Koordinatör Lideri Ahmet Fikret Kileci, sarsıntının birinci günlerinde İskenderun Limanı’nda çıkan yangın sonrası endüstricinin limandaki ham hususları hala alamadığını söyledi ve bu durumun üretimin devamını sekteye uğrattığını ve kestirimi olarak yaklaşık 500 milyon dolarlık ziyan oluşturduğunu kaydetti.

Bu sorunun bir an evvel çözülmesi gerektiğini talep ettiklerini söyleyen Kileci, “Liman yetkilileri ve taşeron firma büyük bir doğal afet olduğunu söylüyor lakin o denli ya da bu türlü liman alanındaki eser devletin sorumluluğundadır. Onun da alt taşeronu liman işletmecisidir. Bir an evvel limanda bekleyen ham hususlar probleminin çözülmesini istiyoruz” diye konuştu.

‘ESNAFA KREDİ VERİLMİYOR, TEMİNAT İSTENİYOR’

Esnafın yaşadığı en büyük problemlerden biri ise, mevcut borçlarını ödeyemeyecek durumda olmasına karşın sırf borçlarının ertelenmiş olması.

Hem TESK yetkilileri hem de bölgede irtibat kurduğumuz esnaf temsilcileri “Borçların ertelenmesini değil, silinmesini istiyoruz. Ertelense ne olacak ki, tarihi geldiğinde ödeyebilecek miyiz?” diyor.

Yaşanan bir başka sorunun ise, kredi kullanmak isteyen esnafa gerek Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri gerekse kamu ve özel bankalar aracılığıyla zorluk çıkarılması olduğu belirtildi.

‘ADIYAMAN’DA GEL KEFİL BUL, KEFİLİN MALINI BUL’

Bir TESK yetkilisi, bu durumu şöyle özetledi:

“Verilecek krediler için esnaftan teminat, ipotek isteniyor. Neyi göstersin esnaf, yıkılan konutunu mi, enkaz altında kalan otomobilini mı? Kefil de isteniyor. Adıyaman’da gel kefil bul, kefilin malını bul. Bu beşerler nasıl kredi kullanacak? Bu üzere koşulların kaldırılması ve yaşanan bu sıkıntıların vakit kaybedilmeden çözülmesi lazım.”