Sismik izolatör, öbür bir ismiyle sismik yalıtım sarsıntının hasar potansiyelini düşürmek için binalarda kullanılan yardımcı olan araçtır. Sarsıntıda riski en aza indiren sismik izolatör yalnızca yeni binalara değil eski binalara da uygulanabiliyor. İşte sismik izolatör nedir, neye fayda sorularının yanıtı…
SİSMİK İZOLATÖR NEDİR?
Sismik izolatör, yapıya gelen zelzele, rüzgar vb. yüklerin azaltılmasına yarayan sistemdir. Sismik izolasyon sistemleri taban ile yapının tabanı ortasına esnek güç sönümleyici elemanlar yerleştirerek tabandan yapıya aktarılan sarsıntı kuvvetlerinin azaltılmasına; sismik güç ve hareketlerini absorbe etmesine yardımcı olan araçlardır.
Sismik izolasyonu olmayan yapı kendi yükünün 1/10’u kadar yatay yük taşıyabilir. Şayet bu kıymetten daha fazla bir yük gelirse yapıda kalıcı deformasyonlar oluşur ve kolon-kiriş birleşim noktalarında kırılmalar başlar. Fakat sismik izolasyonu olan yapılar ise bu kıymetlerin çok üstüne çıkabilir. Zira sismik izolatörler gelen yatay yükü azaltır.
izolatör, zelzele sırasında üzerindeki yapının sarkaç misali küçük salınımlar yapmasını sağlar. Oluşan dinamik sürtünme kuvveti ile izolatörün konkav geometrisi sarsıntı gücünün sönümlenmesini sağlar. Sismik izolatörler zelzele anında yapıya aktarılan dinamik kuvvetleri ve buna bağlı deplasmanları %80 – %90 oranında azaltmakta ve yapıyı sarsıntı kuvvetlerine karşı izole etmektedir.
1921 yılında Amerikalı Mimar Frank Lyond Wright, Tokyo’daki Imperial Hotel’in temellerinde, taban izolasyon fikrini uygulayan birinci kişi olmuştur. 1969 yılında dünyada birinci kauçuk sismik izolasyonlu yapı, İsviçreli mühendisler tarafından Makedonya’nın Skobje kentinde bir ilkokul binasında uygulanmıştır.
DEPREM İZOLATÖR SİSTEMİNİN YARARLARI
Yüksek seviyede can güvenliği
Aynı oranda asgarî seviyede bakım gerekliliği
Araştırma ve geliştirmeye ilişkin projelerin korunması
Yapıda bulunan mimari ve taşıyıcı elemanlarda en az hasar
Şiddetli zelzele sonrasında çabucak kullanım olanağı
Köprü ve viyadükler de hasar görmeksizin kullanımına devam edilmesi
Ulaşım yapılarında devam eden süreklilik
Yapı içerisinde yer alan eşya ve aygıtların korunması
