Nüfusu bir milyonun üzerinde bulunan 11 büyük kent ve ülke nüfusumuzun yüzde 70’i ve Marmara’nın doğusunda toplanan büyük sanayi tesislerinin yüzde 75’i de sarsıntı tehlikesi altında. Marmara sarsıntısından sonra birçok bilimsel çalışma yapıldı, akademik çevreler bir ortaya geldi, yapılması gerekenler ortaya konuldu. İzmir’de 2020 yılında yaşanan sarsıntının akabinde kurulan Meclis Araştırma Komitesi da yapı kontrolü başta olmak üzere alınması gereken tedbirleri listeledi lakin hepsi kağıt üzerinde kaldı. Komite raporunda alınması gereken esas tedbirler şöyle sıralandı:
VERİLER UYUŞMUYOR
– Ülkemizde son bina sayımı 2000 yılına ilişkin olup sonrasında ilgili datalar ruhsat bilgileri üzerinden oluşturulmuştur. Ülkemizde yapı ve bağımsız kısım sayılarına ait istatistiki bilgiler birbiriyle tam olarak örtüşmemektedir.
– Yapıların mevcut durumlarına ait olarak kat, bağımsız kısım, yapı sınıfı, yapı gereci ve taşıyıcı sistem bilgileri üzere başlıklarda ayrıntılı dökümlerin netleştirilmesi sarsıntı riski kıymetlendirme çalışmaları açısından elzemdir.
– Zemin özelliklerinin ayrıntılı çalışılarak yönetmeliklerin güncellenmesi gerekliliği devam etmektedir.
– Aktüel yapı stoku datalarına dayalı olarak riskli yapıların tespiti zelzele risk ve ziyanlarının azaltılması noktasında kıymetli öncelik alanı olarak ortaya çıkmaktadır.
– Yeni inşa edilecek binaların en aktüel yönetmeliklerle belirlenen kalite standartlarına tam uyumlu olmasının sağlanması ve taşıyıcı sistem tasarımı ile inşasının sıkı kontrole tabi tutularak gerçekleştirilmesi, zelzele riski yüksek bina sayısının artması önlenebilecektir.
– Mevcut bina stokunun sarsıntı risklerinin belirlenerek, bir plan ve program dahilinde azaltılması tarafında tedbirler alınmasıdır. Bu kapsamda, riskli binaların kıymetlendirilmesine ve önceliklendirilmesine yönelik prosedürlerin geliştirilerek standart uygulama belirlenmesi gerekli.
Türkiye, 23 yıl ortayla 7’den büyük üç sarsıntıyla yıkıldı. Birincisi Gölcük merkezliydi. Kocaeli ağır hasar aldı. İkincisi peşpeşe vurdu. Pazarcık ve Elbistan merkezliydi. Hatay ağır hasar aldı. İki kentteki yıkım, 23 yıllık ortaya karşın neredeyse birbirinin birebir oldu.
ACİLEN YIKILMALI
– Güvensiz binaların belirlenmesi, yapı stokunun büyüklüğü göz önüne alınarak bölgesel ölçekte yürütülmeli.
– En riskli kümede yer alan binalar mümkün olduğunca süratli biçimde yıkılarak yine yapılmalı, bu süreç muhakkak planlar dahilinde gerçekleştirilmeli, riskin azaltılmasında hayati ehemmiyet arz etmektedir.
