Srebrenitsa katliamı üzerinden 28 yıl geçti. İnsanlık trajedisinin yaşandığı Bosna Hersek’in doğusundaki Srebrenitsa’da 11 Temmuz 1995’te başlayan, en az 8 bin 372 Boşnak sivilin Ratko Mladic komutasındaki Sırp askerler tarafından hunharca öldürüldüğü katliam, yalnızca Bosna Hersek’te değil, tüm dünyada acının ve adalet arayışının sembolü haline geldi.
30 KURBAN DAHA TOPRAĞA VERİLECEK
Bosna Hersek’in doğusundaki Srebrenitsa’da Temmuz 1995’te yapılan soykırımda öldürülen ve kimlikleri tespit edilen 30 soykırım kurbanı daha bugün düzenlenecek cenaze merasiminin akabinde toprağa verilecek.
Soykırımın 28. yılında toprağa verilecek 30 soykırım kurbanından en genci öldürüldüğünde 15 yaşında olan Elvir Salcinovic, en yaşlı kurban ise 65 yaşındayken öldürülen Nezir Muminovic.
Bu yıl toprağa verilecek soykırım kurbanlarının isimleri şöyle:
“Esad Dzanic, Bekir Music, Sakib Garaljevic, Himzo Mujic, Hasib Ibrahimovic, Redjo Jahic, Rifet Tabakovic, Idriz Mehinovc, Mujo Esmic, Saban Ibric, Senid Hodzic, Semir Djozic, Sabid Ibrahimovic, Mehmed Gerovic, Nisad Selimovic, Halil Avdic, Hasan Smajlovic, Esed Klempic, Sabahudin Selimovic, Husein Zukic, Elvir Salcinovic, Dzemail Alic, Mustafa Mekanic, Ahmedin Halilovic, Zuhdija Lemes, Hasib Mujanovic, Vejsil Mujanovic, Ekber Ridjic, Mevlid Aljic ve Nezir Muminovic.”
Savaşın akabinde kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin akabinde her yıl 11 Temmuz’da Potoçari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenen merasimle toprağa veriliyor.
Potoçari Anıt Mezarlığı’nda 6 bin 721 soykırım kurbanının mezarı bulunurken bu sayı bugün 6 bin 751’e yükselecek. AA
AVRUPA’NIN ORTASINDA KATLİAM
Srebrenitsa Katliamı ya da Srebrenitsa Soykırımı 1991-1995 Yugoslavya İç Savaşı (Hırvatistan Savaşı ve Bosna Savaşı)’nda Sırp Cumhuriyeti Ordusu’nun Srebrenitsa’ya karşı giriştiği Krivaya ’95 Harekâtı esnasında Temmuz 1995’te yaşanan ve en az 8.372 Boşnak’ın Bosna-Hersek’in Srebrenitsa kentinde general Ratko Mladiç komutasindaki ağır silahlarla donatılmış Bosna Sırp ordusu tarafından öldürülmesine verilen isimdir.
Katliamda bir kısım bayan ve küçük yaşta çocuğun da öldürüldüğü, dokümanlarla kanıtlanmıştır. Bosna Sırp ordusunun dışında katliama “Akrepler” olarak tanınan Sırbistan özel güvenlik güçleri de katılmıştır. Birleşmiş Milletler Srebrenitsa’yı inançlı bölge ilan etmiş olmasına rağmen 400 silahlı Hollanda barış gücü askerinin varlığı katliamı önlemedi.
Srebrenitsa katliami II. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’da gerçekleşmiş en büyük toplu insan kıyımı olması ve Avrupa’daki hukukî olarak birinci defa belgelenmiş soykırım olması açısından da kıymet taşıyor.
SİLAHLARI ELİNDEN ALINAN HALK KATLEDİLDİ
Yugoslavya’nın çöküşü üzerine 1992 yılında Sırpların Bosna’da başlattıkları soykırımın akabinde bölgeye zoraki olarak müdahale eden Birleşmiş Milletler’in inançlı bölge ilan edilen 6 bölge ortasında Srebrenitsa da bulunmaktaydı.
Savaştan evvel nüfüsu 24 bin civarı olan kentin nüfusu başka bölgelerden gelen mülteci göçleriyle 60 bin civarına gelmişti. Artık Srebrenitsa ‘açlık’ ve ‘hastalıklar’ ile çaba eden bir ‘toplama kampı’na dönüşmüştü.Müslümanların elindeki silahlar BM Barış Gücü tarafından müdafaa gerekçesiyle toplanmıştı.
Ratko Mladiç komutasındaki Sırplar Srebrenitsa’ya olan taarruzlarını sıklaştırdıklarında müslümanların toplanan silahlarını geri almak için yaptıkları müracaat, sorumlu Hollanda kumandanı Thom Karremans tarafından reddedildi. BM sadece iki F16’yı kent üzerinde bir uçuş yaptırmakla yetindi.
Hollandalı askerler bir gece yarısı Bosna’daki BM Barış Gücü kumandanı Hollandalı generalden aldıkları buyruk doğrultusunda kenti boşalttılar. Savaş sırasında kentin güvenliğinden sorumlu olan Hollandalı Kumandan Thom Karremans kendisine sığınan 25 bin mülteciyi ve kenti Sırplara teslim etti.
Daha sonra orataya çıkan bir görüntü kasedinde Sırp generalin kenti boşaltan Hollandalı kumandana bir armağan verirken imajları çekilecekti.Bir hafta süren katliam II. Dünya Savaşı’ından sonra insanlığa yapılan en büyük cürüm olarak arşivlerde yer aldı.
Lahey Adalet Divanı bir hafta süren katliamın bir ‘soykırım’ olarak kabul etti; lakin Sırbistan’ın sorumlu tutulmayacağına karar verdi.
SOYKIRIM KARARI VE SUÇLULARI
Hollanda’nın Lahey kentideki Milletlerarası Adalet Divanı, 2007’deki kararında, ICTY’den gelen ispatlar doğrultusunda, Srebrenitsa ve civarında yaşananları “soykırım” olarak nitelendirdi.
Sırp kumandan Ratko Mladic, ICTY’de geçen kasım ayında sonuca bağlanan davada, ortalarında Srebrenitsa soykırımının da bulunduğu birçok hatadan müebbet mahpusa mahkum edildi.
Aynı mahkeme, 2016’da sonuca bağladığı davada, Bosnalı Sırpların eski başkanı Radovan Karadzic’e Srebrenitsa soykırımı dahil 10 farklı hatadan 40 yıl mahpus cezası verdi.
Mahkeme ayrıyeten, Srebrenitsa soykırımındaki cürümleri nedeniyle eski Sırp general Radislav Krstic’i 35 yıl, Vidoje Blagojevic’i 15 yıl, Vujadin Popovic ve Ljubisa Beara’yı ömür uzunluğu, Drago Nikolic’i 35 yıl, Ljubomir Borovcanin’i 17 yıl, Vinko Pandurevic’i 13 yıl, Radivoje Miletic’i 19 yıl, Milan Gvero’yu 5 yıl mahpusa mahkum etti. Bosna Hersek Mahkemesinde görülen davada ise 13 Temmuz 1995’te bine yakın Boşnak sivilin öldürülmesiyle suçlanan Milorad Trbic, 30 yıl mahpusa mahkum edildi.
Farklı mahkemelerde görülen Srebrenitsa davalarında bugüne kadar 45 Sırp, toplam 699 yıl mahpus cezası aldı.
Eski Sırbistan Devlet Lideri Slobodan Milosevic de Srebrenitsa’daki soykırımla suçlanmış fakat ICTY’deki yargılanması devam ederken tutuklu bulunduğu cezaevinde hayatını yitirdi.
