TL’de bedel kaybı ne manaya geliyor? Ekonomist Oğuz Oyan anlattı
Ekonomist Prof. Dr. Oğuz Oyan SÖZCÜ Televizyonunda Can Coşkun’un sunduğu Gündem Masası’na konuk oldu.
Oyan, Türk lirasında son günlerde yaşanan sert paha kaybını tüm başlıklarıyla kıymetlendirdi. Oyan, kurdaki artışın enflasyona, bütçeye ve gerçek kesime olan tesirini anlattı.
ENFLASYONA ETKİSİ
Oyan’ın değerlendirmesinin satırbaşları şöyle oldu:
“(TL’deki kıymet kaybı) Enflasyonu direkt etkiliyor. Türkiye ithalatçı bir ülke ve çok önemli bir dış ticaret açığı veriyor. Liranın kıymet kaybedişi, dışarıdan ithal ettiğimiz malların daha kıymetli olarak gelmesine yol açıyor.
Bu da bütün mal ve hizmet piyasasına yansıyor. Bu durum, bütün herkesi tesirler. Bütçeyi de tesirler, şirketleri de tesirler. Lakin bilhassa hanehalkını tesirler. Şirketler bu tıp yükleri üzerinde tutmaz, direkt eser fiyatlarına yansıtırlar.
DIŞ BORÇ YÜKÜ
Türkiye 450 milyar dolar dış borç stoku olan bir ülke. TL’nin dolar yahut Euro karşısındaki her 1 liralık kaybı 450 milyar TL’lik bir yük getiriyor. Son iki günde kur 2 lira arttı. Böylelikle Türkiye’nin üzerine 900 milyar TL’lik bir yük bindi.
Seçim sonrasında ise 1,5 trilyon TL’lik bir yük olduğu söylenebilir. Bu çok önemli bir sayı. Bütçenin yaklaşık üçte biri. Bu yükü devlet vatandaşlardan çıkartacak.
Açık konumda olan şirketler açısından da kur artışı önemli bir sorun oluşturabilir. Döviz borcu kadar döviz varlığı ya da geliri yoksa kur artışları bu şirketlerin üstüne önemli bir yük olarak biner ve kimi şirketler batabilir. 2000’li yıllarda kimi bankalar bu yüzden battı.”
ŞİMŞEK İDARESİ NASIL BİR MODEL İZLEYECEK?
Oyan ayrıyeten Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in yeni idaresi hakkında da değerlendirmelerde bulundu. Oyan, Şimşek’in lokal seçimler nedeniyle ekonomiyi fazla sıkamayacağını ve melez bir siyaset uygulama ihtimalinin yüksek olduğunu belirtti.
Oyan, “Faizlerin artması demek, büyümenin ve istihdamın yavaşlaması manasına gelir. Bu nedenle ekonomiyi fazla sıkamazlar. Zira 10 ay sonra seçim var. Mehmet Şimşek büyük olasılıkla daha melez bir siyaset uygulayacak” dedi.
“Şimşek ortodoks siyasetlere geçiş yapacak lakin ekonomiyi çok fazla da sıkmamak üzerinden bu siyasetleri götürecek” diyen Oyan, “Şimşek bu bakımdan net siyasetlere yönelmeyebilir” değerlendirmesinde bulundu.
FAİZLER NE VAKİT ARTIRILACAK?
Oyan ayrıyeten iktisat idaresinin TL’nin gerçek kıymetine gelmesini beklediğini ve faiz artışlarını bu düzeylerde yapabileceğini belirtti.
Oyan, “TL’nin paha kaybı enflasyonun altında kaldı. Kurun istikrara gelmesi için 24-25’lere gelmesi gerektiği söyleniyor. Şimşek de büyük ihtimalle bu türlü bakıyor. TL’nin istikrara gelmesinden sonra faiz artıralım diye vakit kolluyor” dedi.
