TMMOB: Fosil yakıt tutkunu iktidar yanlışta kararlı

TMMOB Makine Mühendisleri Odası, iktidarın “Türkiye Ulusal Güç Planı”nı masaya yatırdı. Oda tarafından yapılan inceleme sonunda yapılan açıklamada iktidarın yanlış güç siyasetlerini sürdürmekte kararlı olduğu kaydedildi.

Karbondioksit salımını azaltma gerekçesiyle yeni nükleer santrallerin öngörüldüğü vurgulanan açıklamada, iktidarın 2053 yılında nükleer gücün hissesini yüzde 29.3’e çıkarmayı hedeflediği belirtildi.

Enerji dalında yeni yatırımlar yapılmasına karşın üretimin azaldığına ve atıl kapasitenin arttığına dikkat çekilen açıklamada sera gazı salımlarının azalmadığı bilakis arttığı da söz edildi.

Açıkamada, planın amaçlarının halkın kederlerine deva olmayacağı, muhtaçlık ve tahlilin kamucu, toplumcu planlamada olduğu vurgulandı.

İşte TMMOB Makine Mühendisleri Odası’nın Lider Yunus Yener imzasıyla yayınladığı açıklama:

2022’nin son günü, Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı web sitesine, 2035’e kadar olan periyodu kapsayan ve “Türkiye Ulusal Güç Planı” üzere argümanlı bir isim taşıyan bir çalışma yüklendi.

Dayandığı varsayımlar ve amaçları tartışmalı olan, öngördüğü gayelere ulaşmak için izlenecek strateji, yol haritası ve yapılacak çalışmalara dair tek bir sözcüğün yer almadığı,
yatırım ve işletme maliyetlerinin irdelenmediği, amatörce yapılmış bir çalışmanın, Ulusal
Enerji Planı olarak isimlendirilmesi ve duyurulması, siyasi iktidarın ve güç idaresinin, bilgi
ve yeteneklerinin ne derece problemli ve hudutlu olduğunu ortaya koyuyor.

Ülkemizin, 2053’te Net Sıfır Salım gayesine nasıl ulaşacağına dair hazırlanmış, konuşulmuş,
tartışılmış, üzerinde anlaşılmış, açıklanmış bir stratejisi, yol haritası yoktur. Birincil güç arzında fosil yakıtlar hissesinin yüzde 84 olduğu ülkemizin fosil yakıt tüketimini yakın gelecekte azaltmaya yönelik kayda kıymet bir öngörüsü ve planı da yoktur.

NÜKLEER GÜÇ KULLANIMI FÜTURSUZCA ARTIRILIYOR

2053 yılında Net Sıfır CO2 Salımı maksadına ulaşma münasebeti ile elektrik üretiminde nükleer güç kullanımının fütursuzca artırılmasını öngören Türkiye Ulusal Güç Planı 2022’nin kurgusu, mantığı ve gayeleri, ülkemizin güç meselesine tahlil getirmekten uzaktır.

Bu çakma planın, meseleleri daha da artıracağı, daha büyük meşakkatlere sebep olacağı aşikardır. Tahlil kamucu, toplumcu demokratik planlama işleyişini ve toplum çıkarları doğrultusunda
uygulamaları hakim kılmaktan geçmektedir.

Türkiye, 2021 Kasım’ında Paris Muahedesi’ni onaylarken, 2053 yılına kadar net sıfır salım
eşiğine ulaşmayı hedeflediğini bildirdi. Fakat Güç İdaresinin bildirimleri ve hedefleri
çelişkili ve tutarsızdır.

FOSİL YAKIT TUTKUNU İKTİDAR

Ulusal Güç Planı olarak isimlendirilmesine rağmen kolay bir taslak olan çalışmada, 2035 yılına
kadar beşer yıllık olarak (2025, 2030 ve 2035) birincil güç ve elektrik tüketimi tabloları,
grafikleri mevcut.

Bu bilgiler, yaratacağı etraf sıkıntıları ve oluşturduğu riskler iktidar tarafından göz gerisi edilen, teknik, ekonomik ve siyasal olarak dışa bağımlığı artıracak olan 4,8 GW konseyi güçte AKKUYU Nükleer Güç Santralına ek olarak, 2035’e kadar 2,4 GW nükleer gücü daha devreye almanın planlandığı görülüyor.

Daha evvel net sıfır CO2 salımı hedeflendiği ilan edilen 2053 yılı için ise kimi bilgiler aktarılmış fakat sonuç pahalar verilmemiş ve muhtemelen bilhassa meçhul bırakılmış.

2053’TE YÜZDE 50 YENİLENEBİLİR, YÜZDE 30 NÜKLEER

Planda 2053 yılında birincil güç tüketiminin 240,6 MTEP(milyon ton muadil petrol)’e ulaşacağı ve yenilenebilir kaynakların hissesinin yüzde 50, nükleer gücün hissesinin yüzde 29,3, fosil yakıtların hissesinin yüzde 20,8 olacağı öngörülmüştür.

Odamız Güç Çalışma Kümesinin plandaki bu ve gibisi bilgilerden yola çıkarak yaptığı
hesaplama sonucunda, 2053 yılına kadar 42 GW kapasitede nükleer güç santralları (NGS)
kurulmasının hedeflendiği anlaşılıyor.

Oysa NGS toplam heyeti gücünün, 2053’e kadar AKKUYU NGS’nin 8,8 katına çıkarılması ve ülkenin her bir yanına yeni nükleer santrallar kurma tutkusu, ülkemizi büyük felaketlerle karşı karşıya bırakabilir.

YATIRIM YAPILIYOR, ÜRETİM AZALIYOR, ATIL KAPASİTE ARTIYOR!

2022 yılı içerisinde 1,3 GW şurası gücünde yeni bir ithal kömür santralı devreye alındı. Plana nazaran 2030 yılına kadar 1,7 GW yerli kömür santralının sisteme dahil olması, 2030 ve 2035 yılları ortasında ise 1,5 GW daha kömür şurası gücünün devreye alınması (ve yalnızca 0,7
GW kömürlü santralın devreden çıkması) öngörülüyor.

Böylece, 2023-2035 devrinde, 3,2 GW kömür yakıtlı santral daha kurularak kömüre dayalı heyeti gücü azaltmak bir yana yüze 11,4 artırmak isteniyor.

Doğalgaz yakıtlı elektrik üretiminde, 2030 yılına kadar hala lisans almış yahut başvuru
süreçleri devam etmekte olan 2,4 GW şurası gücün devreye gireceği ve “kesintili yenilenebilir güç santrallerinin sistemde oluşturabileceği dengesizliğin yönetilebilmesi ve güç arz güvenliğinin korunması” münasebeti ile 2035 yılına kadar toplam 10 GW yeni doğalgaz kombine çevrim santrali yatırımı yapılacağı kurgulanıyor. Bu da, doğalgaz yakıtlı santral şurası gücünde yüzde 40 artış manasına geliyor.

Öte yandan 2035 yılında 24,3 GW kömürlü ve 35,5 GW doğalgazlı olmak üzere 56,8 GW
termik santral ile 173,7 TWh üretim öngörülüyor. Halbuki 2021’de termik santralların
toplam konseyi gücü 46 GW olup, 214,8 TWh üretim yaptılar.

2035’e kadar karasal rüzgar gücü santrallarının (RES) şurası gücünün, 2022’ye nazaran yılda
yaklaşık 1.000 MW yeni kapasite tesisi ile 24,6 GW’a ulaşması hedefleniyor. Türkiye Rüzgar
Enerjisi Birliği’nin (TÜREB) her yıl minimum 1.500 MW yeni kapasite tesis edilmesi gerekir
görüşü dikkate alınmıyor.

Bu tempo ile yola koyulunca, 2035’te karasal RES potansiyelinin lakin yarısı pahalandırılacak. Deniz üstü RES’te ise, önümüzdeki 13 yılda 5.000 MW konseyi güç amacı, 75-80 GW iddia edilen kapasitenin yalnız yüzde altısıdır.

Rüzgardaki bu düşük amaçlara kıyasla, güneş gücü santrallarının (GES) şurası gücünün 52,9 GW’a (2022’ye nazaran yılda yaklaşık 3.344 MW ilave) çıkarılması öngörüsü ise planının görece olumlu ögesi. Buna rağmen GES için 2035 amacı, potansiyelin yalnız beşte biridir.

SERA GAZI SALIMLARI AZALMIYOR, ARTIYOR

TÜİK sera gazı envanteri sonuçlarına nazaran, 2020 yılı toplam sera gazı salımları bir evvelki yıla
göre yüzde 3,1 arttı ve 523,9 milyon ton CO2 muadili olarak hesaplandı. Kasım 2022’de
Mısır’da yapılan COP27 toplantısında da, Türkiye’nin 2030 için sera gazı salım meblağının 693
milyon ton olmasının hedeflendiği açıklandı. Yani, önümüzdeki sekiz yılda, salımların
azaltılması değil, bilakis yüzde 32,5 artması öngörülüyor. Ulusal Güç Planı’nda da enerji
kullanımı kaynaklı CO2 salımı için rastgele bir amaç yok.

PLAN AMAÇLARI HALKIN SIKINTILARINA DEVA DEĞİL

Bu açıklamamızda lisana getirmediğimiz birçok öbür eksikliği olan planda yatırım ve işletme maliyetleri ile bunların nasıl karşılanacağı da irdelenmemiş. Fosil kaynaklardan elektrik üretimi azalırken, fosil yakıtlı santral yatırımlarına devam edilmesi ve yüksek nükleer güç
hedeflenmesi, gücün ülkeye ve halka maliyeti konusunun göz gerisi edildiğinin
göstergesidir.

İHTİYAÇ VE TAHLİL: KAMUCU, TOPLUMCU PLANLAMA

Ulusal Güç Planı 2022, işçiler lehine bir değişiklik öngörmüyor, toplum çıkarlarını
değil sermayenin çıkarlarını muhafaza ve geliştirme anlayışını sürdürüyor. Uzun yıllardır izlenen özelleştirme, piyasalaştırma asıllı, sermaye yanlısı soygun ve talanın son bulması için emek aykırısı iktidarlara “ARTIK YETER! DUR” demenin vaktidir.

Şimdi, güç, sıhhat, eğitim, ulaşım, barınma, beslenme vb. kamu hizmetlerinin kamu
kuruluşları eliyle, toplum çıkarları doğrultusunda demokratik kamusal planlama anlayışı
ile verilmesine dayalı, emek yanlısı toplumcu siyasetleri, bu istikamette kurumsallaşmayı ve
işleyişi tasarlamanın ve uygulamanın vaktidir.