TMMOB, sarsıntı raporunda yıkımın nedenlerini tek tek açıkladı

TMMOB Mimarlar Odası 6 Şubat 2023 Sarsıntıları Tespit ve Kıymetlendirme Raporu’nu açıkladı.

11-16 Şubat 2023 tarihleri ortasında, Mimarlar Odası Merkez İdare Konseyi tarafından oluşturulan heyet tarafından bölgede yerinde yapılan inceleme ve tespitler ışığında hazırlanan raporda çarpıcı tespit ve değerlendirmeler yer aldı.

HALEN GEREKSİNİMLER GİDERİLMEDİ

Bölgede hala devam eden zelzele şartları, kentsel ve kırsal yapı stokunun aldığı orta ve ağır dereceli hasarlar ve iklim şartları nedeniyle ortak yemekhane, sıhhat ocağı, taşınabilir tuvalet, banyo üzere donanımları olan süreksiz barınma alanlarına acil gereksinim bulunmaktadır.

AFAD HATAY’DA 4. GÜN FAAL ROL ALDI

“Hatay’da yürütülen arama kurtarma çalışmalarında merkezi yönetimin ve AFAD’ın depremin
dördüncü gününde faal rol aldığı aktarılmıştır. 12 Şubat 2023 itibariyle, kentin birtakım bölgelerinde şimdi çalışma yapılmadığı, Birçok noktaya iş makinelerinin yahut kurtarma gruplarının ulaşabilmesi için çalışma yapılmasının gerektiği gözlemlenmiştir.”

“GÜVENLİK SIKINTILARI NEDENİYLE GRUPLAR ALANDAN ÇEKİLDİ”

Antakya ve Samandağ’da güvenlik problemleri nedeniyle arama kurtarma çalışmalarına katılan sivil toplum kuruluşları ve istekli grupların kademeli olarak alandan çekildiği öğrenilmiştir.

“TOKİ 1 YILDA 200 BİN KONUT YAPACAĞIM DİYOR LAKİN YILLIK 58 BİN ÜRETEBİLİYOR” 

TOKİ eliyle üretilecek konutlara dair planlama, yer seçimi, konut sayısı ve altyapı
çalışmalarına ait hangi datalara dayalı olarak çalışma yapıldığı açıklanmamaktadır.

Yaklaşık 200 bin konutun 1 yıl içerisinde yapılacağı duyurulmasına rağmen Bakanlık verilerine
göre; 2020 Elazığ sarsıntısından sonra, Elazığ’da imali planlanan 24 bin 963 konuttan, 3 yıl
içerisinde lakin 21 bin 140’ı tamamlanabilmiştir. Benzeri formda, 2020 İzmir zelzelesinde meskenleri yıkılan ve ağır hasar gören vatandaşlar için TOKİ tarafından imali planlanan 5 bin 61 konuttan, 2022 yılı sonuna dek lakin 2 bin 245’i tamamlanabilmiştir.

2003-2022 ortasını kapsayan 20 yıllık süreçte TOKİ tarafından 1 milyon 170 bin konut inşa
edilmiştir. Buna nazaran TOKİ yıllık 58 bin 500 konut üretebilmektedir.

YAPISAL HASARLARIN NEDENLERİ 

Kentsel alanlarda yaşanan yapısal hasarların esas nedenlerinin, geçmişte yaşanan sarsıntı hasarlarına benzeri biçimde olduğu vurgulanarak şöyle sıralandı;

• Afet dataları dikkate alınmaksızın yapılan imar planları ve plan tadilatları,
• İmar affı yoluyla kaçak yapılaşmanın teşvik edilmesi, imar kurallarına karşıt proje ve
• uygulamalar, kaçak yapılar
• Tarım yerlerinin ve taşıma kapasitesi düşük yerlerin yapılaşmaya açılması,
• Nitelikli mimarlık, mühendislik ve planlama hizmetlerinin yapı üretim ve denetim
• sürecinden dışlanması,
• Mesleki uzmanlık alanlarında teknik eleman yetersizliği ve kontrol eksikliği,
• Yapı-zemin bağının kurulamaması, yapının yüküne uygun olmayan tabanlarda inşaat
• yapılması,
• Yüksek katlı yapılarla yapı yükünün artırılarak zemin-yapı münasebetinin bozulması,
• Zemin sıvılaşması,
• Uygun temel seçimi yapılmamasından kaynaklanan hasarlar,
• Sismik yükleri dikkate almayan mimari ve taşıyıcı sistem dizaynlarının yapılması,
• Hatalı gereç seçimi, personellik ve uygulamalar,
• Düşük beton kalitesi,
• Düz donatı kullanımı ve yetersiz donatı sayısı,
• Gereken tedbirler alınmadan asmolen ve kirişsiz döşemelerin kullanılması,
• Kullanım sürecinde yapılan müdahalelerden oluşan hasarlar,
• Yapıların giriş-zemin katlarında yer alan ticari işlevler (market, galeri, ofis vb
• işlevler) nedeniyle yapılan tadilatlar, geniş açıklıklar, asma katlar ve farklı kat yükseklikleri
• nedeniyle yumuşak kat ve kısa kolon tesirinin oluşması,
• Bitişik yapı nizamında gerekli düzenlemelerin yapılmaması nedeniyle çekiçleme tesirinin ortaya çıkması,

BÖLGEDE YAPILMASI GEREKENLER 

Raporda yapısal hasara ve kayıplara neden olan bu uygulamalardan vazgeçilmesi gerektiği vurgulandı ve zelzele sonrası düzgünleşme sürecinde yapılması gerekenler şöyle özetlendi:

• Mimarlar Odası, TMMOB’ye bağlı ilgili meslek Odaları ile lokal ve merkezi yönetimlerin; bölgeye yönelik inceleme ve çalışmalarını işbirliği ve uyum içinde sürdürmesinin sağlanması,

• Bölgede yaşanan aksilikler ve tecrübeler dikkate alınarak afet idaresi ve uyumunun nitelikli hale getirilmesi

• Geçmişte yaşanmış olan tüm afetlerin tecrübe ve birikiminin, ilgili kuruluşların kurumsalhafızasının gelecek jenerasyonlara aktarılması için çalışmalar yürütülmesi,

• Kırsal alanda ve köy yerleşmelerinde bulunan klâsik yapıların ve toplumsal hayatın korunması için gereken tedbirlerin alınması,

• Bölgede toplumsal, toplumsal ömrün ve ekonomik faaliyetlerin sürdürülmesi için tedbir alınması,

• Bölgede yer alan doğal etrafın, Hatay Milleyha Kuş Cenneti ve etrafı başta olmaküzere, yıkılan yapıların yıkıntı ve atıklarından korunması,

“İŞBİRLİĞİ VE UYUMU TEMEL ALAN İDARE SİSTEMİ KURULMALI”

Bu bağlamda daha evvel Meslek Odaları tarafından hazırlanan raporlarda ve bildirilerde tekraren vurgulandığı üzere, afet idaresi ile ilgili olan “bütün kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapma ve uyum sağlama prensibini temel alan çağdaş ve bilimsel prensiplere uygun” idare sistemi kurulmasının mecburî olduğu bir kere daha somut bir formda anlaşılmıştır.

“KAMU FAYDASI DOĞRULTUSUNDA ÇALIŞMAYA DEVAM EDECEĞİZ” 

Sağlıklı ve inançlı kentleşme ve ömür etraflarının oluşturulması için “Mimarlar
Odası Toplum Hizmetinde” şiarı ile kamu ve toplum faydası doğrultusunda çalışmalarımıza
kararlılıkla devam edeceğimizi bedelli kamuoyumuzla paylaşıyoruz.