TMMOB’tan iktidara ‘yeniden inşa süreci’ ile ilgili dikkat çeken daveti

6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ta gerçekleşen 7.7 ve 7.6 şiddetindeki sarsıntılar ve artçıları sonucunda 10 ile yayılmış bir coğrafya içerisinde birçok bölgede büyük yıkım yaşandı.

Bu yıkım sonucunda on binlerce vatandaş hayatını kaybetti ve yaralandı. Yaralar sarılmaya devam ederken iktidar tarafından tekrar inşa süreci gündeme getirildi. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Kent Plancıları Odası da zelzeleyle yıkım yaşayan vilayetlerde tekrar inşa sürecine ait açıklamalarda bulundu.

“BİLİM, TEKNİK VE ŞEHİRCİLİK PRENSİPLERİNE UYGUN BİÇİMDE SÜRDÜRÜLMELİDİR”

TMMOB’un açıklamasında, “Yıkım yaşanan vilayetlerimizde yine inşa sürecine ait merkezi ve lokal seviyede konut sayıları ve mühletlere ait bilgiler kamuoyuna yansımıştır. Sarsıntı sonrasında sıkıntı şartlarda hayatlarını sürdürmeye çalışan yurttaşlarımız açısından inançlı konut alanlarına bir an evvel erişmeleri elbette ki temel beklentimizdir. Lakin bu sürecin bilimsel gerçekler, teknik gereklilikler ve şehircilik prensiplerine uyulmadan yapılması halinde uzun vadeye yayılmış önemli sıkıntılarla karşılaşılacağı açıktır. Bu manada yapılması gerekenler muhakkaktır ve muhakkak bir program dâhilinde mümkün olan en kısa müddette, lakin bilim, teknik ve şehircilik prensiplerinden taviz vermeden gerçekleştirilmesi durumunda yanlışsız sonuca ulaşabilmemiz mümkün olacaktır” denildi.

MADDE HUSUS SIRALANDI

TMMOB Kent Plancıları Odası, sarsıntı bölgesinde yapılması gerekenleri şöyle sıraladı:

*Yıkımın boyutu vilayetlere ve ilçelere nazaran farklılık göstermektedir. Kimi ilçelerde (Elbistan, Defne, İslahiye, Nurdağı)  ve vilayetlerde (Hatay, Adıyaman, Kahramanmaraş) yıkım kent seviyesinde gerçekleşirken, yıkımın görece daha düşük hasar verdiği vilayetlerimiz de mevcuttur. Öncelikle hasar tespit çalışmalarının tamamlanması ve şu an için ayakta kalsa dahi yıkılması zorunlu olan, güçlendirilerek kullanılabilecek olan yapı stokunun başka farklı tespiti gerekmektedir.

*Bölgede tekrar inşa sürecine başlamadan evvel büyük yıkımların gerçekleştiği vilayetlerde şayet bulunmuyorsa yerbilimsel etütlerin (mikrobölgeleme etütleri, jeolojik-jeoteknik etütler) yapılması en değerli zorunluluklardan biridir. Bu çalışmaların kentlerin ziyan gören yerleşik kısımları ile yeni konut inşa edilmesi öngörülen kısımlarını kapsaması gerekmektedir.

“İVEDİLİKLE ORTAYA ÇIKARILMALI”

*Yıkım yaşayan kentlerimizde ulaşım, içme suyu, kanalizasyon, güç, haberleşme üzere mevcut teknik altyapının ve sarsıntı toplanma alanı üzere afetle ilgili donatı eksikliklerinin durumu acilen ortaya çıkarılmalıdır.

*Deprem sonrası yapı stokunun durumu (tamamen yıkılmış, ağır hasar görüp yıkılması gereken, güçlendirme ile kullanılması mümkün olan yapılar) ile taban yapısına ait datalar birlikte sentezlenerek kentlerin yapılı yerleşik alanlarına müdahale biçimleri belirlenmelidir.

*Bu çalışmalarda sarsıntı riski ile birlikte muhtemel başka doğal ve insan kaynaklı risklere yönelik tespitlerin süratlice yapılması, planlama çalışmalarının bu riskleri azaltacak ve sakınım tedbirlerini alacak temeller çerçevesinde kurgulanması sağlanmalıdır. Daha öz bir söz ile kentlerimizin yine imarı sürecinde yapılacak olan planlar bütüncül bir afet tedbire siyasetini kesinlikle içerisinde barındırmalıdır.

ÇEVRE TERTİBİ VE NAZIM PLANI

*Yıkımın kent ölçeğinde olduğu vilayetlerimizde, sorunun kent ölçeğindeki kurgudan kaynaklandığı unutulmadan, tahlilin de mutlak koşulla kent ölçeğinden, etraf sistemi ve nazım plan kararlarından başlanarak aranması gerektiği unutulmamalıdır.

*Yeniden kurulacak kentlerimizde kesin hedef; afetlere karşı dirençli hayat alanları tasarlamakla birlikte; nitelikli, yaşanabilir, toplumsal donatısı yüksek, kamusal alanlara sahip altyapısı güçlü kentler yaratmak olmalıdır. Bu emel doğrultusunda konut alanları ile birlikte, ticaret, sanayi, ulaşım imkanlarının şimdiden bütünleşik biçimde ele alınıp gerçekçi ve refah yaratacak tahlillerin üretilmesi ana gaye olmalıdır.

*Depremden etkilenen kentlerimiz kıymetli tarihî kültür varlıklarına sahip olan kadim kentlerdir. Kentlerimizin tarihî bölgelerinin muhafaza unsurları çerçevesinde tamiratı ve kentin bütünü ile entegre olacak halde planlanmaları kıymet taşımaktadır.

*Depremzede vatandaşlarımızın büyük oranda bu yerlerde tekrar yaşayacakları göz önüne alınarak süreç içerisinde mutlak koşulla istek ve dileklerinin planlama sürecine dahil edilmesi gerekmektedir.

BİLİME VURGU YAPILDI

*Depremden etkilenen kentlerimizin üst ve alt ölçekli plan revizyonları, imar uygulamaları ve korunmaları sürecinde meslek odamızın bilimsel takviyesi alınmalıdır. Yıkımın boyutları bu bilimsel dayanağı, felaketin tekrar etmemesi ismine mecburî kılmaktadır.

*Unutulmamalıdır ki tarihsel birikimlerinin üzerinden yine kuracağımız kentler bundan sonraki süreçte yüzyıllar boyunca ömrümüzü sürdüreceğimiz yerler olacaktır. Kısa vadeli, parçacıl, bilim, teknik ve şehircilik unsurlarını yok sayan usul ve uygulamalarla uzun vadede kentlerimizde değişik sıkıntılar yumağı yaratma ihtimali gözden kaçırılmamalıdır.