Toplumsal medya yasası nedir, hususları neler?

AKP-MHP’nin ortaklaşa hazırladığı ve ‘sosyal medya yasası’ olarak bilinen 40 unsurluk düzenleme TBMM’de görüşülüyor. Toplumsal medya yasası teklifine nazaran, halkı aldatıcı bilgiyi alenen yaymak cürüm sayılıyor ve 1 yıldan 3 yıla kadar mahpus cezası alacak. Birtakım hususları 1 Ocak 2023’te yürürlüğe girecek olan yasa teklifinde yer alan düzenlemeler tartışmalara neden oldu.

‘Dezenformasyonla mücadele’ emeliyle hazırladığı kanun teklifi yarın Meclis gündemine geldi. TBMM Adalet Kurulu’nda kabul edilen ve toplumsal medya ile internet haberciliğine ait düzenlemeler içeren kanun teklifinin görüşülmesi tartışmalar üzerine ekim ayına ertelenmişti.

AKP ve MHP’nin 26 Mayıs’ta Meclis’e getirdiği kanun teklifi toplumsal medya için ‘sansür yasası’ olarak nitelendiriliyor.

SOSYAL MEDYA YASASI NEDİR, NELERİ KAPSIYOR?

Sosyal medya yasa teklifi ile; düzmece isim ve hesaplarla yasa dışı içerik oluşturup paylaşma, farklı siyasi niyetteki bireylere, rastgele bir alanda rakip olarak gördüklerine, farklı dinlere yahut milletlere yönelik küfür, iftira yahut hakaret etmek, karalamak ya da itibarsızlaştırmak, nefret ve ayrımcılığa taban oluşturmayı ortadan kaldırmayı hedefliyor.

SOSYAL MEDYA YASASI UNSURLARI NELER?

Teklifle; İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Hatalarla Çaba Edilmesi Hakkında Kanunda da değişiklik yapılıyor. Bu kapsamda; uygulamada karşılaşılan problemlerin giderilmesi maksadıyla içeriğin çıkarılması, erişimin engellenmesi kararlarının uygulama mercii noktasındaki tereddütlerin ortadan kaldırılması ve Erişim Sağlayıcıları Birliği’nin misyon ve yetki alanı belirleniyor.

Çocukların, gençlerin ve ailenin internetin yasa dışı içerikleri hakkında bilinçlendirilmesi ve inançlı kullanımı konusunda bilgilendirilmesi için Birliğe ek misyonlar veriliyor. Kişilik haklarının korunmasına yönelik olarak Birliğe yapılan müracaatlara ait yapılacak itirazlarda takip edilecek yargısal kontrol yolu konusunda düzenleme yapılıyor.

İnternet ortamında işlenen suça bahis yayınların içerik yahut yer sağlayıcısının belirlenmesinde yaşanan sıkıntılar nedeniyle içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararı verilebilecek katalog hatalarda, yurt içi-yurt dışı ayrımı kaldırılıyor.

Kanunla düzenlenen toplumsal ağ sağlayıcıların yükümlülük ve sorumluluklarına yönelik; muhataplık bağlantısının güçlendirilmesi, raporlama yükümlülüğünün kapsamının genişletilmesi, çocuklara yönelik uygulamalar konusunda ayrıştırılmış hizmet sunumunun sağlanması, yargı mercilerinin bilgi taleplerine müddetinde ve direkt yanıt verilmesi, kullanıcı haklarının korunması, kamu güvenliğini ve kamu sıhhatini etkileyen fevkalâde durumlarda kriz planı oluşturarak faal tedbirler alınması üzere konularda Avrupa Birliği’ndeki regülasyonlara ait gelişmeler de göz önünde bulundurularak ek düzenlemeler yapılıyor.

PAYLAŞANA DA MAHPUS CEZASI

Sosyal medyada halk ortasında kaygı, endişe yahut panik yaratmak saikiyle ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu nizamı ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe ters bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli formda alenen yayan kimse 1 yıldan 3 yıla kadar mahpus cezasıyla cezalandırılacak.

Failin, cürmü gerçek kimliğini gizleyerek yahut bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi halinde kelam konusu ceza yarı oranında artırılacak.

TÜM BİLGİLER SAVCILIKLARA

Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) yer alan, halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma, devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozma, anayasal tertibe ve bu nizamın işleyişine karşı kabahatler, devlet sırlarına karşı cürümler ve casusluk cürümlerine bahis internet içeriklerini oluşturan yahut yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgileri, soruşturma basamağında cumhuriyet savcısı, kovuşturma kademesinde yargılamanın yürütüldüğü mahkemece talep edilmesi üzerine, ilgili toplumsal ağ sağlayıcının Türkiye’deki temsilcisi, isimli mercilere verecek.

Bu bilgiler, talep eden cumhuriyet başsavcılığı yahut mahkemeye verilmezse ilgili cumhuriyet savcısınca, yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranında daraltılması talebiyle Ankara Sulh Ceza Hakimliğine başvurulabilecek.

İnternet trafiği bant genişliğinin daraltılması kararı verilmesi halinde, bu karar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere BTK’ye gönderilecek. Kararın gereği, bildirimden itibaren derhal ve en geç 4 saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek. Toplumsal ağ sağlayıcının, yükümlülüklerini yerine getirmesi halinde yaptırımlar kaldırılacak ve BTK’ye bildirilecek.

SOSYAL MEDYA TEMSİLCİSİ TÜRKİYE’DE İKAMET EDECEK

Sosyal medya platformlarına getirilen temsilci bulundurma mecburiliği kapsamında, kelam konusu temsilcinin artık sırf Türk vatandaşı olması kâfi olmayacak; temsilcinin Türkiye’de ikamet etmesi gerekecek. Türkiye’den günlük erişimin 10 milyondan fazla olması halinde; yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcı tarafından belirlenen gerçek yahut hükmî kişi temsilci, toplumsal ağ sağlayıcının sorumlulukları gizli kalmak kaydıyla teknik, idari, tüzel ve mali istikametten tam yetkili ve sorumlu olup bu temsilcinin hukuksal kişi olması halinde direkt toplumsal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi biçiminde kurulan bir şube olması mecburî tutulacak.

BAŞLIK ETİKETLERİNE DE KISITLAMA

Sosyal ağ sağlayıcı, kanun kapsamındaki cürümlere ait içerikler ile başlık etiketlerinin yayınlanmamasına ait kendi sistem, sistem ve algoritmasında BTK ile iş birliği halinde gerekli önlemleri alacak, bu önlemler raporunda bulunacak. Toplumsal ağ sağlayıcıları, kurum tarafından istenen bilgileri kuruma vermekle yükümlü tutulacak.

REKLAM VE BANT YASAĞI

İdari önlemler gizli kalmak kaydıyla, BTK Lideri tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğinin yerine getirilmemesi halinde, Türkiye’de ikamet eden vergi mükellefi gerçek ve hükmî şahısların, ilgili yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcıya 6 aya kadar reklam vermesinin yasaklanmasına BTK Lideri tarafından karar verilebilecek. Bu kapsamda yeni kontrat kurulamayacak ve buna ait para transferi yapılamayacak. Reklam yasağı kararı Resmi Gazete’de yayımlanacak.

BTK Lideri, reklam yasağı kararının yanı sıra içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmesine kadar toplumsal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 50 oranında daraltılması için sulh ceza hakimliğine başvurabilecek.

Hakim tarafından bu tarafta verilen kararın ilgili toplumsal ağ sağlayıcıya bildirilmesinden itibaren 30 gün içinde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının toplumsal ağ sağlayıcı tarafından yerine getirilmemesi halinde, toplumsal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranına kadar daraltılması için BTK Lideri tarafından sulh ceza hakimliğine başvurulabilecek.

EN GEÇ 4 SAAT…

Hakim tarafından verilen kararlar, erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere BTK’ye gönderilecek. Kararların gereği, bildirimden itibaren derhal ve en geç 4 saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek. Toplumsal ağ sağlayıcının, içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğini yerine getirmesi ve BTK’ye bildirmesi halinde sırf internet trafiği bant genişliğinin daraltılması önlemi kaldırılacak.

BTK Liderince verilen idari para cezaları, yasal müddetinde 1 yıl içinde birden fazla ödenmezse, Lider tarafından yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcıya Türkiye’de ikamet eden vergi mükellefi gerçek ve hukukî şahısların ilgili toplumsal ağ sağlayıcısına 6 aya kadar yeni reklam vermesinin yasaklanmasına karar verilebilecek. Bu kapsamda verilen reklam yasağına muhalif davranan Türkiye’de ikamet eden vergi mükellefi gerçek ve hukuksal bireylere 10 bin liradan 100 bin liraya kadar idari para cezası uygulanmasına BTK Lideri karar verebilecek.

Sosyal ağ sağlayıcı, BTK tarafından yapılacak kullanıcı haklarına ait düzenlemelere uyacak.

Sosyal ağ sağlayıcı, başlık etiketleri yahut öne çıkarılan içerikler aracılığıyla ortam sağladığı diğerine ilişkin yayın yoluyla işlenen hatadan, yayını sunuş biçiminden kullanıcının kelam konusu yayına ulaşmasını amaçladığı açıkça muhakkak ise sorumlu olacak.

BTK İLE OLAĞAN ÜSTÜ DURUM PLANI

Sosyal ağ sağlayıcı, bireylerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunması halinde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ait bilgileri yetkili kolluk üniteleriyle paylaşacak.

BTK, toplumsal ağ sağlayıcının bu kanuna ahengine ait olarak toplumsal ağ sağlayıcıdan kurumsal yapı, bilişim sistemleri, algoritmalar, bilgi sürece düzenekleri ve ticari tavırlar dahil her türlü açıklamayı talep edebilecek. Toplumsal ağ sağlayıcı, BTK tarafından talep edilen bilgi ve dokümanları en geç 3 ay içinde verecek. BTK, toplumsal ağ sağlayıcının kanuna ahengini, toplumsal ağ sağlayıcının bütün tesislerinde yerinde inceleyebilecek.

Sosyal ağ sağlayıcı, kamu güvenliğini ve kamu sıhhatini etkileyen inanılmaz durumlara ait kriz planı oluşturmakla ve kuruma bildirmekle yükümlü olacak.

BTK Lideri, kanunda belirtilen yükümlülüklerini yerini getirmeyen toplumsal ağ sağlayıcıya bir evvelki takvim yılındaki global cirosunun yüzde 3’üne kadar idari para cezası verebilecek.

CUMHURBAŞKANI BASIN KARTI VEREBİLECEK

Basın kartı çeşitleri yine belirlendi. Teklifte basın kartını taşıyabilecek şahıslar için koşullar da sıralandı. Buna nazaran Türkiye’de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensuplarına, periyodik yayınların sahiplerine yahut hükmî kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların idare konseyi liderlerine, yurt dışında yayın yapan medya kuruluşlarının, Türk vatandaşı sahiplerine ve çalışanlarına, yurt dışında özgür gazetecilik yapan Türk vatandaşı medya mensuplarına, medya alanında hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu çalışanına, medya alanında faaliyet göstermeleri kaidesiyle, sendikalar ile kamu faydasına faaliyette bulunduğu Cumhurbaşkanı kararıyla tespit edilen dernek ve vakıfların yöneticilerine basın kartı verilebilecek.