TÜİK 20 aydır bu dataları açıklamıyor: Milyonlarca kişinin ekmeğinden çalınıyor

TÜİK, 409 eserin aylık fiyat değişimlerini gösteren ve enflasyon sepeti olarak bilinen “madde sepeti ve ortalama unsur fiyatları” tablosunu 20 aydır açıklamıyor. Enflasyon sepeti olarak bilinen bu tablo sayesinde hangi eserinin fiyatının en çok arttığı kamuoyu tarafından öğrenilebiliyordu. Lakin TÜİK, Haziran 2022’den beri bu bilgileri kamuoyuyla paylaşmıyor.

TÜİK, 26 Mayıs 2022’de yaptığı açıklamada, “TÜFE kapsamında yayımlanmakta olan detaylı tabloların sunum formu ve içeriği konusunda kamuoyunda gündeme gelen yapan tenkitler de dikkate alınarak, piyasadaki fiyat hareketlerinin kullanıcılar tarafından daha hakikat okunması ve takip edilmesine imkan verecek birtakım düzenlemeler yapılacaktır. Bu emelle Eurostat’ın TÜFE bilgileri konusundaki dağıtım siyaseti ve şeffaflık kriterleri de kıymetlendirilerek, ilerleyen süreçte TÜFE kapsamında yayımlanmakta olan ve Eurostat tarafından talep edilmeyen tabloların kaldırılarak, tıpkı biçimde talep edilen yeni tabloların da eklenmesine karar verilmiştir. Hazırlık çalışmalarının tamamlanmasıyla birlikte yeni yayımlanacak olan tablolarda, geçmiş aylara ilişkin karşılaştırılabilir datalar de yer alacaktır” tabirlerine yer vermişti.

20 AYDIR AÇIKLAMIYOR

TÜİK, unsur sepeti fiyatlarını açıklamamasını ‘Avrupa Birliği İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) standartlarına uyum’ münasebetine dayandırsa da 20 ay geçmesine karşın ne bilgiler kamuoyuna açıklanıyor ne de Eurostat standartlarına ahenk gerçekleştirilebilmiş değil.

DİSK, TÜİK’e enflasyon sepeti datalarını açıklamamasından ötürü dava açtı. Ankara Yönetim Mahkemesi’nde görülen davayı DİSK, Nisan 2023’te kazandı. DİSK’in kazandığı bu davaya karşın TÜİK, enflasyon sepeti datalarını hala açıklamıyor.

DİSK Lideri İstek Çerkezoğlu ve CHP Genel Lider Yardımcısı Prof. Dr. Yalçın Karatepe, TÜİK’in enflasyon sepeti datalarını açıklamamasını kıymetlendirdi.

DİSK Lideri Dilek Çerkezoğlu, TÜİK’e husus sepeti fiyatlarını yayınlamamasına ait açtıkları davayı kazanmalarına karşın TÜİK’in bu bilgileri hala kamuoyuna açıklamamasıyla ilgili şu sözleri kullandı;

“EMEKLİLERİN, DAR GELİRLİLERİN, TABAN ÜCRETLİLERİN…”

*Türkiye çok yüksek enflasyonlu bir sürece girdi. Bilhassa son birkaç yıldır Türkiye’de enflasyondaki yükseliş durdurulamıyor. TÜİK’in resmi enflasyon sayılarıyla bile Türkiye’de enflasyon son derece yüksek.

*Gıda enflasyonu yüzde 70’ler seviyesinde. Araştırma dairemiz DİSK-AR, gelir kümelerine nazaran enflasyonu, gelir kümelerine nazaran besin enflasyonunu hesapladığında TÜİK’in resmi dataları üzerinden bilhassa emeklilerin, dar gelirlilerin, minimum ücretlilerin besin enflasyonunu yüzde 100’lerin üzerine çıktığını görüyoruz şu an.

*Aynı vakitte genel enflasyonla besin enflasyonu ortasındaki makas da giderek daha fazla açılıyor. Bu, yüksek enflasyonun nitekim Türkiye’de milyonlar açısından bütün fiyatların baskılandığı, alım gücünün düştüğü, çalışanların, işçilerin, emeklilerin yoksullukta eşitlendiği bu süreçte; bu sayılar milyonların açlığa ve yoksulluğa mahkum edildiğini gösteriyor bize.

“HER GÜN DAHA FAZLA KÜÇÜLMESİNE YOL AÇIYOR”

*TÜİK’in açıkladığı resmi enflasyon verisi son derece değerli. Zira Türkiye’de bütün emek gelirleri, çalışanların, memurların, emeklilerin yani fiyatıyla geçinen, toplumun dörtte üçünden fazlasını oluşturanların bütün emek gelirleri TÜİK’in açıkladığı resmi enflasyon verisine nazaran belirleniyor.

*O nedenle TÜİK’in açıkladığı enflasyon verisinin, gerçek enflasyon olması son derece değerli. Maalesef fakat Türkiye’de yıllardır TÜİK’in açıkladığı resmi enflasyon sayısının gerçek enflasyon olmadığını bu ülkede yaşayan herkes görüyor. Her gün hepimiz çarşıya, pazara, manava gidiyoruz. Konutumuza elektrik, su faturası geliyor.

*Her şeyin fiyatının her gün arttığını, bugün aldığımızı, yarın tıpkı fiyata alamadığımızı bu ülkede yaşayan milyonlar yaşayarak görüyoruz.

*O nedenle TÜİK’in enflasyon sayılarını iktidarın direktifleriyle baskılaması, enflasyonu düşük göstermesi, enflasyonu eksik ölçmesi yalnızca bir istatistiki data olmanın ötesinde milyonların ekmeğinin, sofrasındaki ekmeğin her gün daha fazla küçülmesine yol açıyor.

“ENFLASYONU NEYE NAZARAN ÖLÇTÜĞÜNÜ DE AÇIKLAMAMIŞ OLUYOR”

*TÜİK yıllardır enflasyonu düşük, yanlış ölçerek milyonların fakirleşmesine sebep oluyor. Birebir vakitte TÜİK yaklaşık iki yıldır yani Haziran 2022’den bu yana enflasyonu açıklarken kullandığı unsur sepetini yani 400’ün üzerindeki hususun var olduğu sepeti açıklamaktan vazgeçti. Bunun manası şu; Bu bahiste araştırma yapan araştırmacılar, bu enflasyon sepetindeki sayıları karşılaştırarak TÜİK’in enflasyon verisini değerlendiriyorken, TÜİK bu enflasyon sepeti diye bilinen unsur fiyat endeksini açıklamadığı için bu karşılaştırmanın, değerlendirmenin yapılması da olanaksız hale geldi.

*Yani TÜİK unsur sepetini açıklamayarak aslında enflasyonu neye nazaran ölçtüğünü de açıklamamış oluyor. Zati her gün yaşadığımız enflasyonla TÜİK’in söylediği enflasyon ortasındaki farkın giderek açıldığı bu süreçte TÜİK’in bu verisine olan itimat de giderek daha fazla azalıyor.

*Oysa TÜİK, ülkemizin 100 yıla yakın bir geçmişi, birikimi olan en değerli, en esaslı kurumlarından bir adedidir. TÜİK, bir kamusal kurumdur, kamusal bir hizmet yürütmektedir. Hasebiyle datalarının şeffaf ve hakikat olması son derece kıymetlidir.

“HER GÜN BİRAZ DAHA KÜÇÜLMESİNE YOL AÇMAKTIR”

*Ama maalesef TÜİK, iktidarın direktifleriyle, baskılamasıyla daima olarak enflasyonu eksik ölçüyor. TÜİK, bu unsur fiyat endeksini Haziran 2022’den beri açıklamamaya başladığında biz DİSK olarak, bir emek örgütü olarak, işçilerin, çalışanların haklarını muhafaza uğraşı veren bir kurum olarak, TÜİK’in bu enflasyon sepetini açıklaması tarafında bir hukukî süreç de başlattık. Evvel çeşitli müracaatlar yaptık. Bunlar reddedildi.

*Bunu mahkemeye, yargıya taşıdık. 2023 yılı Nisan ayı başında TÜİK’in bu dataları açıklamasının vazifesi gereği olduğunu Ankara Yönetim Mahkemesi karara bağladı. Yani artık bir yargı kararı da var elimizde. Yargı kararı sonrasında tekraren TÜİK’e yazı yazdık. Bu yargı kararına istinaden enflasyon sepetini açıklamaları gerektiğini, hatta geriye dönük Haziran 2022’den bu yana bu bilgileri paylaşması gerektiğini söyledik.

*Bunu kamuoyuyla paylaştık. TÜİK Lideri’nden tekraren randevu talep ettik. TÜİK önünde açıklamalar yaptık fakat TÜİK bu mevzuda hala yargı kararına karşın bu unsur fiyat endeksini açıklamamakta ısrar ediyor. Bu, açıkça bir kamu kurumunun yargı kararına uymaması manasına gelmektedir.

*Üstelik bunu akla ziyan bir açıklamayla da kendince izah etmeye çalıştığı, ‘Eurostat bilgilerine uyum’ üzere bir açıklama yaptılar. Fakat bunun gerçeklikle hiçbir ilgisi yok. TÜİK, her ayın başında açıkladığı enflasyon verisine taban, kaynak oluşturan bu unsur sepetini açıklamak zorundadır.

*Bunun açıklanmaması açıkça yargı kararına uyulmaması manasına gelmektedir. TÜİK’in yaptığı da enflasyonu eksik, yanlış ölçerek milyonların ekmeğinin her gün biraz daha küçülmesine yol açmaktır. Milyonların ekmeğinden çalmaktır. Bu kabul edilebilir bir durum değildir.

“İKTİDARA DAVETİMİZ TÜİK’TEN ELİNİZİ ÇEKİN”

*Bütün emek gelirlerinin TÜİK’in açıkladığı resmi enflasyon verisi üzerinden hesaplandığı bu süreçte, bizim öncelikle TÜİK’e, TÜİK yöneticilerine davetimiz yargı kararına uyarak husus fiyat endeksini, enflasyon sepetini açıklamaları ve enflasyonu yanlışsız ölçmeleridir. Zira onların ölçtüğü ve açıkladığı enflasyonun gerçek enflasyon olmadığını bu ülkede yaşayan 85 milyon insan yaşayarak görmektedir.

*AKP iktidarına da davetimiz TÜİK’in üzerinden artık elini çekmesidir. TÜİK biraz evvel de söylediğim üzere bu ülkenin son derece esaslı, 100 yıla yakın bir birikimi olan bir kamu kurumudur. Kamusal bir hizmet vermektedir. İktidara davetimiz TÜİK’ten elinizi çekin. TÜİK’in enflasyon datalarını ve bütün dataları hakikat biçimde açıklaması için bu baskıdan vazgeçin.

*Böylelikle de milyonların emeğinin, ekmeğinin daha fazla küçülmesine, emeğinin değersizleşmesine yol açan bu sürece son verme daveti yapıyoruz. Zira ölçülen enflasyon, milyonların ekmeğini belirlemektedir. Esasen bu kadar yüksek enflasyonla yaşadığımız bu süreçte TÜİK’in enflasyonu eksik ölçmesi kabul edilemez.

“YETER Kİ TERCİHLER DEĞİŞSİN”

*Biz DİSK olarak yaklaşık iki yıldır gelirde adalet, vergide adalet gayreti yürütüyoruz. Zira bu yüksek enflasyonlu süreçte her gün fakirleşiyoruz. Her gün alım gücümüz daha fazla geriliyor. Taban fiyat, emekli aylıkları başta olmak üzere insanca yaşayacak bir seviyede belirlenmesi ve bu manada çalışanların, işçilerin, emeklilerin, halkın ürettiğimiz pahadan hakça hissesini alabildiği bir fiyat siyasetine muhtaçlık var.

*Yine TÜİK’in en son açıkladığı gelir istatistiklerine baktığımızda Türkiye’de gelir dağılımının giderek daha fazla bozulduğunu görüyoruz. Gelir dağılımı adaletsizliği artık bir uçurum haline geldi Türkiye’de. Türkiye’de en güçlü yüzde 5’lik kısımla, en fakir yüzde 5’lik kesim ortasındaki gelir farkı 31 kata çıktı.

*Bu kabul edilebilir, bu sürdürülebilir bir durumda değildir. O nedenle gelirde adalet olması için, başta enflasyonun gerçek ölçülmesi, taban fiyat ve emekli aylıkları, kamu çalışanı, emekçi fiyatları başta olmak üzere bütün fiyatların gerçek enflasyon karşısındaki kaybının giderilmesi ve büyümeden ulusal gelir artışından hissesini alabilmesi kuraldır.

*Yani ürettiğimiz bedeli hakça paylaştığımız, gelirde adaletin sağlanması kuraldır. Bu ülkede hepimiz çalışıyoruz, hepimiz üretiyoruz. Hepimizin çalışarak ürettiği toplam kıymet 85 milyon insanı, insanca yaşatmaya kâfi de artar bile. Kâfi ki tercihler değişsin. Kâfi ki gelirde adalet sağlansın.

*Bunun için uğraş etmeye ve alnımızın terini akıttığımız ve hepimizin çalışarak ürettiği kıymeti hakça paylaştığımız insanca yaşayacağımız gelirde adaletin sağlandığı, demokrasinin tüm kurum ve kurallarıyla işlediği, adaletin tüm boyutlarıyla sağlandığı bir ülke için de çaba etmeye devam edeceğiz.

TÜİK’E ÇAĞRI

Çerkezoğlu, ‘TÜİK’in geçtiğimiz hafta açıkladığı ‘hissedilen enflasyon’a ve ‘hissedilen enflasyon’ datalarına sadece TÜİK Başkanlığı ve Bölge Müdürlüklerinde bulunan Bilgi Araştırma Merkezleri’nde nezaret altında, fiyat karşılığı erişilebilmesine’ ait soruyu şöyle yanıtladı:

*Geçtiğimiz hafta TÜİK bir ‘hissedilen enflasyon’ tabiri kullandı ve bu mevzuda da ölçümler yaptıklarını söylediler. Bu olağan Türkiye’de TÜİK’in açıkladığı enflasyonla hepimizin yaşadığı enflasyon ortasındaki makasın giderek daha fazla açıldığının da bir itirafı birebir vakitte.

*Biz DİSK olarak bu hususta TÜİK’e davetlerimizi ve resmi müracaatlarımızı da yaptık. Hissedilen enflasyon denilen bu bilgilerin, dünyanın her yerinde olduğu üzere paylaşılması için gerekli müracaatlarımızı da yaptık.

*Ancak TÜİK o denli dolambaçlı bir sistem kurmuş ki bu bilgilere ulaşmak maalesef mümkün olmuyor. Bir kere daha TÜİK’e bu bilgileri de tüm bilgilerle birlikte şeffaf bir biçimde kamuoyuna açıklamaya, bilim insanlarının erişimine açık hale getirmeye çağırıyoruz. TÜİK, bir kamu kurumudur.

*TÜİK, kamusal bir hizmet yapmaktadır ve TÜİK’in verdiği bu hizmet, tüm bu bilgiler kamusal olarak da açık ve şeffaf olmak zorundadır. DİSK olarak biz hem TÜİK’in başta enflasyon olmak üzere bu bilgilerini şeffaf bir biçimde ulaşabilmek, bilhassa enflasyon sepetiyle ilgili yargı kararına karşın açıklamamasını asla kabul etmiyoruz ve bu bahiste yargı kararının gereğinin yerine getirilmesi, enflasyonun hakikat ölçülmesi ve enflasyonla gerçek bir uğraş programının, siyasetinin hayata geçirilmesi için gelirde adalet, vergide adalet, ülkede adalet için bu çabayı büyütmeye kararlıyız.

“VERGİDE ADALET OLMASI ŞART”

*Gelirde adalet olması için tıpkı vakitte vergide adalet olması kural. O yüzden vergide adaletin sağlanması için bir kanun teklifi de hazırladık. Meclis’e sunduk ve önümüzdeki haftalarda bu kanun teklifi Meclis’te yine gündeme gelecek. Biz de iş yerlerinden, alanlardan, meydanlara, Ankara’ya, Meclis’e kadar uzanan bu çabayı büyütmeye kararlıyız.

*Vergide adalet, gelirde adalet, ülkede adalet için bu çabayı DİSK tüm sendikalarıyla, tüm üyelerimizle ve sendikalı, sendikasız tüm emekçi kardeşlerimizle birlikte büyütmeye kararlıdır. Herkesi de bu ülkede emeğine, ekmeğine sahip çıkmaya ve daima birlikte bu bir çabayı büyütmeye çağırıyoruz.

“BU SÜRECİ MAALESEF YAŞAMAYA DEVAM EDECEĞİZ”

*Yarın ocak ayı enflasyonu açıklanacak. Yeniden enflasyondaki bu yükselişin devam ettiğini göreceğiz. Aslında hükümetin bütün evraklarına, Orta Vadeli Program’a, 12. Kalkınma Planı’na baktığımızda enflasyondaki bu yükselişin devam edeceğini, iktidar temsilcileri kendileri de açık bir biçimde söylüyorlar.

*Enflasyonda düşüşün fakat 2024 yılının ikinci yarısında hatta 2025’te olabileceğini artık iktidar temsilcileri de söylüyor. Yani bir yüksek enflasyonlu bu süreci maalesef yaşamaya devam edeceğiz. Bu milyonların fakirleşmesi, açlığa yoksulluğa mahkum edilmesi manasına gelmektedir.

*İşçileri, işçileri bekleyense, minimum fiyat, emekli aylıkları başta olmak üzere bu yüksek enflasyon karşısında hepimizin daha fazla fakirleştiği bir süreçtir. O nedenle biz diyoruz ki minimum fiyat, enflasyon tek haneli sayılara düşene kadar yılda 4 sefer güncellenmeli. Minimum fiyat başta olmak üzere bütün fiyatların gerçek enflasyon karşısındaki kaybının giderilmesi ve büyümeden ulusal gelir artışından hissesini alabilmesi kuraldır.

“KEPÇEYLE DEĞİL KAZANLA ALINDIĞI BİR SÜRECİN İÇERİSİNDEYİZ”

*Emekli aylıklarına ocak ayı prestijiyle resmi enflasyon üzerinden artış yapıldı. Personel, memur, BAĞ-KUR emeklileri ortasındaki farkı gideren çeşitli adımlar atıldı. 5 puan üzere. Lakin burada çok açık bir adaletsizlik var. AKP’nin yaptığı düzenleme 5510 sayılı yasa aylık bağlama oranlarının düşmesi nedeniyle emekli aylıkları 2008’den beri çok sistematik bir biçimde geriledi. Biz en düşük emekli aylığının en azından taban fiyat seviyesine yükseltilmesi- kök aylıkların – ve bütün artışların, tüm emekli aylıklarının da tıpkı oranda artırılması ve geriye dönük bir İntibak Yasası’nın kaide olduğunu söylüyoruz.

*Çünkü bu ülkede 15 milyon emekli ve hak sahibi resmen açlıkla yüz yüze bırakılmış durumda. Bütün emek gelirleri çok önemli bir biçimde geriliyor. Bu yüksek enflasyon karşısında emekçinin, işçinin, halkın alım gücünün korunduğu bir siyasete gereksinim var. Doğal ki adaletli bir vergi sistemiyle birlikte.

*Çünkü dünyanın en adaletsiz vergi sistemi Türkiye’de. Kaşıkla verilenin artık kepçeyle değil kazanla alındığı bir sürecin içerisindeyiz. Dolaylı vergiler dahil olmak üzere KDV, ÖTV üzere. Bizleri, çalışanları, işçileri, halkı önümüzdeki mahallî seçimlerle birlikte çok açık bir yoksulluk bekliyor.

*Çünkü enflasyonun yüksek seyredeceğini artık iktidar da kabul ediyor. O nedenle yapılması gereken; enflasyonla gerçek bir çaba. Fakat asıl olarak da Türkiye’nin bir bölüşüm krizini yaşadığı ve TÜİK’in bilgilerinin bile geçtiğimiz hafta yayınlanan TÜİK bilgilerindeki gelir adaletsizliğin artık bir uçurum haline geldiğinin ortaya çıktığı bu süreçte; gelirde adaleti sağlayacak bir siyasetin üretilmesi.

*Üretime dayalı bir ekonomik siyaset. Kalıcı ve garantili istihdam yaratacak bir ekonomik siyaset. Bunların hepsinin olabilmesi için de gerçek bir demokrasi yani neyi üreteceğimize, nasıl üreteceğimize ve nasıl bölüşeceğimize başta personel sınıfı olmak üzere daima birlikte karar verdiğimiz gerçek bir demokrasi için uğraşımızı büyütüyoruz.

“TÜİK’İN MANŞETE TAŞIDIĞININ 2 KATINDAN DAHA FAZLA”

CHP Genel Lider Yardımcısı Prof. Dr. Yalçın Karatepe, TÜİK’in enflasyon sepetini açıklamamasına ait şunları söyledi:

*Türkiye’de TÜİK’in açıkladığı enflasyon verisine ait kamuoyunda çok önemli kuşkular var. Bunun inandırıcı olmadığını herkes biliyor. Çarşıya, pazara çıktığınız vakit maruz kaldığınız fiyat artışı ile TÜİK’in manşete taşıdığı datayı karşılaştırdığınızda da bunun çok örtüşmediği görülüyor.

*Hatta bu hafta basına yansıdığı kadarıyla TÜİK yaptığı araştırmalarda da ‘hissedilen enflasyon’… Onu hissetmiyoruz biz bedelini ödüyoruz. Gerçek enflasyon ile TÜİK’in bize manşetten sunduğu bilgi ortasında yüzde 100’lük bir fark var. Vatandaşın maruz kaldığı enflasyon, TÜİK’in manşete taşıdığının 2 katından daha fazla.

*Dolayısıyla açıklanan enflasyon datalarının gerçeği yansıtmadığını hem biz biliyoruz hem de TÜİK bu hususta kamuoyuna yansıyan çalışmasından ötürü da bunu kabullenmiş üzere görünüyor.

“ARTIK BİLEMİYORUZ”

*Biz 2 sene öncesine kadar TÜİK’in açıkladığı enflasyon verisini, enflasyonda yer alan husus sepetindeki hususların fiyatlarını da yayınlıyordu. Biz onlara bakıyorduk. Beyaz peynir kaç liraymış, çocuk ayakkabısı ne kadarmış falan üzere. O fiyatlara bakıp karşılaştırma yapıyorduk. Lakin sonra TÜİK, ‘Ben Eurostat (Avrupa İstatistik Ofisi) ile uyumlu bilgi açıklayacağım.

*Şimdilik durduruyorum. Yakında buna uygun data açıklayacağım’ dedi. Lakin üzerinden iki yıl geçmesine karşın enflasyon sepetinde yer alan unsurların fiyatlarını kamuoyu ile paylaşmıyor. ‘Gıda fiyatları şu kadar arttı, konut kümesi bilmem ne kadar arttı’ üzere başlıklar veriyor. Hasebiyle biz TÜİK’in hangi fiyatları derleyerek enflasyonu hesapladığını artık bilemiyoruz.

“TÜİK ENFLASYON VERİSİNİ GİZLEMEYE ÇALIŞIYOR”

*Bu hususta DİSK’in açmış olduğu bir dava vardı. Dava sonuçlanmış olmasına karşın bu dataların yayınlanmıyor olması bunun aslında bir ‘istatistiki ahenkleştirme sürecinin’ bir sonucu değil vatandaştan gerçek dataları gizlemeye yönelik bir eforun sonucu olduğu algısını ya da gerçeğini ortaya çıkarıyor. TÜİK enflasyon verisini gizlemeye çalışıyor.

*Vatandaşın hissettiği, maruz kaldığı enflasyon ile TÜİK’in açıkladığının neden örtüşmediğini somut bir data üzerinden verelim. TÜİK, enflasyon sepetinde yer alan eserleri aşikâr kümeler altında topluyor. Besin, konut, ulaşım, sıhhat, eğitim vs. üzere harcama kümeleri var. Bunların belirli yükleri var. TÜİK diyor ki ‘Ortalama bir ailenin harcamasının dörtte biri, yani yüzde 25,5’i besine gidiyor.’

*Konut kümesine ne kadar gidiyor, biliyor musunuz? Yüzde 16,62’si. Konut kümesinde yer alan şeyler; kira, doğal gaz, elektrik ve su faturaları. TÜİK aslından şunu söylüyor. ‘Ben vatandaşların tüketimine, gelirlerinin ne kadarını harcıyorlar diye baktım.’ 10 bin lira geliri olan birisi için bunu hesaplayacak olursak bunun bin 662 lirası ile kirasını, doğalgaz, su faturasını ödüyor.

*Geri kalan parayı da öteki alanlara harcıyor. Bu gerçekle örtüşen bir şey midir? TÜİK’in enflasyonu, gelir kümelerine nazaran farklı halde hesaplaması gerekir. Zira bugün vatandaşın gelirinin yarıdan fazlası kira, doğal gaz, elektriğe gidiyor. Geri kalan da beslenmesine yeterse besin harcamalarına gidiyor. Yetmediği için esasen borçlanmak durumunda kaldığını anlatmıştık.

“BUNLARIN HİÇBİRİSİNİ SORAMIYORUZ”

*TÜİK’in, vatandaşın gerçek enflasyonunu hesaplayıp kamuoyuyla paylaşması gerekir. Zira enflasyon yalnızca bir gösterge olarak televizyonların sağ ekranında yazan bir şey değil. Bu, herkesin refahını direkt etkileyen bir şey. Nasıl etkiliyor? Örneğin SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarında artış yapılacaksa tek kriter enflasyon oranı. Siz bunu düşük açıkladığınızda enflasyon karşısında mağdur etmiş olacaksınız.

*Kamu çalışanları ya da memur emeklileri için enflasyon artı kontrattan gelen bir şey diyorsunuz. Tekrar orada enflasyonu referans olarak alıyorsunuz. TÜİK’in kamuoyuyla paylaştıkları datayla, onların nitekim derledikleri data ortasında bir fark var. Kamuoyu ile paylaştıkları ile manşet enflasyon ortasında önemli sorun var. Bu, vatandaşın fakirleşmesine ve mağduriyetine yol açıyor.

*Bu sebeple TÜİK, husus sepetinde yer alan 406 eserin her biri için ortalama fiyat derleyerek o eserler için hesapladığını kamuoyu ile paylaşması gerekir ki biz de iktisatçılar, vatandaşlar olarak TÜİK’in sayfasındaki belgeye bakıp ‘Gömlek fiyatını kaç bulmuş? Sahiden bu fiyata gömlek var mı?’ sorusunu sorabilelim.

*Bunların hiçbirisini soramıyoruz. Bize yalnızca eser, harcama kümelerinin ortalama verisini paylaşıyor.

*2 yıldır nesinin ahengini sağlayamamışlar? Buradaki zorluk teknik olarak mı yazılımdan mı kaynaklanıyor? Nereden kaynaklanıyor? Hesaplama biçiminden mi kaynaklanıyor? Dataları gizlemek istediler, gizlediler. Münasebet olarak da bunu sundular. Şayet 2 yılda istatistiksel olarak ahenk sağlanamamışsa, hazırlık yapılamamışsa oradaki yöneticilere bunun hesabını sormak gerekir. ‘2 yılda dünya değişiyor. Siz yalnızca bilgi tabanında mevcut bir datayı Avrupa istatistik standartlarına ya da onların yayınladığı biçime sokamıyor musunuz’ diye sorusunu sormak gerekir.

*Buradaki niyet bir bilgi yayınlama takvimine ya da biçimine uymak değildir. Vatandaşın enflasyon verisini yani TÜİK tarafından açıklanan manşet enflasyon verisini ayrıntılı bir biçimde sorgulama imkanını ortadan kaldırmak için yapılan bir işti. Mahkeme kararı niçin uygulanmaz? DİSK’in açtığı dava çok net. ‘Madde fiyatlarını kamuoyuyla paylaşın’ diyor. Mahkeme de bunu ‘paylaşın’ diye karar veriyor.

*Bunu istatistiki bir ahenk süreci ile ilişkilendirebilir miyiz? Bu, bir gerçeğin gizlenmesine ait. Zira gizlenen gerçek, vatandaşa ağır bir bedel ödettiren gerçek. Bunun çok kolay denetim edilebilmesini dilek etmedikleri için unsur sepetini de yayınlamıyorlar maalesef.

“MERKEZ BANKASI BİLE…”

*AKP iktidarı periyodunda enflasyondan kurtulamayız. Bunun münasebeti de AKP, enflasyona neyin yol açtığını yanlış tanımlıyor. Bir sorun var, lakin o meseleye neyin yol açtığını yanlış teşhis ederseniz ona yönelik uygulayacağınız siyasetler da beklediğiniz sonucu vermez. Teşhis yanlış. Teşhis şu, ‘Vatandaşın çok parası var. Çok para harcadığı için de enflasyon oluyor.’ O denli mi? Bunu 10 bin liraya çıkarılan en düşük emekli aylığını alan birisine sorun bakalım.

*‘Siz o kadar çok para harcayıp enflasyona mı yol açıyorsunuz’ diye. Ya da daha üst gelir kümesinde olanlara soralım. Türkiye’de harcamanın değerli bir kısmını yüzde 20’lik gelir kümesinden olanlar yapıyor. Vatandaş gereksinimini bile karşılayamıyor. Enflasyona neyin yol açtığını hakikat tespit etmezseniz uygulayacağınız siyasetler da beklediğiniz sonucu vermez.

*AKP iktidarı devrinde, bizim enflasyondan kurtulmamız mümkün değil. Bunu bir iktisatçı olarak ya da CHP Genel Lider Yardımcısı olarak söylüyorum diye düşünmeyin. Merkez Bankası bile 2027 yılından evvel Türkiye’de makul bir enflasyon düzeyine inilemeyeceğini raporlarına yansıtıyor.

*Bu sene sonu için bekledikleri enflasyon bile hala dünyada var olan enflasyonun 10 katı düzeyinde. 2025’te birebir düzeylerini koruyacakmış üzere görünüyor. En erken işaret ettikleri tarih 2027. Benim varsayımımı, eleştirel bakan bir iktisatçı olarak ya da muhalefet partisinin bir temsilcisi olarak değil resmi datalarla, beklentilerle örtüştüğünü de tabir etmek isterim. 2027’de de aslında Türkiye, seçimlere gitmiş olacak. Hem Erdoğan’dan hem onun uyguladığı iktisat siyasetlerinden hem de bu bozuk ekonomik göstergelerden kurtulacağız diye düşünüyorum.