Türk futbolu

İSTANBUL (AA) – Türkiye’nin futboldaki 100 yıllık tarihinde, milli takımlar bazında 2002 Dünya Kupası’nda yaşanan 3.’lük ve 2008 Avrupa Şampiyonası’nda yarı final, kulüpler bazında ise Galatasaray’ın kazandığı UEFA Kupası öne çıkıyor.

Anadolu Ajansı’nın Cumhuriyetin 100. yıl dönümü dolayısıyla hazırladığı “spor” temalı dosya haberler kapsamında bu haberde Türk futbolunun milli takımlar ve kulüpler bazındaki başarıları ele alındı.

Yusuf Ziya Öniş başkanlığındaki ilk Türk Futbol Federasyonu, 23 Nisan 1923 tarihinde Şehzadebaşı’nda yapılan toplantının ardından “Futbol Heyet-i Müttehidesi” adıyla kuruldu. Hemen ardından FIFA’ya yapılan başvuruyla birlikte Türkiye, 21 Mayıs 1923 tarihinde FIFA’nın 26. üyesi oldu.

FIFA üyeliğinin ardından ilk milli maçına 26 Ekim 1923 tarihinde çıkan Türkiye, Taksim Stadı’nda Romanya ile 2-2 berabere kaldı. Bu maçtan 3 gün sonra Cumhuriyet ilan edildi.

Türkiye’de futbolun şehirlere yayılıp profesyonel liglerin kurulması ve kulüplerde yabancı futbolcuların forma giymesiyle birlikte UEFA’ya üye olundu. 1962 yılında UEFA, Türkiye’nin tam üye olduğunu açıkladı. Türkiye Futbol Federasyonu, Avrupa Kupa Galipleri Kupası’na katılacak takımları belirlemek üzere 1962-1963 sezonundan itibaren Türkiye Kupası’nı organize etmeye başladı.

Milli takım 3 kez Dünya Kupası’na katılma hakkı kazandı

Türkiye A Milli Futbol Takımı; 1950, 1954 ve 2002 Dünya Kupası’nda mücadele etme hakkı kazandı. 1950’de elemelerde Suriye’yi geçerek organizasyona katılma hakkı kazanan Türkiye, Brezilya’da düzenlenen kupaya yolun uzak olması ve finansal nedenlerden dolayı katılmadı.

1954 Dünya Kupası Elemeleri’nde İspanya ile eşleşen Türkiye, ilk maçı deplasmanda 4-1 kaybederken, iç sahada ise 1-0 kazandı. O dönemde averaja bakılmadığı için İtalya’nın Başkenti Roma’da üçüncü bir maç oynandı. Normal süresi 2-2 biten karşılaşmanın ardından yapılan para atışı sonucunda Türkiye, Dünya Kupası’na katılma hakkı kazandı.

İsviçre’de gerçekleştirilen Dünya Kupası’nda ilk maçında Batı Almanya’ya 4-1 kaybeden ay-yıldızlılar, Güney Kore’yi ise 7-0 yenerek tarihinin en farklı galibiyetlerinden birini aldı. Türkiye, play-off maçında ise Batı Almanya’ya 7-2 yenilerek üst tura çıkamadı.

48 yıl sonra 2002 Dünya Kupası’na Şenol Güneş yönetiminde katılma hakkı kazanan milliler, Japonya ve Güney Kore’nin ortaklaşa düzenlediği turnuvayı 3. olarak tamamlayarak Türk futbol tarihinin en önemli başarısına imza attı.

Brezilya, Çin ve Kosta Rika’yla aynı grupta yer alan milliler, grubu 2. sırada tamamlayarak üst tura çıktı.

Son 16 turunda Japonya’yı, çeyrek finalde ise Senegal’i eleyen ay-yıldızlılar, yarı-final karşılaşmasında Brezilya’ya 1-0 kaybetti. Şenol Güneş’in öğrencileri üçüncülük müsabakasında ev sahibi Güney Kore’yi 3-2 yenerek turnuvayı 3. sırada tamamladı.

Dünya 3.’sü olan milliler, bu başarısının ardından 2003 yılında düzenlenen FIFA Konfederasyonlar Kupası’nda mücadele etme hakkı kazandı. Ay-yıldızlılar bu turnuvada da 3. oldu.

Milliler 2008 Avrupa Şampiyonası’nda yarı final oynadı

UEFA tarafından düzenlenen Avrupa Futbol Şampiyonası’na ilk kez 1996’da giden milli takım; 2000, 2008, 2016 ve 2020’de de bu önemli organizasyonda yer aldı.

Milli takım, 2000 Avrupa Şampiyonası’nda çeyrek finalde elenirken en önemli başarısını 2008’deki organizasyonda elde etti.

Fatih Terim yönetiminde Avusturya ve İsviçre’nin ortaklaşa düzenlediği turnuvada grup maçlarında Portekiz, Çekya ve İsviçre ile mücadele eden milliler, İsviçre ve Çekya’yı yenerek 6 puanla gruptan çıkmayı başardı.

Çeyrek finalde penaltı atışları sonucunda Hırvatistan’ı eleyerek yarı finale yükselen milliler, bu turda Almanya’ya son dakika golüyle 3-2 mağlup olarak elendi.

Almanya’da düzenlenecek UEFA 2024 Avrupa Futbol Şampiyonası Elemeleri’nde Hırvatistan, Galler, Letonya ve Ermenistan’ın yer aldığı grupta mücadele eden A Milli Futbol Takımı, elde ettiği sonuçların ardından son maçlar öncesinde şampiyonaya katılma hakkı kazandı. Milliler bu sonuçla tarihinde 6. kez Avrupa Futbol Şampiyonası’nda mücadele edecek.

Kulüpler bazında en önemli başarı Galatasaray’ın UEFA Kupası ve Süper Kupa’yı kazanması

Türk futbol tarihinde kulüpler bazındaki en önemli başarıyı Galatasaray elde etti. 2000 yılında UEFA Kupası’nı müzesine götüren sarı-kırmızılı ekip, UEFA Süper Kupa finalinde de Real Madrid’i yenerek Avrupa’da 2 kupa kazandı.

Türkiye’nin kulüpler bazında kazandığı bir diğer kupa ise 2006 yılında Kayserispor’un müzesine götürdüğü İntertoto Kupası oldu.

Türk takımları Şampiyon Kulüpler Kupası ve Şampiyonlar Ligi’nde birer kez yarı final, 7 defa çeyrek final oynadı. Galatasaray 1989 yılında yarı final; 1963, 1970, 1994, 2001 ve 2013 yıllarında ise çeyrek final oynama başarısı gösterdi. Beşiktaş 1987 yılında, Fenerbahçe de 2008 yılında çeyrek finale kadar çıktı.

UEFA Kupası ve UEFA Avrupa Ligi’nde 2000 yılında Galatasaray kupayı kazanma başarısı gösterirken, Türk takımları ikişer kez yarı final ve çeyrek final oynadı.

Fenerbahçe 2013 yılında bu kupada yarı finale yükselirken, İzmir ekibi Göztepe de 1969 yılında yarı finalde boy gösterdi. Beşiktaş ise 2003 ve 2017’de çeyrek final oynayan ekip oldu.

UEFA Kupa Galipleri Kupası’nda ise Galatasaray 1992’de, Bursaspor 1975’te, Göztepe 1970’te ve Fenerbahçe de 1964 yılında çeyrek final oynama başarısı gösterdi.

Muhabir: Bozhan Memiş