Türk tipi başkanlık sistemi 5 yaşında: İşte iktisattaki bilançosu…
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 24 Haziran 2018 seçimlerinden 5 gün evvel, 19 Haziran’da yaptığı konuşmada, “Bu kur filan, bunların hiçbirisi bizim geleceğimizi belirleyen şeyler değil, geleceğimizi, biz belirleyeceğiz. 24’ünde siz bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra bu faizle şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz” demişti.
Erdoğan yetkiyi aldı, 9 Temmuz 2018 günü de Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildi. Yarın başkanlık sistemine geçişin yıl dönümü…
Makro ekonomik bilgilere bakıldığında ülke iktisadını uçuracağı söylenen başkanlık sisteminde Türkiye iktisadının her geçen gün daha da kötüleştiği görülüyor.
Türk Lirası’nın paha kaybetmesi ve enflasyon nedeniyle mesken ve otomobil fiyatları 2018 yılından bu yana dörde katlandı. Sokağın enflasyonu ile TÜİK’in enflasyonu ortasındaki gerçeklik bağı koptu, maaşlar yerinde saydı. Vatandaşların kazandığı para günden güne eridi, alım gücü azaldı.
Çarşı pazar adeta yangın yeri… Bilhassa 28 Mayıs’taki Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci cinsinden sonra adeta artırım yağmuru var. Uygulanan seçim iktisadının faturası halka kesiliyor. Türk Lirası bir ayda yüzde 30 paha kaybederken, vergi artışlarıyla iğneden ipliğe birçok kalemde fiyatlar yükseliyor. İşte başkanlık sisteminin ülke iktisadına maliyeti:
TL’DE BÜYÜK ÇÖKÜŞ: Başkanlık sistemine geçilmeden evvel Haziran 2018’de dolar 4.64 TL, Euro 5.41, çeyrek altın 312 düzeyindeyken bugün dolar 26.03, Euro 28.57’yi ve çeyrek altın ise 2608 lira…
MİLLİ GELİR YERİNDE SAYDI: Gayrisahfi Yurtiçi Hasıla 2018 yılında 797 milyar dolardı, 2020’de 717 milyar dolara geriledi. 2022 yıl sonu kestirimi 775 milyar dolar… 2018’de kişi başına ulusal gelir 9 bin 792 dolardı 2021 sonunda 9 bin 481 dolara geriledi. 2021’de 9 bin 44 dolara gerilemesi bekleniyor.
İŞSİZLİK ÇOĞALDI: 2018’de geniş tarifli işsizlik oranı yüzde 18.3 düzeyindeydi. TÜİK’in yayımladığı son bilgiye nazaran bu oran Nisan 2023 sonu prestijiyle yüzde 23.8…
BORÇ KATLANDI: Merkezi İdare Borç Stoku 2018’de 1 trilyon 67 milyar TL idi son datalara nazaran 4 trilyon 588 milyar lira oldu.
REZERVLER ERİDİ: Merkez Bankası’nın kasası da kelam konusu periyotta alarm verdi. Merkez Bankası’nın swap hariç net rezervleri 2018 yılında 21.6 milyar dolar düzeyindeyken, Haziran 2023 prestijiyle eksi 60 milyar doları geçti.
BANKALARA BORÇ PATLADI: Bankaların şirket ve vatandaşlara kullandırdığı kredi stoku 2018’de 2 trilyon 395 milyar lirayken Haziran 2023 prestijiyle 9 trilyon 564 milyar lira oldu. Haziran 2023 prestijiyle tüketici kredileri toplamı yaklaşık 1 trilyon 307 milyar TL oldu. Ferdî kredi yahut ferdi kredi kartı borcundan ötürü yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı 4 milyonu aşmış durumda.
YARDIMA MUHTAÇLAR ARTTI: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilen 2018’de 3 milyon 494 bin 932 hane toplumsal yardım alırken, 2022’de bu sayı 4 milyon 419 bin 286 haneye yükseldi. Kurallı eğitim ve sıhhat yardımları kapsamında da 3 milyon 279 bin 253 şahsa yardımda bulunuldu. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın 2022 faaliyet raporundaki bilgilere nazaran 2019’da 1 milyon 343 bin 109 hane elektrik yardımından faydalandı. . 2022’de elektrik yardımı alan hane, 3 milyon 690 bin 582’ye yükseldi.
YABANCININ İNANCI KALMADI: Başkanlık sisteminde ‘Türkiye’ye para girişi patlayacak’ deniyordu lakin gayrimenkul hariç net direkt sermaye girişi eksiye düştü. Yabancıların borsadaki hissesi rekor düşük düzeylere geriledi.
