Türkiye’de kanser ölümlerinin iki kat artması bekleniyor

Her yıl görülen 19 milyon yeni kanser olayının yüzde 30-50’sinin önlenebilir olduğunu, kanserle çabada en kıymetli gücün erken teşhis olduğunun altını çizen Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği 4 Şubat Dünya Kanser Günü vesilesiyle kıymetli bilgiler paylaştı.

Dernek Genel Lideri Prof. Dr. Tezer Kutluk, Türkiye’de 233 bin olay kestirim edildiğini, bunun 2040 yılında her yıl için 392 bine çıkacağının öngörüldüğünü belirtti. Kutluk, “erkeklerde en çok akciğer, bayanlarda göğüs kanseri görülüyor” dedi.

Uluslararası Kanser Denetim Örgütü (UICC) tarafından kanser konusunda farkındalık yaratarak önlenebilir milyonlarca mevt hadisesinin önüne geçmek maksadıyla her yıl 4 Şubat Dünya Kanser Günü olarak anılıyor. UICC’nın 2022-2024 yıllarını kapsayan 3 yıllık teması “Kanser bakımında daha ileriye”, “Kanserde bakım açığını kapatın” oldu.

“2040 YILINDA OLAY SAYISININ 392 BİNE ÇIKACAĞI ÖNGÖRÜLÜYOR”

Her yıl görülen 19 milyon yeni kanser olayının yüzde 30-50’sinin önlenebilir olduğunu, kanserle çabada en değerli gücün erken teşhis olduğunun altını çizen Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği Genel Lideri Prof. Dr. Tezer Kutluk, 4 Şubat Dünya Kanser Günü vesilesiyle, “Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) 2020 bilgilerine nazaran Türkiye’de 233 bin hadise varsayım edildiğini, bunun 2040 yılında her yıl için 392 bine çıkacağını öngörüyor. Türkiye’de kanser vefatları 2020 yılı için 126 bin civarında olup, 2040 yılında bu sayının 233 bine çıkması düşünülüyor” dedi.

“ERKEKLERDE EN ÇOK AKCİĞER, BAYANLARDA GÖĞÜS KANSERİ GÖRÜLÜYOR”

Prof. Dr. Tezer Kutluk, Sıhhat Bakanlığı’nın 2018 yılı bilgilerine nazaran Türkiye’de birinci beş sırayı erkeklerde akciğer/solunum yolları, prostat, kalın barsak, mesane, mide kanseri; bayanlarda göğüs, tiroid, kalın barsak, uterus, akciğer/solunum yolları aldığını söyledi. Dr. Kutluk, “çocuklarda ise her iki cins birlikte alındığında birinci 5 sırayı lösemi, hudut sistemi tümörleri, lenfomalar, nöroblastoma ve yumuşak doku sarkomları oluşturuyor. Tıpkı sıralama Dünya Sıhhat Örgütü’nün 2020 yılı bilgilerine nazaran de bildirilmektedir” diye konuştu.

“KANSER HER YAŞTA GÖRÜLEN BİR HASTALIKTIR”

“Yaş kümeleri hastalıklara nazaran değişmekle birlikte, kanser genel olarak 50’li yaşlardan sonra daha sık görülmektedir” diyen Prof. Dr. Kutluk kanserin her yaşta görülen, ırk, cins, ülke ayrımı gözetmeyen bir hastalık olduğunun altını çizdi. Çocuklarda daha az görülmekle birlikte, yeni doğan devrinden ergenliğe kadar her periyotta kanser görüldüğünü belirtti.

Sağlık Bakanlığı 2018 yılı datalarına nazaran 211 bin kişinin kanser tanısı aldığını söz eden Prof. Dr. Tezer Kutluk sözlerine şunları ekledi: “Kanser sıklığı 100 binde 225 olarak bildirilmiştir. Birtakım batı ülkelerinde nazaran düşük üzere görünse de bu durum yanlış yorumlanmamalıdır. Beklenen hayat müddetinin uzaması, nüfus artışı, hayat usulü üzere nedenlerde Türkiye’de de her geçen gün kanser sayısı artmaktadır. Ülkemizde 30 bini aşkın akciğer kanseri görülmektedir. Ülkemizde 0-14 yaş kümesinde çocuklarda ise her yıl 3 bin civarında kanser görülmektedir.”

“DÜNYA VE TÜRKİYE’DE HASTALIKLAR ORTASINDA KANSER İKİNCİ VEFAT NEDENİ”

Prof. Dr. Tezer Kutluk, kanser ölümlerinin dünya ve Türkiye’de kalp damar hastalıklarından sonra ikinci sırayı aldığını belirterek, “Ancak ikinci sıraya karşın kanserden korunma, erken teşhis ve aktif tedavi ile bu ölümlerin 3-5 milyon kadarını kısa ve orta vadede önlemenin mümkün, her yıl görülen 19 milyon yeni kanser hadisesinin yüzde 30-50’sinin önlenebilir olduğunu biliyoruz. Bütün bu sayı ve oranlar bize korunma, tarama, erken teşhis ve aktif tedavinin kıymetini hatırlatıyor. Düzgünleşme oranları dünya ortalaması yüzde 42. Bu oranların üst gelir kategorisindeki ülkelerde yüzde 55 iken, düşük gelir kategorisindeki ülkelerde yüzde 20’lerin altına düşüyor. Üst gelir kategorisindeki ülkelerde son 20 yılda kansere bağlı ölümlerin azalma eğiliminde olduğunu biliyoruz. Lakin COVID-19 süreci sonrasında da taramaların aksaması, hizmete erişimde problemler ve teşhiste gecikmeler sebepli tekrar bir artış beklenmektedir. Salgın öncesinde yıllık 7 milyon olan tarama sayıları 2020 ve 2021’de 3.5 milyona düşmüş olup sonra tekrar artmaya başlamıştır. Bireylerin taramalarını ihmal etmemeleri önemlidir” dedi.

ŞU BELİRTİLERE DİKKAT

Kanser taramalarının bilhassa 3 kanser cinsinde toplum tabanlı olarak tavsiye edilmekte olduğunu lisana getiren  Kutluk: “Serviks (rahim ağzı) kanserinde cinsellik başladıktan sonra, kalın barsak kanserinde 50’li yaşlardan sonra, göğüs kanserinde 40’lı yaşlardan sonra taramalarını yaptırmalıdır. Yakın yıllarda düşük doz bilgisayarlı tomografi ile akciğer kanseri taramaları birtakım ülkelerde uygulanmaya başlanmıştır” diyerek kanser belirtilerini şöyle sıraladı:

* Çoklukla ağrısız, boyutları büyüyebilen olağandışı şişlikler ve/ya kitleler.
* Uzun süren, kalıcı öksürük, nefes darlığı, yutma zahmeti.
* Bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler, (kabızlık, kanama…)
* İdrar yapma alışkanlıklarında değişiklikler.
* Kanamalar: vajen, makat, öksürük.
* Kısa müddette açıklanamayan kilo kaybı.
* Tükenmişlik, aşırı yorgunluk ve şiddetli güç eksikliği.
* Deride yeni ben çıkması ya da var olan benlerin büyüklüğü, şekli yahut renginde değişiklik olması, sızıntı, kabuklanma, kanama olması.
* Açıklanamayan yahut devam eden ağrı yahut gelen-giden ağrı.
* Göğüs büyüklüğü şeklinde beklenmedik değişiklikler, derideki değişiklikler ve ağrı.
* Vücutta iyileşmeyen yaralar, ağız ülserleri.
* Midede kalıcı yahut ağrılı yanma ve hazımsızlık.
* Ağır, sırılsıklam gece terlemeleri.

COVID-19 SÜRECİ SONRASINDA TEKRAR BİR ARTIŞ BEKLENMEKTEDİR

“Bu belirti ve bulgular kesinlikle kanser manasına gelmez lakin varsa hemen doktora başvurmalısınız” diyen Prof. Dr. Kutluk, kanserden korunmak için tütün ve alkol kullanılmaması gerektiğini belirterek şunları söyledi:

“Beslenmeye dikkat edilmesi, fizikî aktivite yapılması, kilo fazlalığı ve şişmanlıktan kaçınılması, ülkü kilonun korunması, ultraviyole ve etraf kirliliğinden uzak durulması ve HPV aşılanması yapılmalıdır.

Bugün bilinen tedavi sistemleri ile tedavi muvaffakiyetleri erişkin kanserlerin toplamında yüzde 70’lere dayanmıştır. Fakat maksada yönelik yeni tedavi prosedürleri bu sonu zorlamaktadır.

Öte yandan dünya genelinde moleküler tanıya ve yeni ilaçlara erişim de sıkıntılar olduğu bilinmektedir. Bu çağdaş teşhis, uygun cerrahiye erişim desteklenmelidir. Kanser sıhhat hizmetlerinde eşitsizliklerin giderilmesi kıymetlidir.

Kanser ölümlerinin yüzde 70’i düşük ve orta gelir seviyesindeki ülkelerdedir. Yüksek gelirli ülkelerde tedavi hizmetlerine erişim yüzde 90 olmasına rağmen düşük gelirli ülkelerde bu oran yüzde 30’un altındadır.”

Hizmete erişimde genel sıhhat sigortası kapsamında kanser hizmetleri, teşhis ve tedaviye erişimin kritik olduğunu da belirten Profesör Kutluk, “Moleküler teşhis formüllerine erişim dünyada ve ülkemizde rasyonel planlamalara dahil edilmelidir. Ülke siyasetlerinde, kanser denetim planı da dikkate alınmalıdır. COVID-19 sürecinde, taramaların aksaması, hizmete erişimde problemler ve teşhiste gecikmeler nedeniyle; kanserde korunmadan tedaviye tüm basamaklarda aksamanın olumsuz tesirleri göz önünde bulundurulmalıdır” tabirlerini kullandı.