Türkiye’nin yolsuzluk karnesi taban yaptı

Gelecek Partisi Konya Milletvekili Hasan Ekici, Türkiye’nin yolsuzluk karnesine ait bilgiler paylaştı. Türkiye’nin 2022 yılında 180 ülke ortasında 101. sıraya gerilediğini belirten Ekici, “Böylece ülkemiz tarihindeki en düşük sırayı almıştır. 38 OECD ülkesi ortasında 37. sırada, G20 ülkeleri ortasında ise sondan 4. sırada yer almaktadır. Türkiye son 10 yıl içerisinde en çok gerileyen 3 ülkeden biri olmuştur” dedi.

Ekici, TBMM’de Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçe görüşmelerinde Türkiye’nin yolsuzluk karnesine ait çarpıcı bilgiler açıkladı. Ekici, AKP’nin kurulduğu 2002 yılında yolsuz, yoksulluk ve yasaklarla uğraş için kurulduğunu lakin bu argümanından uzaklaştığını söz etti.

“EN ÇOK GERİLEYEN ÜÇ ÜLKEDEN BİRİYİZ”

Yolsuzlukla gayrette dünyanın önde gelen sivil toplum kuruluşlarından olan ve 100’ün üzerinde ülkede faaliyet gösteren Milletlerarası Şeffaflık Örgütü’nün bilgilerini açıklayan Hasan Ekici, Türkiye’nin yolsuzluk endeksinde tarihinin en düşük sırasında yer aldığını tabir etti.

Ekici, “1995’ten bu yana her yıl Yolsuzluk Algı Endeksi yayınlamaktadır. Türkiye de 1995 yılından bu yana endekste yer almaktadır. Türkiye maalesef 2022 yılında 180 ülke ortasında 101. sıraya gerilemiştir. Böylelikle ülkemiz tarihindeki en düşük sırayı almıştır. 38 OECD ülkesi ortasında 37. sırada, G20 ülkeleri ortasında ise sondan 4. sırada yer almaktadır. Maalesef Türkiye’nin Yolsuzluk Algı Endeksi’ndeki yeri 2013-2022 yılları ortasında tertipli olarak gerilemiştir. 2013 yılında 53. sırada yer alan Türkiye 9 yılda 48 sıra gerilemiştir. Türkiye son 10 yıl içerisinde en çok gerileyen 3 ülkeden biri olmuştur” halinde konuştu.

BAŞKANLIK VURGUSU

Yolsuzluk endeksinde Türkiye’nin yaşadığı bu gerilemenin nedenlerini de sıralayan Hasan Ekici, şunları söyledi:

– Türkiye’nin bu süratli düşüşünün temel nedenleri şunlardır; Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemiyle birlikte kamu gücü otoriter rejimlere emsal bir yoğunluk ile yürütme erkinde ve tek elde toplanmıştır. Son Anayasa Mahkemesi kararları üzerine yapılan tartışmalarda tekrar görüldüğü üzere, yargı bağımsızlığı ve hukuk devleti unsurlarına yönelik ihlaller artmıştır. Kamu kurumlarının, bilhassa de yolsuzlukla çabada kritik kıymete sahip Kamu İhale Konseyi üzere denetleyici ve düzenleyici kurumların aktiflikleri ve fonksiyonları zayıflatılmıştır.

– Bilhassa Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemiyle birlikte Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Cumhurbaşkanı ve bakanlar üzerindeki gensoru, meclis soruşturması ve araştırması üzere denetleme ve hesap sorma gücü etkisizleştirilmiştir. Yolsuzlukla gayrette karar alma ve siyaset geliştirme süreçleri dar bir iktidar seçkini tarafından yürütülmektedir. Buna bağlı olarak katılımcılık ve halkın kararları etkileme gücü gitgide azalmıştır.”

“İHALELERİN KONTROLÜ AZALDI”

‘Yolsuzlukları bitireceğiz’ argümanıyla iktidara gelen AKP’nin 20 yılda Kamu İhale Kanunu’nda yaptığı 200’e yakın değişiklikle yolsuzlukların önünü açtığına dikkati çeken Hasan Ekici, şöyle konuştu:

– Yapılan değişikliklerle Kanunun başlangıçta amaçladığı şeffaflık, hesap verebilirlik ve dürüstlük unsurlarından uzaklaşıldı. Örneğin başlangıçta çok hudutlu sayıda olan istisnaların kapsamı süratle genişletildi. Kanunun birinci halinde istisna hususları (a) harfinden başlayıp (f) harfinde bitiyordu. Yalnızca 6 tane istisna hususu vardı. İstisna tutulan alımların birden fazla da savunma ve güvenlikle ilgiliydi, yani saklılığı olan alımlardı. Daha sonra istisna unsurundaki alfabe harfleri uzun bir listeye dönüştü. Alım yaparken ihale kanununa tabi olmak istemeyen kurumlar ve bahisler o kadar arttı ki adeta istisna kurala, kural da istisnaya dönüştü. Sonunda alfabedeki 29 harf bitti ve tekrar başa dönüldü. Bu sefer istisnalara (aa) olarak unsur numaraları verilmeye başlandı.

– Yapılan bir öteki değişiklikle kanunun birinci halinde bağımsız ve özerk yapıda olan Kamu İhale Konseyi, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlandı. Şura üyelerinin atanmasında yapılan değişiklikle üyelerin teminatları ve heyetin bağımsız karar alma işlevleri önemli manada budandı. Bir öbür değişiklikle Kamu İhale Kurulu’nun kamu alımlarındaki yolsuzluk argümanlarını her hangi bir şikayete bağlı olmaksızın re’sen inceleme ve sonuçlandırma yetkisi elinden alındı. Bu değişiklik yolsuzluklara direkt kapı aralamaktan diğer bir manaya gelmiyordu. Özetle KİK’in yetkileri budandı ve ihalelerin kontrolü zorlaştırıldı.

“ADİL REKABETİN SAĞLANDIĞI KAMU ALIMLARI AZALDI”

2018 yılında değişiklik yapılan 21/b unsurunda hakkında da değerlendirmelerde bulunan Hasan Ekici “21/b’de yapılan değişiklikle ‘can ve mal güvenliğini sağlama’ gerekçesiyle, üç şirket davet edilip ilansız, pazarlık yolu ile ihale yapmak mümkün hale geldi. Hangi ihalede ‘can ve mal güvenliğinin sağlanacağına’ da yönetim karar verecekti. Bunun yanında ‘yapım tekniği açısından özellik arz eden’ bir proje de artık pazarlık tarzıyla ihale edebilecekti. Burada bir kısmına değindiğim değişikliklerin sonucunda şeffaflığın, kontrolün ve adil rekabetin sağlandığı kamu alımlarının oranı süratle azaldı. Pazarlık Metodu ve istisna kapsamında yapılan kamu alımlarının oranı ise 2004-2022 yılları ortasında yüzde 10’dan yüzde 42’ye kadar yükselmiştir” diye konuştu.