Ukrayna-Rusya Savaşı, büyüyen sorunlar ve belirsizliklerle bir yılı geride bıraktı

CENEVRE (AA) – AA muhabirinin, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin (UNHCR) son verilerinden derlediği bilgiye göre, savaş nedeniyle yaklaşık 5,9 milyon Ukraynalı ülke içinde yerinden edildi.

Yaklaşık 8 milyon Ukraynalı, komşu ülkeler veya Avrupa ülkelerine göç etti. Bu yıl 17,6 milyon civarında Ukraynalı, insani desteğe ihtiyaç duyuyor. Ukrayna’daki savaş nedeniyle yaklaşık 7 bin 155 sivil hayatını kaybederken, ülkedeki insani durum hızla kötüye gidiyor.

Avrupa ülkelerinde bulunan yaklaşık 4 milyon 850 bin Ukraynalı mültecinin, AB Geçici Koruma Yönergesi veya benzer ulusal programlara başvuru yaptığı ifade ediliyor.

Polonya, en çok Ukraynalı mülteciye ev sahipliği yapan komşu ülkelerin başında gelirken, BM’ye göre yaklaşık 1 milyon 564 milyon Ukraynalı bu ülkede yaşıyor. Polonya makamlarına göre ise bu rakam, 2 milyona yaklaşmış durumda.

En fazla Ukraynalı mülteciye ev sahipliği yapan ikinci komşu ülke Çek Cumhuriyeti olurken, burada yaklaşık 490 bin Ukraynalı yaşıyor.

Bir diğer komşu ülke Romanya’da yaklaşık 110 bin Ukraynalı yaşıyor. Ukraynalıların, Romanya’ya giriş yapması için yanlarında pasaport bulundurmaları gerekirken, 16 yaşından küçükler için doğum belgesi talep ediliyor.

Moldova’da yaklaşık 109 bin Ukraynalı mülteci yaşıyor. Moldovalı yetkililer, ülkelerine girişte Ukraynalılardan geçerli kimlik belgesi göstermelerini isterken, pasaportu zorunlu kılmıyor.

BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, 21 Ocak’ta gerçekleştirdiği Moldova ziyaretinde, Ukraynalı mültecilere gösterdiği destek ve onlar için başlattığı geçici koruma programı dolayısıyla Moldova makamlarına teşekkür etmişti.

Slovakya’da 109 bin Ukraynalı mültecinin bulunduğu BM kayıtlarına geçerken, bunların tamamına yakını AB Geçici Koruma Yönergesi veya benzer ulusal programlara başvurdu.

Yaklaşık 35 bin Ukraynalı mülteci de Macaristan’da yaşıyor.

Rus devlet ajansı TASS’ın Rus güvenlik kaynaklarına dayandırdığı habere göre, Şubat 2022’den bu yana 728 bini çocuk olmak üzere 5,1 milyon mülteci, Ukrayna’dan Rusya’ya geçti.

BM kaynaklarının Ekim 2022 tarihli verilerine göre de 2 milyon 852 Ukraynalı Rusya’da yaşıyor.

Almanya, Avrupa’da en çok Ukraynalı mülteciye ev sahipliği yapan ülke oldu

Avrupa’da en çok Ukraynalı mültecinin yaşadığı ülke Almanya olurken, burada yaklaşık 1 milyon dolaylarında Ukraynalı mülteci bulunuyor.

Almanya Federal Göç ve Mülteci Dairesinin araştırma merkezi ile Alman Ekonomi Araştırmaları Enstitüsünün de aralarında bulunduğu birçok kurum tarafından savaştan ötürü Almanya’ya gelen Ukraynalı mültecilerin durumu araştırılmıştı.

Aralık 2022’de açıklanan rapora göre, Ukrayna-Rusya Savaşı nedeniyle ülkelerinden ayrılarak Almanya’ya gelen Ukraynalı mültecilerin yüzde 26’sı, burada kalıcı olarak hayatını sürdürmek istiyor.

Bunun yanı sıra İtalya’da yaklaşık 170 bin, İspanya’da 167 bin, İngiltere’de 162 bin, Fransa’da 119 bin, Avusturya’da 93 bin, Belçika’da 67 bin, İrlanda’da 73 bin, Litvanya’da 74 bin, Hollanda’da 85 bin ve İsviçre’de 80 bin ve diğer Avrupa ülkeleri de dahil olmak üzere yaklaşık 4 milyon 850 bin Ukraynalı mülteci, Avrupa sınırlarında yaşıyor.

Komşu ülkelerin yanı sıra diğer Avrupa ülkeleri de Ukraynalı mültecilere birçok ekonomik ve sosyal hak tanırken, oturum ve çalışma izni gibi konularda birtakım yasal kolaylıklar sağlıyor.

Savaşın uzaması Avrupa’da sorunları artırdı

Savaşın uzaması, Avrupa’da birçok konuda karar alma süreçlerini önemli ölçüde etkilerken, bu süreç, görüş ayrılıklarını da beraberinde getirdi.

En fazla Rusya’ya uygulanacak yaptırımlar konusunda fikir ayrılığı yaşayan Avrupa ülkelerinden Litvanya, Letonya, Estonya, Macaristan ve Polonya, bu konuda diğer ülkelerden farklı görüş bildirdi.

Sert ve uzun yaptırımlar isteyen bu ülkeler, uygulanacak politikalarda da güçlü ekonomiye sahip Avrupa Birliği (AB) ülkelerine kıyasla kendi ekonomilerinin zarar görmesini istemediklerini ifade etti.

Avrupa ülkeleri, savaş nedeniyle kapsamlı yaptırımlarla Rusya’yı ekonomik anlamda zorlarken, Kremlin yönetiminden gelen karşı adımlar, Batılı ülkelerdeki enerji krizini daha da derinleştirdi.

Kovid-19 salgını sonrasında dünyada yaşanan küresel kriz, enflasyonun artması ve savaşın da etkisiyle bu yükün artması, Avrupa ülkelerini söylem değişikliğine itti.

Savaşın başlangıcında Ukrayna’ya her koşulda destek vereceklerini belirten AB ülkeleri, uzayan savaşın mali yükünün artmasıyla bunu halklarına hissettirmeye başladı.

Bir yıldır devam eden savaş nedeniyle ülkelerin bazı dönemlerde farklı alanlardaki tutumları değişirken, bu durum, AB ülkelerinin birbirlerine yönelik sert ve suçlayıcı açıklamalarını da beraberinde getirdi. Özellikle Rusya’nın doğal gaz ve petrol satışında kısıtlamalara gitmesi, bu konuda kendisine bağımlı birçok Avrupa ülkesi için soruna yol açtı.

Ukrayna-Rusya Savaşı, Moskova ile Batı ülkeleri arasındaki ticari ilişkilerde tahribata yol açarken, savaşın başında Batılı ülkelerin “Rusya ile ekonomik ilişkileri askıya alma” yönündeki düşünceleri tam karşılık bulmadı.

Şubatta görüşmeler bekleniyordu

Ukraynalı yetkililer, savaşın yıl dönümü olan 24 Şubat’ta “barış zirvesi” düzenlemeyi amaçladıklarını, bunun da BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in moderatörlüğünde yapılması yönündeki arzularını açıklamışlardı. Ancak BM’den ve taraflardan böyle bir zirvenin olacağına veya tarihine ilişkin henüz resmi açıklama yapılmadı.

Guterres, Ukrayna-Rusya arasında “etkili” barış görüşmelerinin yakın gelecekte gerçekleşmesinin mümkün olmadığını ifade etmişti.

Rusya ile Ukrayna arasında “daha büyük bir savaşa gidildiği” ve barış için umutların giderek azaldığı uyarısında da bulunan Guterres, “Kan dökülme olasılığı artmaya devam ediyor. Dünya uyurgezerlik yaparak daha büyük bir savaşa gitmiyor, korkarım bunu bilinçli yapıyor.” değerlendirmesinde bulunmuştu.

BM kuruluşları, Ukrayna’ya destek olmayı sürdürüyor

Savaşın başından bu yana milyonlarca sivilin etkilendiği, şehirlerin yıkıldığı ve başta enerji olmak üzere birçok altyapı alanlarının hedef alındığı Ukrayna’ya BM ve bağlı kuruluşların desteği sürüyor.

BM, Ukrayna’da yaklaşık bir yıldır devam eden savaştan etkilenen milyonlarca kişi için bu yıl 5,6 milyar dolarlık yardım çağrısında bulundu.

BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA) ve BM Mülteciler Yüksek Komiserliğince (UNHCR) “Ukrayna bölgesel mülteci ve insani müdahale planı” başlatıldı. Buna göre, Ukrayna’daki insani müdahale planı çerçevesinde 3,9 milyarlık destek istenirken, bu kapsamda 11 milyondan fazla insana ulaşmak hedefleniyor.

Ukrayna için “mülteci müdahale planı” çerçevesinde de bu yıl 1,7 milyar dolar değerinde yardım çağrısı başlatıldı.

BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, toplanan fonlarla yaklaşık 4,2 milyon Ukraynalı mülteci ile onlara ev sahipliği yapan ülkelerdeki topluluklara yardım edileceğini açıkladı.

BM, geçen yıl Ukrayna için 4,3 milyar dolarlık yardım çağrısında bulunurken, bu rakamın yaklaşık yüzde 80’i finanse edilmişti.

Muhabir: Muhammet İkbal Arslan