Üniversiteden ürküten sarsıntı raporu: Kent nüfusunun yüzde 80’i risk altında

6 Şubat tarihinde meydana gelen ve 11 vilayette büyük yıkıma yol açan Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların sosyolojik ve ekonomik yankıları devam ederken, tüm vilayetlerde zelzeleyle ilgili çalışmalar da sürat kazandı.

Birçok vilayette olduğu üzere Manisa’da sarsıntıyla ilgili kapsamlı bir çalışma yapılarak kentin risk tahlili çıkarıldı.

Manisa Celal Bayar Üniversitesi (MCBÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Kısmı tarafından hazırlanan ‘Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Manisa Coğrafyası ve Depremsellik’ başlıklı rapor yayımlandı.

Bölüm öğretim üyelerinin kollektif olarak hazırlamış oldukları raporda, Manisa coğrafyası ve fay çizgilerinin özellikleri, sarsıntı geçmişi ile afet idaresi hakkında bilgiler verildi.

Rapor; ‘Sayılarla Manisa’, ‘Manisa coğrafyası, zelzele nedir’, Türkiye’de sarsıntı, Manisa ve deprem’, ‘Neden çağdaş ve bütünleşik afet yönetimi’ ve ‘Kaynakça’ kısımlarından oluşuyor.

“DEPREM BÖLGELERİ VE ZELZELEDEN ETKİLENEBİLECEK NÜFUS ÖZELLİKLERİ ELE ALINDI”

Çalışmayı yapan komite üyelerinden Doç. Dr. Ferhat Arslan yayınlanan rapor ile ilgili açıklamada, Manisa’nın en genç volkanik saha içerisinde olduğunu ve sarsıntıların sıklıkla yaşanabileceğini tabir etti.

Doç. Dr. Ferhat Arslan yayınlanan rapor ile ilgili şunları söyledi:

-Batı Anadolu Fay Sistemi üzerinde yer alan ve ülkemizin en genç volkanik alanına da sahip olan Manisa’da zelzelelerin sıklıkla yaşanması, bölgenin fiziki ve beşerî coğrafyasının birlikte ele alınarak bir depremsellik raporunun hazırlanmasını zarurî kılıyor.

-Bugüne kadar hazırlanan sarsıntı raporlarına bir ek niteliğindeki bu raporda Manisa’nın coğrafyası bir bütün olarak ele alınarak mümkün zelzele bölgeleri ve bu zelzeleden etkilenebilecek nüfus özellikleri ele alınmaya çalışılmıştır.

-Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak hazırlanan jeoloji, arazi kullanımı, fay sınırları ve nüfus haritaları ile görselleştirilen raporda, tarih boyunca Manisa’da olmuş zelzeleler ve genel itibariyle da afet idaresi hakkında bilgi verilerek bir ön araştırma raporu sunulması amaçlanmıştır.

-Çalışmanın temel motivasyonu; ilgili kurum, kuruluş ve araştırmacılara yapacakları çalışmalarda genel bir bilgilendirme sunmaktır.

7 BÜYÜKLÜĞÜNDE SARSINTI ÜRETEBİLİR

MCBÜ tarafından yayınlanan ‘Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Manisa Coğrafyası ve Depremsellik’ başlıkla raporda Manisa’nın Batı Anadolu Fay Sınırı’nın üzerinde olması nedeniyle sarsıntılardan sıklıkla etkilendiğine dikkat çekildi.

Manisa’daki canlı faylarla ilgili de bilgi verilen çalışmada kentteki fayın 15 ve 25 kilometre uzunlukta iki kısımdan oluştuğu ve toplamda 40 kilometre uzunluğa sahip olduğu söz edildi. Fayların sarsıntı üretme potansiyellerin de yer aldığı raporda şunlar yer verildi:

-Bu fayın batı segmenti bilhassa Manisa ilinin iktisadı açısında çok değerli olan sanayi bölgelerinden geçmektedir. Manisa Fayının yüzey faylanmasına neden olduğu en az 5 sarsıntı ürettiği tespit edilmiştir.

-Manisa Fayının 6.97 yani yaklaşık 7 büyüklüğüne kadar zelzele üretebilme potansiyeli bulunmaktadır. Manisa’dan Sarıgöl’e kadar uzanan Gediz Grabeni Fay Sistemi ise 7.69 büyüklüğüne kadar sarsıntı üretebilme potansiyeline sahiptir.

-Bunlar dışında Akselendi Fayı’nın 6.52, Akhisar Fayı’nın 6.28, Gelenbe Fayı’nın 6.68, Gölmarmara Fayı’nın 6.52, Halitpaşa Fayı’nın 6.66, Killik Fayı’nın 6.81, Köprübaşı Fay Zonu’nun 6.77, Ozanca Fayı’nın 6.73, Selendi Fayı’nın 6.33, Soma-Kırkağaç Fay Zonu’nun ise 6.85 büyüklüğüne kadar sarsıntı üretebilme potansiyeli olduğu ortaya konmuştur.”

“GÜNÜMÜZ İTİBARİYLE DE BİR TEHLİKENİN KELAM KONUSU OLDUĞU AŞİKARDIR”

Yayınlanan raporda 1990 yılından bu güne kadar Manisa’da 74 bin zelzelenin gerçekleştiği ve bunların çoğunlukla 6’dan daha küçük büyüklükte olduğu belirtildi.

-Raporda kentteki son büyük zelzelenin 178 yıl evvel yaşandığı ve tehlikenin kelam konusu olduğu belirtilerek, “Genel olarak Manisa vilayetini oluşturan fay sistemlerinin çoğunlukla olağan fay karakterli ve karışık bir sisteme sahip olduğu görülmektedir. Bu fayların sarsıntı üretme devirleri de belli bir tertibe sahip değildir. Örneğin 926, 1595 ve 1845 yıllarında zelzele ürettiği tespit edilen Manisa Fayı’nın çok geniş ve değişik aralıklarla zelzele ürettiği görülmektedir. Son zelzelesini 178 yıl evvel gerçekleştirmiş olan yarar günümüz itibariyle de bir tehlikenin kelam konusu olduğu aşikardır” denildi.

NÜFUSUN YÜZDE 80’İ RİSK ALTINDA

Raporda sarsıntıdan etkilenebilecek nüfusla ilgili de detaylar yer verildi. Manisa merkezi ve büyük ilçelerin fay çizgilerine yakınlığına dikkat çekilerek şu bilgiler verildi:

-Manisa vilayet hudutlarında bulunan faylara bakıldığında, batıdan doğuya hakikat evvel merkez ilçeler olan Yunusemre ve Şehzadeler, devamında ise Turgutlu ve Salihli ilçelerinden geçerek Alaşehir ve Sarıgöl’e kadar devam eden ve hayli büyük sarsıntılar üretme potansiyeli bulunan fayların yer aldığı görülmektedir.

-Bununla birlikte Akhisar ve Soma ilçelerinde de çok sayıda fay yer almaktadır. Bu durum Manisa ilinin yaklaşık 450 bin nüfuslu merkezi ile 100 binin üzerinde nüfusa sahip öteki beş ilçesi olan Akhisar, Turgutlu, Salihli, Soma ve Alaşehir’in, kıymetli sarsıntılar üretme potansiyeli bulunan fayların üzerinde yahut çok yakınında kurulduğunu göstermektedir.

-Merkez ilçeler ve en fazla nüfusa sahip bu beş ilçe toplamda 1 milyon 168 bin 180 nüfusa sahiptir ve bu Manisa ili toplam nüfusunun yaklaşık yüzde 80’ine tekabül etmektedir.

BÜTÜNLEŞİK BİR AFET İDARESİNE MUHTAÇLIK VAR

MCBÜ tarafından yayınlanan raporun son kısmında, Manisa’da sarsıntı üretebilecek potansiyelinin olması sebebiyle bu gerçeklikle yaşamanın kaçınılmaz olduğu vurgusu yapılarak, yapılması gerekenlere dikkat çekildi. Raporun son kısmında yapılması gerekenlerle ilgili şunlar aktarıldı:

-Batı Anadolu Fay Hattı’nın tesir bölgesinde yer alması nedeniyle Manisa’da zelzele ile yaşamak kaçınılmaz bir zorunluluktur. Bu mecburilik nedeniyle Manisa’nın tüm yerleşim alanlarında bütünleşik bir afet idaresine gereksinim vardır.

-Afet idaresinin tüm evrelerinde, farklı toplumsal kümeleri hedefleyerek çalışmaların kapsayıcılığının ön planda tutulması koşuldur. Yaşanan afetlerden sonra bilhassa de azınlıklar, gelir düzeyi düşük bireyler, yaşlılar üzere çok sayıda dezavantajlı kümenin daha ağır bir biçimde etkilendiği ve evvelki hayat şartlarına dönmelerinin görece uzun sürdüğü bilinmektedir. Afetlerin direkt fizyolojik tesirlerine ek olarak ruhsal tesirlerinin de meydana geldiği bölge nüfusu için kıymetli bir sorun olduğu göz gerisi edilmemelidir.

-Sözü edilen dezavantajlı toplumsal kümelerin tıpkı biçimde ruhsal olarak da nispeten daha fazla etkilendikler bilinmektedir.

-Bu nedenle Manisa vilayetinde gerçekleşmesi beklenen zelzelelerle ilgili yapılan çalışmalarda vilayet genelindeki ve ilçeler özelindeki nüfus büyüklüğüne ek olarak nüfusun yaş yapısı ve dezavantajlı kümelerinin belirlenmesi ve kelam konusu kümelere yönelik özel çalışmaların yapılması, afetin her evresinde meydana gelebilecek aksiliklerin mümkün olan en az seviyeye indirilmesi açısından hayat değere sahiptir.