Unutkanlığın gözden kaçan nedenleri

Uzmanlara nazaran unutkanlık kişinin günlük hayat aktivitelerini, performansını ve toplumsal tertibini bozmadığı sürece büyük bir sorun yaratmaz. Fakat bunlardan birinde aksama olduğunda, meseleler başlar ve tedavi gerekliliği ortaya çıkar. Genetiğin, ileri yaşın ve gerilimin unutkanlık ya da demansın (bunama) en değerli nedenleri olduğunu hatırlatan Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, biz farkında olmadan hafızamızı zayıflatan etkenleri de şöyle sıraladı:

Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz

Erken emeklilik

Emeklilik sonrası Alzheimer üzere demans cinsleri gelişme riski artar. Beynin sürece suratındaki düşüş; hafızayı, düşünme suratını, sözel yetenekleri ve başka bilişsel yetenekleri olumsuz tesirler. Bilgiyi sürece suratınız ne kadar azalırsa o bilgiyi unutmak o kadar mümkündür. Araştırmacılar, birden fazla insanın beyninin, iş ortamında çalışırken ve toplumsallaşırken daha fazla uyarıldığına inanıyor. Uzmanlar, zihinsel olarak etkin kalmak ve bilişsel meseleleri en aza indirebilmek için emeklilik devirlerinde insanlara hobilere yönelmelerini, söz oyunları oynamalarını ve sık kitap okumalarını tavsiye ediyor.

Kafa travması

Kafa travmasının, bilhassa tekrarlanan baş yaralanmalarının, ömrün ilerleyen devirlerinde demans gelişme riskini artırabileceğini gösteren ispatlar vardır. Bunun ana nedeni travmanın beyinde olağandışı proteinlerin birikmesi yahut beyin hücrelerinin olağan işleyişini bozabilecek hasar oluşumu üzere yapısal sıkıntılardır. İsveç’te yapılan araştırmada futbol topuna tekrar tekrar baş vurmanın hafif beyin travmasına neden olduğu ve yaşlılıkta daha fazla demans hadisesine yol açabileceği belirlendi. Buna rağmen, kalecilerin demansa yakalanma riskinin başka futbolcular kadar yüksek olmadığı tespit edildi.

Akıllı telefon

Özellikle ağır biçimde kullanılan akıllı telefonlar gençlerde unutkanlığın kıymetli sebeplerinden biri. Son yıllarda kullanımı giderek artan bu telefonlar yüzünden birtakım bilgiler hafızalara kaydedilmiyor ve öğrenmek için gayret harcanmıyor.

Hava kirliliği

Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma hava kirliliğinin kalp ve akciğer sıhhatine olumsuz tesirlerinin yanı sıra beyne de ziyan verdiğini ortaya koydu. Kirliliğin etrafta oluşturduğu toksin birikimleri beynimize ziyan vererek bilişsel bozulmalara ve psikiyatrik problemlere sebep olabilir. Bunun sebebi bedenimize girerek kana karışan toksinlerin oluşturduğu hasarlardır. Yani hava kirliliğinden uzak alanlarda yaşayarak kolay bir formda kendimizi ilerleyen yaşlarda oluşabilecek unutkanlık ve demans üzere sıkıntılardan basitçe koruyabiliriz.

Yalnızlık

Konuşmak, sohbet etmek nöronlar ortasındaki ilişkiyi artırıyor. İnsanın tek başına olması, paylaşmaması, konuşmaması, hiçbir faaliyette bulunmaması ve içe dönük yaşaması ise hudut hücreleri ortasındaki irtibatı bozuyor. Uzun periyodik yalnızlık gerilimi, depresyonu ve tasayı tetikleyip, demans riskini artırıyor.

B12 eksikliği

B12 vitamini eksikliği de unutkanlık nedenidir. Bedendeki B12 vitamin eksikliği son yıllarda bir sıhhat sorunu haline gelmiştir. B12, hudut dokusunun sıhhati ve kırmızı kan hücresinin üretimi için gereklidir. Beden tarafından üretilmez bu nedenle dışarıdan alınmalıdır. Kırmızı et, karaciğer, tavuk, balık, süt ve süt eserleriyle yumurtada yüksek ölçüde bulunur.

İşitme kaybı

İlginç bir biçimde gözden kaçırabildiğimiz ve sorgulamayı atlayabildiğimiz işitmede azalma unutkanlığı artırabilir. Lancet’te yer alan bir çalışmaya nazaran, işitme kaybı ve eşlik eden öbür faktörlerde düzgünleşme sağlanması halinde demans oluşma riski yüzde 40 azaltılabiliyor.

D vitamini eksikliği

Neurology mecmuasında yayınlanan bir araştırma, D vitamini eksikliği olan yetişkinlerin, olmayanlara nazaran demans ve Alzheimer hastalığına yakalanma ihtimallerinin iki kat daha fazla olduğunu gösterdi. Bu vitamin, demans gelişimine katkıda bulunan inflamasyonu ve oksidatif gerilimi azaltarak beynin korunmasına yardımcı olur. D vitamini ayrıyeten bilişsel fonksiyon için kıymetli olan birtakım nörotransmitterlerin üretimini de tetikler. D vitamini reseptörleri, öğrenme ve hafıza için kıymetli olan hipokampus da dahil olmak üzere beynin çeşitli bölgelerinde bulunur. D vitamini, gen ekspresyonunu düzenlemeye ve bu bölgelerdeki beyin hücrelerinin desteklenmesine yardımcı olabilir.

Depresyon

Araştırmalara nazaran 4 yıldan uzun müddet tedavi edilemeyen depresyon demans gelişimini için risk oluşturuyor. Depresyon, beynin muhakkak bölgelerinde azalan hacim ve bilişsel fonksiyon için değerli olan nörotransmitterlerde değişikliklerin yanı sıra beyin yapısı ve fonksiyonundaki değişikliklerle ilişkilendirilmiştir.

Tiroid hormonu eksikliği

Tiroit hormonlarının az salgılanması yani hipotiroidi durumunda bütün metabolizma yavaşlayarak, saç dökülmesi, uykuya eğilim, halsizlik üzere şikayetlerin yanı sıra unutkanlığa da neden olur.