Vatandaş dolardaki artışa hazırlanıyor

Seçim sonrası dolar/TL kurunda artış beklentisi, kartlı ödemelerde dikkat çeken artışlara yol açtı.

Merkez Bankası (TCMB) datalarına nazaran, 31 Mart haftası prestijiyle kredi ve banka kartı ile yapılan harcamalar geçen yılın tıpkı haftasına nazaran yüzde 146 artarak 125,2 milyar TL’ye yükseldi.

Araç kiralama, satış, servis ve yedek kesim kümesinde yapılan harcamalar ise 31 Mart ile biten haftada birinci kere 5 milyar TL’yi aşarak rekor kırdı.

Vatandaş 2022 Mart’ının son haftasında kartla toplam 1,6 milyar TL’lik araç kiralama, satış, servis ve yedek modül harcaması yaparken, bu yılın birebir periyodunda bu harcama yüzde 220 artarak 5,4 milyar TL’ye yükseldi.

Aynı haftada kartla yapılan elektrik-elektronik eşya harcamaları da rekora yakın seyretti.

24 Mart haftasında 9 milyar TL olan kartla elektrik-elektronik harcamaları 31 Mart ile biten haftada 11,6 milyar TL’ye çıktı. Böylelikle, yılbaşı artırımları öncesindeki 31 Aralık 2022 ile biten haftada 11,7 milyar TL’lik rekora en yakın harcama kaydedilmiş oldu.

İTHALAT VE İÇ SATIŞLARDA DA SERT ARTIŞ VAR

‘Cumhurbaşkanlığı seçimlerini kim kazanırsa kazansın dolar kuru artacak’ beklentisinin tüketimi öne çekmesi sırf kartlı harcamaları değil, bu eserlerin ithalatını da artırıyor.

Ticaret Bakanlığı’nın dış ticaret dataları, motorlu kara taşıtları, traktör, motosiklet ve öbür kara taşıtları ile bunların aksam, modül ve aksesuarı ithalatının 2023 Mart’ta yıllık bazda yüzde 77,6 artışla 2,4 milyar dolara ulaştığını ortaya koymuştu.

Aynı devir aralığında elektrikli makine ve aygıt ithalatı ise yüzde 39,6 artışla 2,4 milyar dolara yükseldi.

Yüksek cari açığa karşın seçim öncesinde dolar kurunda sert artış istemeyen hükümet, kur istikrarına odaklanmış durumda. Lakin yeni iktisat modeli kapsamında cari fazla verme maksadı ile yola çıkan hükümet, aldığı kararlarla rekor cari açık verilmesine neden oluyor.

Son datalara nazaran, cari açık yüksek güç ve rekor altın ithalatı öncülüğünde ocak ayında 9,85 milyar dolar ile data tarihinin en yüksek aylık açığını verdi. 2018 yılında 27,1 milyar dolar olan cari açığın 2023’te 9,9 milyar dolara gerilemesi bekleniyordu. Planda 2023’ün geneli için beklenen cari açık yalnızca bir ayda verilmiş oldu.

Ayrıca, otomotiv satışlarında şubat ayından sonra martta da rekor geldi.

8 aydır aralıksız büyüyen araba pazarındaki son bilgileri, geçtiğimiz günlerde Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği açıklamış; 2023 Mart’ta araba ve hafif ticari araç pazarı 2022 Mart’a kıyasla yüzde 61,7 artarak 103 bin 929 adete çıkmıştı.

Bu, Türkiye’de birinci kere mart ayında satışların 100 bini aşması manasına geliyor.

KUR ARTIRIMI KORKUSU TÜKETİMİ ÖNE ÇEKTİ

Sozcu.com.tr’ye konuşan Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) İdare Şurası Lideri Yaman Tunaoğlu, kartla yapılan elektrik-elektronik eşya harcamalarına ait “Kurun yükselmesine yönelik beklentiden kaynaklanıyor” dedi.

Seçim sonrası dolar/TL kurunda nasıl bir hareket olacağına ait çeşitli beklentilerin olduğunu anımsatan Tunaoğlu, “Seçim sonrası nasıl bir sonuç çıkarsa çıksın kurun yükselmesi bekleniyor. Yüzde 20-25 oranında bir artış yaşanabilir” diye konuştu.

“Bunun kesimimize yansıması da şu biçimde: Eserler ya direkt yurt dışından geldiği için ya da ülkede üretilse bile modülleri ithal edildiği için iç piyasadaki fiyatları artacak. Bu kur artırımı telaşı biraz birikimi olan şahıslarda ‘yeniden artırım gelmeden satın alayım’ motivasyonu oluşturunca kartlı harcamalarda artış yaşandı. Temel sebebi bu. Önümüzdeki aylarda da bu artışın sürmesini bekliyoruz.”

ENFLASYON VE KURDA ARTIŞ BEKLENTİSİ BELİRLEYİCİ

Sozcu.com.tr’ye konuşan global bir otomotiv markasının Türkiye müdürü de seçim sonrası dolar/TL kurundaki artış beklentisinin de tesiriyle araç satışlarının ivme kazandığını, bunun sonucunda kartla yapılan kapora ödemelerinin arttığı bilgisini verdi.

Son günlerde araç satışlarında yaşanan bariz artışta, daima artan fiyatlardan ötürü arabanın bir yatırım aracına dönüşmesinin de tesirli olduğunu anlatan yetkili, “6 ay sonra gelecek araçların bile satışı şimdiden yapıldı ve bu satışların kaporalarının ise kartla ödeniyor” dedi.

‘DOLAR, SEÇİMİ KİM KAZANIRSA KAZANSIN ARTAR’

Yüksek enflasyonun da daldaki kartla harcamaların artmasında tesiri olduğunu kaydeden yetkili, “Aaraç bakım-servis fiyatları çok arttığı için beşerler taksit yaptırıp, kartla ödemek istiyor. Kartlı ödemelerdeki artışın bir nedeni enflasyon” diye konuştu.

“Seçim sonrası kim kazanırsa kazansın dolar kurunda artış yaşanması bekleniyor. Sayıları büsbütün örnek olsun diye veriyorum: Kılıçdaroğlu kazanırsa doların 23 TL olacağı bekleniyorsa, Erdoğan’ın kazanması durumunda 30 TL’ye çıkması varsayım ediliyor. Yani her halukârda kurda bir artış beklentisi var. Bu yüzden de yeni kur artırımları gelecek kaygısıyla bölümümüzde kartlı ödemelerde bir artış kelam konusu.”

KREDİ KARTI FAİZLERİNİN DÜŞÜK OLMASI DA ETKİLİ

Sozcu.com.tr’ye konuşan Bilgi Üniversitesi İktisat Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent de döviz kuruna direkt bağlı eserlerdeki kartlı harcamalar artışının kurdaki artış beklentisi yüzünden olabileceği değerlendirmesinde bulundu.

“Vatandaşlar dolar kurunun seçim öncesinde ve sonrasında artacağı ve bunun da fiyatlara yansıyacağı beklentisi ile tüketimlerini artırıyorlar” diyen Prof. Dr. Başlevent, “Bu da harcama istatistiklerine yansıyor” dedi.

Bundan daha da kıymetli bir sebebin ise, kredi kartlarındaki faizlerin çok düşük olması olduğunu aktaran Başlevent, şöyle devam etti:

“Kredi kartı gecikme faizleri Merkez Bankası’nın siyaset faizine endeklenmiş olduğu için şu anda öteki kredi cinsleri ile karşılaştırıldığında ve enflasyonla karşılaştırıldığında çok düşük. Bu da insanları tüketime yönlendiriyor.

Seçim belirsizliğinin ortadan kalkmasıyla,şu anda harcamalarını geciktiren kesim de harcama yapacaktır ve piyasadaki canlılık devam edecektir diye düşünüyorum. Çünkü kuru atışlarının fiyatlara yansıması bir mühlet alıyor.”