WSJ’den çok konuşulacak İsrail argümanı
Wall Street Journal (WSJ) gazetesinin haberine nazaran, ABD’li yetkililer, gelecek 9 ila 12 ay içinde Suudi Arabistan ile İsrail olağanlaşmasını içeren bir mutabakatın ayrıntıları konusunda sonuca ulaşılabileceği konusunda ihtiyatlı da olsa optimist. Fakat yetkililer muahedenin elde edilmesinin güç olacağı konusunda uyarıyor.
Habere nazaran, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’ın iki hafta evvel Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile görüşmesinin akabinde bahse ait uğraşlar hızlandırıldı.
Müzakereciler, Riyad’ın sivil bir nükleer program geliştirmesine yardımcı olması ve sağlam güvenlik garantileri sağlaması istikametinde ABD’den talepleri dahil muahedenin ayrıntılarını görüşüyor.
Suudilerin, bir Filistin devletinin kurulmasına yardımcı olacak formda “İsrail’in kayda kıymet ödünler vermesini” istediği, buna karşılık da ABD’nin, Çin’le gelişen ilgilerine sınırlamalar getirmesi için Suudi Arabistan’a baskı yaptığı tabir ediliyor.
ÇİN AÇIKLAMASI
ABD’li yetkililer, Washington’ın, Çin’in Suudi Arabistan’da askeri üs inşa etmesine müsaade vermeyeceğine dair Riyad’dan teminat isteyebileceğini, Çinli Huawei tarafından geliştirilen teknolojileri kullanmasına sınırlamalar getirilmesi ve petrol satışlarının fiyatlandırılmasında Çin yuanı değil, ABD dolarının kullanılmasını isteyebileceklerini belirtiyor.
Suudi Arabistan’ın üretim kesintilerinden kaynaklanan petrol fiyatları üzerindeki uyuşmazlığı sona erdirme konusundaki gayretler da gündemde.
Bu kapsamda üst seviye bir ABD yetkilisi, muahede ögelerini keşfetmek ve mümkün olanın hudutlarını test etmek için bir çalışma planı olduğu bilgisini paylaştı.
ABD’li yetkililer, Lider Joe Biden’ın bu konuda “hangi bedeli ödemeye razı olduğu konusunda şimdi karar vermediğini” söylüyor.
Biden’ın mutabakata odaklanmasının, İran’ın denetim altına alınması, Rusya’nın izole edilmesi ve Çin’in Washington’ın bölgedeki çıkarlarının yerini alma eforlarını engellemek için ABD’nin Orta Doğu’da merkezi bir oyuncu olarak kalması gerektiği tarafındaki görüşünün bir yansıması olduğu yorumu yapılıyor.
Diğer yandan Veliaht Prens bin Selman’ın farklı gruplara çelişkili iletiler verdiği söz ediliyor. WSJ’ye nazaran Suudi yetkililer, Veliaht Prens’in yardımcılarına, Birleşik Arap Emirlikleri’nin 2020’de İsrail ile imzaladığı mutabakata emsal halde bu ülkeyle tam olarak diplomatik bağlar kurmaya hazır olmadığını söylediğini belirtiyor.
GÖRÜŞMELER DEVAM EDİYOR
İsrail dış istihbarat servisi Mossad’ın lideri David Barnea’nın, ABD’de Joe Biden idaresinin Suudi Arabistan ile İsrail ortasındaki olağanlaşmayı de içeren bir muahede sağlama eforlarıyla ilgili üst seviye Beyaz Saray ve Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) yetkilileriyle temmuz ayında kapalı görüşmeler gerçekleştirdiği öne sürülmüştü.
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Sullivan da tekrar temmuzda Suudi Arabistan’a giderek Veliaht Prens Muhammed bin Selman dahil, üst seviye Suudi yetkililerle görüşmüştü.
Beyaz Saray, Sullivan’ın, bin Selman ve Suudi yetkililerle “dünyayla kontaklı daha barışçıl, inançlı, müreffeh ve istikrarlı bir Orta Doğu bölgesi için ortak bir vizyon geliştirmeye yönelik girişimler” dahil, ikili ve bölgesel problemleri görüştüğünü aktarmıştı.
Ziyaretten evvel New York Times müellifi Thomas Friedman, Biden’ın “iki devletli tahlil için İsrail’in Filistinlilere ödünler vermesi şartıyla Suudi Arabistan-İsrail olağanlaşmasını de içerecek bir ABD-Suudi Arabistan güvenlik muahedesi olasılığı” üzerinde uğraştığını yazmıştı.
Söz konusu argümanla ilgili Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Kurulu Stratejik Bağlantı Koordinatörü John Kirby, Suudi Arabistan-İsrail ortasındaki olağanlaşmayı ve İsrail-Filistin sınırında iki devletli tahlili desteklediklerini lakin bu hususlardaki görüşmelerin sonuçları hakkında bir şey söylemek için şimdi erken olduğunu belirtmiş, öteki bir yorum yapmaktan kaçınmıştı. (AA)
