Yapay zekanın henüz tehdit etmediği meslekler neler?

Endüstri Devrimi’nin başından bu yana, elektrikli dokuma tezgahlarından mikroçiplere kadar yeni teknolojiler, iş imkanları karşısında tehdit oluşturdu. Fakat çoğunlukla insanlar mücadeleden üstün çıktı. Bugün ise bazı uzmanlar yapay zekanın gelişmesiyle tehdidin daha önce görülmemiş bir seviyeye geldiğini, sonunda robotların işimizi elimizden alacağı günün geldiğini söylüyor.

Goldman Sachs’ın Mart 2023’te yayımladığı bir rapora göre üretici yapay zeka, gününüzdeki tüm işlerin çeyreğini yapabilir. Otomasyon yalnızca ABD ve AB’de 300 milyon kişinin işini alabilir.

Robotların İktidarı: Yapay Zeka Dünyaya Nasıl Hükmedecek? kitabının yazarı Martin Ford, bunun sonuçlarının ağır olabileceği uyarısında bulunuyor:

“Bu sadece bazı bireylerin basına gelecek bir şey olmanın ütesinde sistemsel hale gelebilir” diyor ve ekliyor:

Aynı anda çok sayıda kişi işsiz kalabilir ve bunun yalnızca bireyler üzerinde değil, tüm ekonomi üzerinde büyük bir etkisi olacaktır.”

Fakat neyse ki tüm haberler kötü değil. Uzmanlar hâlâ yapay zekanın yapamayacağı işler olduğuna dikkat çekiyor. Bunlar genellikle duygusal zeka veya yaratıcı düşünme gibi insana özgü özellikler gerektiren işler.

Bu alanlarda çalışmaya başlamak, yapay zeka tarafından işinizin elinizden alınması ihtimalini azaltabilir.

Ford, “Öngörülebilir gelecekte göreceli olarak düşük riskli gözüken üç alan var” diyor:

“Bunlardan ilki gerçekten yaratıcılık gerektiren işler: Bu işler, bazı şeyleri yeniden düzenlemek veya bir formüle dayalı çalışmak yerine yeni fikirlerle gelip yeni bir şey inşa etmek gereken işlerdir.

Getty Images

Robotlar daha hızlı teşhis koyabilirler fakat hastalar hâlâ kendilerini bunun ne anlama geldiği konusunda eğitecek insanlara ihtiyaç duyuyor. 

Bu, bütün yaratıcı işlerin güvende olduğu anlamına gelmiyor. Aksine, grafik tasarım veya görsel sanatlarla ilgili işler ilk olarak ortadan kalkabilecek işler olabilir. Günümüzde basit algoritmalar, yapay zekaya milyonlarca görseli hızla analiz ettirip görsel açıdan etkileyici eserler yaratmasını sağlayabiliyor.

Ford, başka türden yaratıcı işlerin güvende olabileceğini ekliyor:

“Bilim, tıp ve hukukta yaratıcı işler hâlâ güvende… İşi yeni yasal stratejiler veya iş stratejileri geliştirmek olan insanlara her zaman ihtiyaç olacak.”

Yaratıcı işlerin ardından güvende olan ikinci kategori ise bireyler arası ilişkilerin önemli olduğu hemşirelik, işletme danışmanlığı veya araştırmacı gazetecilik gibi işler.

Ford, “Bu işlerde insanları çok iyi anlayabilmeniz gerekir. Yapay zekanın bir ilişki geliştirebilecek şekilde davranmaya başlamayı öğrenmesinin çok zaman alacağını düşünüyorum” diyor.

Üçüncü kategori ise “çok fazla hareket, el becerisi ve öngörülemez ortamlarda problem çözme yeteneği gerektiren işler”.

Elektrikçi, tesisatçı, kaynakçı gibi işler bu kategoriye giriyor.

Ford, “Bu tip işlerde her an yeni bir şeyle karşı karşıya kalırsınız” diyor ve ekliyor:

“Otomasyonun en zorlanacağı alan bu tip işler. Bunun gibi işleri robotlara teslim etmek için bilim kurgu filmi seviyesinde bir robota ihtiyacınız var. Örneğin Star Wars’taki C-3PO gibi.”

İnsanlar bu kategorilerdeki işlerde daha güvende olacaklar fakat bu işlerin yapay zekadan tamamen izole olacağını düşünmek de yanlış olur.

ABD’deki Buffalo Üniversitesi’nde çalışma ekonomisi üzerine çalışan akademisyen Joanne Song McLaughlin, sektör fark etmeksizin çoğu işin otomasyona maruz kalabilecek bazı tarafları olduğunu söylüyor:

“Çoğu vakada işin kendisine doğrudan bir tehdit yok fakat işte yapılan görevler değişebilir. İnsanlar arası ilişki kurmaya dair yeteneklerin önemi artacak.

“Yapay zekanın kanser belirtilerini insanlardan daha önce fark edeceğini düşünebiliriz. Gelecekte doktorların bu teknolojiyi kullanacağını düşünüyorum. Ama doktor rolünün tamamen ortadan kalkacağını düşünmüyorum.”

Getty Images

Fiziksel hareket gerektiren işlerin yakın gelecekte robotlar tarafından yapılması zor.

McLaughlin, yapay zekanın kanseri daha başarılı tespit etmesine rağmen hastaların bunu doktorlardan duymak isteyeceğini aktarıyor:

“’İşimin parçası olan hangi görevleri yapay zeka yapabilir veya daha iyi yapabilir’ diye kafa yormanın zekice olduğunu düşünüyorum. Ve yapay zekanın üstleneceği görevlerimizin üzerine neler ekleyebileceğimiz konusunda…”

Buna örnek olarak bankalardaki veznecileri örnek veriyor:

“Eskiden veznecilerin esas görevi iyi para saymakken artık işin bu kısmı makinalarla yapıyor ve vezneciden iyi bir para sayıcısı olmasından çok müşterilerin ihtiyaçlarını anlaması ve ona göre ürünler önermesi bekleniyor.

“Sosyal yetenekleri daha önemli hale geldi.”

Ford, yükseköğrenim veya yüksek bir maaşın yapay zekaya karşı güvence sağlamayacağını söylüyor:

“Beyaz yakalı birini, bir taksiciye kıyasla kıyasla besin zincirinde daha yukarda görebiliriz. Fakat aslında beyaz yakalının geleceği, taksiciye kıyasla daha fazla tehlikede. Çünkü sürücüsüz araçlar hâlâ deneme aşamasında fakat yapay zeka halihazırda rapor yazabiliyor.

“Çoğu durumda eğitimli işçilerin işi, en eğitimsiz işçilere kıyasla daha tehlikede olacak. Otel odalarını temizleyen birinin işinin düşünün. Bu işi robotlara yaptırmak son derece zor olacaktır.”