Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ilişkin maden ocağında 43 madencinin ömrünü yitirmesiyle sonuçlanan faciaya ait Bartın 1. Ağır Ceza Mahkemesi’ndeki belgeye, faciaya neden olduğu düşünülen havalandırma sistemiyle ilgili yeni evrak girdi.
Faciadan yaklaşık 1,5 yıl evvel hazırlanan doküman ile havalandırma sisteminin yetersiz olduğu ortaya çıktı.
Belgede madendeki üretimin eski 500 kotuna kadar ineceği ve mevcut havalandırmanın bu üretim için yetersiz olduğu anlatıldı.
TTK Amasra Kuruluş Müdürlüğü Şube Müdür Vekili Eyüp Demez imzalı, 3 Temmuz 2020 tarihli ve Elektro- Mekanik İşletme Müdürlüğü’ne yazılan yazıda şunlar kaydedildi:
-Müessesemiz ocak havalandırması +40 makus baca ağzındaki aspiratör tesisi ile sağlanmaktadır. Şurası bulunan joy marka yaklaşık 50 yıllık 400 Kw 11000 m³/ dk kapasiteli bir aspiratör bulunmaktadır.
-Aspiratörün kapasitesi yüksek olmasına rağmen 3600 m³/ dk kapasite üstünde kullanılamamaktadır.
-Ayrıca ocağımız gitgide derinleşmekte ve ocak açıklığımız gitgide artmaktadır. Ocak derinliğinin -500 kotlarına kadar inmesi planlanmaktadır. Mevcut ocak açıklığının da 30000 m ye kadar çıkması planlanmaktadır.
-Kurulu sistemin kapasitesi mevcut ocak açıklığını bile karşılayamadığından ilerde planlanan üretimler de düşünüldüğünde aspiratörün ortalama 2000 (Pa) çalışacak deviri ayarlana bilen 2x 5000 m³/ dk.’lık yeni bir aspiratörle değiştirilmesi gerekmektedir. Gereğini arz ederim…”
“ÇALIŞILMAMASI GEREKEN KOT”
Amasra maden müessesinde çalışan mühendis ise ANKA’ya yaptığı açıklamada, madende inilmemesi gereken kotlara inildiği “İşçilerin telaffuzundan duyuyorum, bunlar proje dışı bir çalışmanın içindeler. 350 kotundan aşağıya inmemesi lazım lakin daha aşağılara inmişler bunlar. 370-390’lara inmişler. Ancak bu söylenti, bu ocak açılınca belirli olacak” diye açıklamıştı. Yeni ortaya çıkan doküman ile de madende eksi 500 kotuna kadar çalışma yapıldığı görüldü.
HAVALANDIRMA YAPILMAMIŞ
Ocaktaki havalandırma sisteminin değiştirilmesi için 2021 yılında 3 defa ihale açıldığı ve 2 defa de bu ihalenin iptal edildiği ortaya çıkmıştı.
En son ihale işi tamamlanmış fakat firmanın “havalandırma modüllerinin yurt dışından gelmediği” bildirdiği gerekçesiyle havalandırma sisteminde değişiklik yapılamamıştı.
En son davaya giren evrakta, TTK’nın mahkemeden havalandırmayı yapacak firmanın “ücretini istediği” gerekçesiyle, havalandırma sistemi değişikli için müsaade istediği ortaya çıkmıştı.
TTK’nın yazısında şunlar kaydedilmişti:
-Müessesemizde maden işyerlerinde iş sıhhati ve güvenliği yönetmeliği 10.22 (Ek3:RG-10/3/2015-29291) Havalandırma sistemi acil hallerde ve gereksinim halinde kullanılabilmesi için hava tarafını zıt çevirebilecek özellikte olur denildiğinden; 24.12.2021 tarihinde Alfer Mühendislik Taah. Tic San. A.Ş ile mukavele imzalanmıştır.
-Fakat firma tarafından 24.05.2022 tarihinde yazılan ek: 1 de belirtilen sebeplerden ötürü montaj daha ileri bir tarihe alınmış olup 21.10.2022 tarihinde firma tarafından Ek 2 de belirtilen yazı ile montaj işlerine başlayabileceği belirtilmiştir. İlgili firma hazır olan aspiratör ünitesinin montajını mukaveledeki kaideleri yerine getirerek fiyatını almak da istemektedir.
-Ancak 02.11.2022 tarihinde kurumumuz tarafından firmaya 14.10.2022 tarihindeki maden kazasından ötürü ana aspiratör ünitesine rastgele bir müdahalenin kelam konusu olmadığı belirtilerek firmaya işe başlayabileceği tarihin daha sonra bildirileceği belirtilmiştir.
-Ana aspiratör ünitesinin maden işyerlerinde iş sıhhati ve güvenliği yönetmeliği ilgili hususuna uygun hale getirilebilmesi için Genel müdürlüğümüz, Kuruluşumuz ve ilgili firma ortasında gerekli görüşmeler yapılmıştır.
-Bu görüşmeler sonucunda 19.06.2023 tarihi prestiji ile Ek. 3 de belirtilen program kapsamında Ana aspiratör ünitesinin modernizasyon çalışmalarının uygun görmeniz halinde başlatılmasını talep etmekteyiz. Gereğini bilgilerinize arz ederiz.”
FACİADAN 33 GÜN EVVEL HAVALANDIRMAYA DİKKAT ÇEKTİĞİ ORTAYA ÇIKMIŞTI
Ayrıca Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı denetçilerinin faciadan 33 gün evvel 5- 11 Eylül 2022 tarihlerinde yaptığı kontrolde, madende 19 farklı mevzuata karşıtlık ettiği ortaya çıkmıştı.
TBMM Amasra Maden Kazası Araştırma Komisyonu’nda denetçilerin tespitlerine ait bilgiler de açıklanmıştı. Denetçilerin tespitleri ortasında havalandırma sistemi de vardı. Denetçilerin tespitleri şöyleydi:
“Ocak ana havalandırması, acil hallerde ve gereksinim halinde kullanılabilmesi için hava istikametini zıt çevirebilecek özellikte değildir. Havalandırma sistemi acil hallerde ve gereksinim halinde kullanılabilmesi için hava tarafını zıt çevirebilecek özellikte olur.
Yeraltında kullanılan kimi elektrikli ekipmanlar, ATEX evraklı değildir. Yeraltı (Ek ibare:RG-10/3/2015-29291) kömür ocaklarında kullanılacak ekipman ve tesisatlar ile bu tip madenlerin grizu gazı ve/veya yanıcı tozlar tarafından olası tehlike oluşturabilecek yerüstü tesislerinde kullanılan kesimler 30 Aralık 2006 tarihli ve 26392 4 üncü yinelenmiş sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Beklenen Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Kollayıcı Sistemler ile İlgili Yönetmelik (94/9/AT)’te belirtilen I. Küme (Değişik ibare:RG-10/3/2015-29291) Teçhizatın uygun kategorisinde olmalıdır.
İşyerinde Çukurova CF60 marka forklift için düzenlenen 20 Nisan 2022 tarih ve 9204/56380/209881/886189 rapor nolu periyodik denetim raporunda uygunsuzluklar belirtilmiştir.
-Periyodik denetim raporunda iş ekipmanında uygun bulunmayan konuların tespit edilmesi ve bu konular giderilmeden iş ekipmanının kullanılmasının uygun olmadığının belirtilmesi halinde; bu konular giderilinceye kadar iş ekipmanı kullanılmaz.
-İşveren, periyodik denetimde uygunsuz rapor alan iş ekipmanının kullanılamayacağına dair rahatlıkla görünebilecek biçimde ihtar işaretlemesi yapar.
Söz konusu eksikliklerin giderilmesinden sonra yapılacak ikinci denetim sonucunda; ekipmanın kullanılabileceği ibaresinin yer aldığı ikinci bir rapor düzenlenir. (ANKA)
