Avrupa Konseyi’nin yolsuzlukların önlenmesi için verdiği tavsiyelere uyulmadı. Türkiye’ye yönelik yolsuzluk raporunda 22 tavsiyeden 3’ünün tatmin edici düzeyde, 9’unun ise kısmen yerine getirildiği belirtildi. 10 tavsiyeye ise hiç uyulmadı. “Bu hüzün verici” dendi.
ABD’nin de üye olduğu Avrupa Kurulu Yolsuzluğa Karşı Devletler Kümesi (GRECO)’nun Türkiye ilgili orta raporu yayınlandı. Raporda yolsuzlukla gayrette ‘somut bir gelişme olmadığı’ kaydedildi. GRECO Türkiye’den torba yasa uygulamasına son verilmesi, yasama sürecinin şeffaflaştırılması, milletvekillerinin mal beyanında bulunması ve yolsuzluk yargılamalarının engellenmemesi üzere düzenlemeleri bir an evvel yapmasını istedi. GRECO’nun çalışmalarını AB, Avrupa Parlamentosu, OECD ve BM üzere milletlerarası kuruluşlarla Milletlerarası Şeffaflık Derneği üzere birçok milletlerarası sivil toplum örgütü referans olarak alıyor. Türkiye’nin AB’den vize serbestisi alabilmesi için yapması gereken kriterlerden en kıymetlisini GRECO’nun tavsiyelerini hayata geçirmek oluşturuyor.
GELİŞME YAŞANMADI
Raporda GRECO’nun 22 tavsiyesinden 3’ünün tatmin edici düzeyde yerine getirildiği, dokuzunun kısmen ve 10’unun ise yerine getirilmediği kaydedildi. “Tavsiyelerin yerine getirilmesine yönelik somut rastgele bir gelişme kaydedilmemiş olması ıstırapla karşılanmaktadır” denildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Başbakan olduğu periyotta Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu’nun ortasını GRECO kaideleri açmıştı. Davutoğlu’nun ‘Siyasi ahlak Yasası çıkarılması talebi’ Erdoğan’ın parti yöneticilerinden mal beyanı istenmesi durumda ‘il ve ilçelerde yönetici bulamayız’ reaksiyonuna neden olmuştu. Öte yandan Millet İttifakı’nı oluşturan altı siyasi parti ortasındaki en kıymetli mutabakat konusunu Siyasi Etik Kanunu’nun çıkarılması oluşturuyor. Altı parti siyasalların mal varlıklarını beyan etme zorunluluğunun yanı sıra akraba, eş, dost yahut tanıdıklarını kayırmasının da önüne geçilmesini hedefleniyor.
Kısmen yerine getirilenler
Milletvekilleri açısından kısmen yerine getirilen teklifler şöyle:
– Milletvekillerinin yasama faaliyetleri sırasında ferdî ya da mali çıkar çatışması yaşaması durumunda Meclis’i bilgilendirmesi, zamanlamasının belgisiz olmaması.
– Milletvekillerinin vazifeleri ile uyumlu olmayan yan faaliyetlerin gözden geçirilerek, kapsamlı bir yasanın çıkarılması.
– Milletvekillerine yönelik rüşvetin önlenmesi, çıkar çatışmaları ve etik davranışlar ile ilgili eğitim programları hazırlanması, bâtın danışmanlıkla ilgili komite kurulması.
Hakim ve savcılara yönelik olarak da kısmen yerine getirilen teklifler şöyle:
– Hakim ve savcı adaylarının kamuoyuna açık ve Avrupa standartlarına uygun kesin ve objektif kriterlere dayalı olarak etik davranış ve dürüstlük konutlarında denetlenmesi.
– İkram, reddi hakim, üçüncü taraflarla ilgiler, bilinmeyen bilgilerin ele alınması üzere yargıçların etik davranışlarının belirlenmesi, bunların halka açık olması, hakim eğitiminde kullanılması.
– Hakim ve savcıların disiplin soruşturması sisteminin yürütme erklerinin adapsız tesirinde kalmaksızın objektif kriterlerin yönlendirdiği bir süreç olması.
– Hakim ve savcılara verilen hizmet içi eğitimlerin yolsuzluğun önlenmesi, yargı etiği bahislerinde genişletilmesi.
– Özellikle çıkar çatışması ve dürüstlükle ilgili bahislerde etik davranış prensiplerinin tesis edilmesi ve bunu kamuya açık olması, eğitimlerde bunun kullanılması.
– Savcılar tarafından reddi hakime ait açık kuralların ve unsurların geliştirilmesi, savcılar bu standartlara uymadığı takdirde başvurulacak önlemler.
Raporda yerine getirilmeyen tavsiyeler şöyle sıralandı
Milletvekilleri açısından;
– Torba maddelerin sayısında telaş verici bir artış olması.
– Yasama sürecinin şeffaflığı açısından STK’lardan ve toplumsal taraflardan görüş alınması ve Meclis’te kâfi müddette tartışılması.
– Çıkar çatışması yaratacak ikramlar, avantajlar, lobicilik üzere milletvekillerinin etik prensiplerinin düzenlenmesi.
– Milletvekillerinin mal beyanında bulunması.
– Milletvekillerine rüşvet suçlaması ile yürütülen ceza soruşturmalarının engellenmemesi için önlem alınması.
Hakimler ve savcılar açısından yerine getirilmeyenler tavsiyeler ise şöyle:
– HSK’nın bağımsızlığının güçlendirilmesi.
– Hakim ve savcı adaylarının mesleğe alım sürecinde yargı erkinin sorumluluğunun arttırılması.
– Hakim ve savcıların etik davranış değerlendirmelerinin kamuoyuna açıklanması, AB standartlarına uyulması.
– Hakim ve savcıların vazife yerlerinin isteklerine karşıt olarak değiştirilmesinin
azaltılması.
– Adalet Bakanı’nın hakim ve savcıların misyon dokunulmazlıklarının kaldırılmasına ait yetkisini yargıçlardan oluşan bir heyete ya da HSK’ya devredilmesi.
