Zelzele dehşetiyle başa çıkma yolları

Kahramanmaraş ve Gaziantep zelzelelerinin akabinde sismofobi (deprem korkusu) ömrümüzü neredeyse bütünüyle ele geçirdi. Depremzedeler bu büyük afetin tesirlerini birinci günkü hissederken; zelzele bölgesindeki yardım grupları ve gönüllülerin yanı sıra afete uzaktan şahit olanların da hem hüzün hem de sarsıntı korkusu yaşadığına dikkat çeken Psikolog Tuana Parıltı Yazıcılar, bu problemle başa çıkma yollarını şöyle anlattı…

Tuana Parıltı Yazıcılar

Hangi belirtiler görülür?

Yaşanan zelzelelerde binlerce can yitirdik, bu ağır yıkımın altından kalkmak elbette kolay değil. Enkazdan kurtulanların genci, yaşlısı, çocuğu ağır bir travma ile karşı karşıya. Sarsıntıya uzaktan şahitlik edenler de bir taraftan kayıplarımız için üzülürken bir taraftan da sismofobi (deprem korkusu) yaşayabilir. Bu sorunu yaşayanlarda; zelzelenin üzerinden bir ay geçmesine karşın daima endişe, zelzeleyle ilgili sık sık tekrarlayan tasalar, dehşet nedeniyle birtakım faaliyetlerde değişiklik yapma üzere belirtiler ortaya çıkar.

Depreme dolaylı olarak maruz kalanlar nasıl etkilenir?

Depremi direkt yaşamamış lakin dolaylı olarak sarsıntıdan etkilenen şahıslar de ağır duygusal yansılar gösterebilir. İkincil travma olarak isimlendirdiğimiz bu durumda her an sarsıntı olabilir korkusu, zelzele çantası ile birlikte ahenge, sık sık avizeyi denetim etme, sallanıyor üzere hissetme, zelzelenin gece olacağı niyetiyle sabahları ahenge nedeniyle uyku bozuklukları, rutinleri devam ettirmede zorluk örneğin işe gidememe, odaklanamama ve hatta bu yüzden işten ayrılmayı düşünme, iştahta azalma ve inanç hissinin zedelenmesi sebebiyle konutu hatta yaşanılan kenti değiştirmek isteme üzere durumlar görülebilir. Yaşanan sarsıntı endişesinin altında hayatta kalma düzeneği yatmaktadır ve sarsıntı korkusu yaşamak şu evrede gerçekçi ve olağandır. Bilinmesi gereken şey tüm bu belirtilerin yoğunluğunun vakitle azalacak olmasıdır. Bilhassa akut periyot yani sarsıntıdan sonra birinci 1-1.5 ay sonrasında korku artarak devam ediyor ve artık günlük hayattaki fonksiyonelliği bozacak nitelikte bizi etkiliyorsa uzman dayanağı alınması gerekir.

Çocuklara nasıl dayanak olunmalı?

Doğrudan ya da dolaylı olarak zelzeleye maruz kalan çocukların birinci 1 aylık süreçte korkuları
artabilir, uyku tertipleri bozulabilir, yaşlarından büyük ya da küçük davranışları kelam konusu olabilir. İçe kapanma ve sarsıntı hakkında konuşmaktan kaçınma görülebilir ya da daima sarsıntı hakkında konuşmak isteyip sorular yöneltebilirler. Bir öbür açıdan kimi çocuklar reaksiyonsuz kalabilir fakat bu durum çocuğun etkilenmediği manasına gelmemektedir. Unutulmaması gereken bu süreçte verilen yansılar çocuktan çocuğa değişiklik göstermekle birlikte olağan kabul edilmektedir. Her çocuk biriciktir ve her birinin verdiği reaksiyon ona özeldir. Çocuklara yine bir rutin oluşturulmaya çalışılmalı. İnançta oldukları hissettirilmelidir. Çocuğun kendi hikayesini yazmasına fırsat vermek, fotoğraf çizmesine imkân tanımak ve şayet mümkünse oyunun uygunlaştırıcı gücünden faydalanmak değerlidir.

Neler yapılmalı?

Eğer bireyde endişe ve şiddetli ruhsal reaksiyonlar kelam hususuysa birinci yapılması gereken yaşanan meskenin güvenliğini öğrenmek için ilgili yerlere başvurmaktır. Bu ortada medyadan uzak kalmaya çalışmakta yarar var. Tüm gün medyanın takibi kelam hususuysa orta vermek ve kendimizi ruhen dinlendirmemiz gerekir. Günlük rutini aksatmamak için de yaşanan hisleri yakınlık kurulan biriyle paylaşmak, yürüyüşe çıkmak, nefes idmanları yapmak, depremzedelere maddi ve manevi yardımda bulunmak kişi için rahatlatıcı olabilir. Sismofobiyi yenmenin en yeterli yollarından biri de kişinin kendini bu tarafta eğitmesidir. Kişi çoka kaçmadan konutunu ve ailesini müdafaanın yollarını belirleyebilir, meskende vakit zaman tatbikatlar yapabilir.