Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Afet İdaresi ve Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Doç. Dr. Azad Sağlam Selçuk, Kahramanmaraş merkezli 11 kentte yıkıma neden olan sarsıntıların akabinde bilim insanlarının dikkat çektiği Hakkari bölgesiyle ilgili açıklama yaptı.
Türkiye’de her 10-15 yılda bir sarsıntıyla karşı karşıya kalındığını anlatan Doç. Dr. Selçuk, ülke olarak kimi gerçeklerle yüzleşilmesi gerektiğini söyledi. Yapılar için yanlış yerleşim yerlerinin seçildiğini kaydeden Doç. Dr. Selçuk, bunun örneklerinin son sarsıntıların yaşandığı yerlerde görüldüğünü, ovadaki yerlerde yıkım yaşandığını, gerçek yerleşim yerlerinde ise yıkımın az olduğunu söz etti.
YAŞANANLAR UNUTULMAMALI
Yaşanan acıların, ortadan geçen vakitte unutulup tıpkı yanılgıların tekrarlandığını anlatan Doç. Dr. Selçuk, herkesin özeleştiri yapması gerektiğini belirterek, şöyle konuştu:
*Türkiye’de Maden Tetkik Arama’nın (MTA) hazırladığı bir zelzele haritamız var. MTA büyük bir emek sarf etmiş ve canlı fay çizgisini oluşturmuş. Yaklaşık 473 tane bu canlı haritasında fay var. Bunlar sarsıntı üretme potansiyeline sahip olan faylar.
*Bunun yanında bir de bizim sismik boşluk dediğimiz yani uzun mühlet zelzele üretmeyen ve büyük zelzele üretme potansiyeline sahip olan faylar var. Bunlara dikkat çekiliyor. Pazarcık segmenti de bu biçimdeydi.
*Mesela Bingöl’de Yedisu segmenti, Ovacık fayı, Malatya fayı, sarsıntı olması bekleniyor. Niçin, zira siz bir çalışma yapıyorsunuz. Mesela biz Van YYÜ olarak Balık Gölü’nde, Çaldıran’da bir projemiz vardı.
*Proje kapsamında dedik ki; Balık Gölü bundan yaklaşık 600 yıl evvel en büyük zelzelesini üretmiş. 600 yıldır büyük zelzele üretmemiş. Demek ki bunun zelzele potansiyeli var. Bakın burası değerli diyoruz.
‘YÜKSEKOVA İSMİNDEN AŞİKÂR, BİR OVA’
Hatay’a daha evvel yapılan ihtarların aynısının, artık Yüksekova-Şemdinli fay zonu için geçerli olduğunu anlatan Doç. Dr. Selçuk, şöyle konuştu:
*Bu bilimsel olarak ortaya konmuş. Bu fay 7 ve üzeri zelzele üretme potansiyeline sahip, burası bir sismik boşluk. Üstelik Yüksekova-Şemdinli fay zonunun bulunduğu yer bizim Türkiye içerisindeki en büyük ana bindirme zonu olan Bitlis-Zagros bindirme zonunun çabucak kuzeyinde yer alıyor. Yüksekova, isminden belirli burası bir ova.
*Kahramanmaraş’ta gördük. Taban uygunsa rastgele bir şey olmuyor. Ama büyütme dediğimiz bir olay var. Alüvyon taban, gevşek materyal o yüzden çok sallanıyor ve daha çok yıkılıyorsunuz.
Doç. Dr. Selçuk, “Yüksekova’nın yeri bataklık, yani bataklık içerisinde. Yüksekova’nın her yeri mi riskli? Hayır. Yüksekova ve Şemdinli’de çalışmalarımız var. Şemdinli’ye gidip baktığınız vakit daha çok dağlık bölümlerde. Zira yerleştiği yer kaya yeri lakin Yüksekova’nın bilhassa ova kısmına baktığınız vakit ovadaki yerleşim yerleri çok büyük risk altında. Yüksekova’nın havaalanı da zati ovanın içerisinde yapılmış durumda” sözlerini kullandı.
ÇALIŞMALARA BAŞLANDI
Hakkari bölgesinde zelzeleyle ilgili çalışmaların başlatıldığına dikkati çeken Doç. Dr. Selçuk, “Binalarla ilgili Hakkari’de, hem AFAD Vilayet Müdürlüğü hem de Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğü, okullarda çalışma yapmaya başladılar. Bu farkındalığın sürdürülebilir olması lazım. Şu bir gerçek ki, Yüksekova ve Şemdinli’de büyük bir zelzele bekleniyor” dedi.
Depremin olduğu kentlerdeki tasa duyduğu mevzuyu anlatan Doç. Dr. Selçuk, “Van’daki zelzeleden sonra birtakım vatandaşlar konutlarındaki hasar durumunu değiştirmek için itirazda bulundu. Van’da birey olarak ağır hasarlı binanızı orta hasara çevirmek yahut orta hasardan az hasara çevirmek için itirazlar vardı. Yanlış rapor verildi diye ortalık kıyamet alanına döndü. Mahkemelere belgeler gitti. Devlet bununla ilgili yaptırım koyacak. Güçlendirmeyle falan orta hasara çevrilmeyecek. Van’da yaşanan birinci zelzelede yıkılmayan binalar 5,6’lık sarsıntıda yıkıldı. Şayet o binada siz ağır hasardan orta hasara çevirmişseniz, o binada ölen her kişinin günahı sizden sorulur, ölen her şahıstan siz sorumlusunuz” diye konuştu. (DHA)
