Zelzelenin akabinde inşa edilen yeni binaları inceledi… Vahim gerçek ortaya çıktı

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’taki sarsıntılardan etkilenen vilayetlerde 2 küme halinde 300’ün üzerinde ağır hasarlı binada inceleme yapan Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İdris Bedirhanoğlu, yıkılan binalar ve sarsıntının akabinde yapılan yeni binalarda da kolon ölçüsünün az olduğunu söyledi.

İnceleme yaptıkları binalardaki datalarla öbür ülkelerdeki dataları karşılaştırdıklarını kaydeden Prof. Dr. Bedirhanoğlu, şunları söyledi:

-6 Şubat sarsıntılarından sonra birkaç günlük arama kurtarma çalışmalarının akabinde teknik incelemeler için alana indik ve 2 küme formunda çalışmalar yaptık.

-Birinci çalışma betonarme binalara aitti. Betonarme olan ve yüksek katlı, çok katlı yapılar niçin yıkıldı?

-Bu çalışmalar sırasında bilhassa binlerce konutu temsil edecek formda yapılar seçtik. 300’ün üzerinde binadan teknik ölçümler, bilgiler aldık. Muhakkak indekslerle hesaplamalar yaptık. Dünyadaki bilgilerle kıyas ettik.

-Türkiye’deki yapılarda dünyayla kıyas ettiğimiz vakit sarsıntıdan daha az etkilenen, daha doğrusu sarsıntısı daha çok yaşayan, lakin can kaybı çok çok daha az olan Japonya üzere ülkelerle kıyas ettiğimizde, bizdeki taşıyıcı kolon ve kirişlerin, döşemelerin, taşıyıcı kolon ve perdelerin çok daha az olduğunu gördük.

-Bina alanlarına oranladığımız vakit, bu oranların öteki ülkelere kıyasla daha az olduğunu gördük.

-Örneğin çoklukla bu oran Türkiye’de yüzde 0,25’lerin altında olduğunu gördük. Yüzde 0,1’ler civarında. Japonya üzere ülkelerde çoğunlukla yüzde 0,25’in üstünde. Birkaç kat fark var. Yani bizim kolonlarımız çok az, bizim perdelemelerimiz çok az, duvarlarımız çok az.”

‘DETAYLANDIRMALAR PROJEYE UYGUN DEĞİL’

İnşaat çalışmalarında detaylandırmanın projelere uygun yapılmadığını söz eden Prof. Dr. Bedirhanoğlu, şöyle konuştu:

-Yanlış ayrıntılar yapılıyor. Örneğin etriyeler eksik yapılıyor. Etriyeler uzunluğuna donatıları tam uygun sarmıyor.

-Donatılarımız ya eksik, fazla olunca da bu sefer beton girmiyor. Beton az. Beton ile donatı güzel çalışmıyor.

-Bindirme uzunlukları eksik. Ticari katların olması, kolonlara müdahale edilmesi, duvarların yıkılması, kolonun kesilmesi, kolonun kırılması, betonların kırılması, yıpranan kolon ve demirlerin tamir edilmemesi, makûs yerde yapılan yapının yeterli bir yer güzelleştirmesi, düzgün bir temel sistemi seçilmeden binanın yapılmış olması, binanın taşıyıcı sisteminin mesela asmolen olması, buna nazaran bir düşey taşıyıcı sisteminin tasarlanmamış olması üzere ayrıntılar önden gelen ayrıntılardı.

-Ama bunlarda kilit nokta, düşey taşıyıcıların, kolon ve perdenin az olması, mesela tünel kalıp sisteminde, TOKİ bu yolu kullanmayı tercih ediyor. Çok sayıda perde var. Münasebetiyle hasar görse de, bu yapılar en azından insan öldürmüyor. Birtakım sistemler sahiden zelzelede çok tehlikeli.

-Bunlardan biri de asmolen sistemi bir de yer katların asma kat olması. Bu iki sisteme katiyetle çok dikkat edilmesi gerekiyor” tabirlerini kullandı.

‘2023’TEYİZ, FAKAT YENİ BİNALARDA KOLON SAYILARI HALA AZ’

Prof. Dr. Bedirhanoğlu, çoğunluğu Diyarbakır olmak üzere 300’ün üzerinde yeni inşaatı da denetim ettiklerini kaydederek, şöyle konuştu:

-Deprem alanında Adıyaman, Antakya, Kahramanmaraş, Gaziantep, Malatya, bunların hepsinde inceleme yaptık.

-Yeni olan binalarda da 300’ün üzerinde binada inceleme yaptık. Kimi eksikliklerin yeni binalarda da hala olduğunu gördüm.

-Örneğin bir tanesi etriyenin eksik yapılması ya da düzgün yapılmaması, öbür bir eksiklik paspaylarını hala yapamıyoruz. Hangi inşaata giderseniz gidin açıkta çıplak olan bir donatı göreceksiniz.

-Eğik olan etriyeler göreceksiniz, kancası düzgün yapılmamış etriyeler göreceksiniz. 2023 yılında yapılan binalarımızda hala kolon ölçülerinin az olduğunu gördük. Yani oranları yeniden yüzde 0,25’lerin maalesef üstünde değildir. Yeni yapılan tahminen birçok binanın projesini inceledim, indekslerini hesapladım.

-Ve bu indekslerin yüksek 0,25’in üstünde kalmadığını gördük. Zelzele bölgesinde de 300 binada yaptığımız incelemede ağır hasar alan binaların çoğunluğunun kolon ölçülerinin, indekslerinin yüzde 0,25’in altında olduğunu gördük.

-Aynı biçimde asmolen döşeme sistemine sahip binaların çok yıkıldığını gördük. Bu binalar, hayat üçgeni dediğimiz üçgenleri bırakmıyor. İçindeki insanların birçoklarının ölmesine sebep oluyor.

-Bu sistemi biz niçin hala yasaklamıyoruz. Kurallar ortaya koymalıyız. Asmolen döşeme olmayacak, Bina altında ticari alan olmayacak, asma kat olmayacak, kapalı çıkma olmayacak.

-Binayı 5 katlı yaptığın vakit 20 kolon yapıyorsan bunu 7 kat yaptığında bunu 25’e çıkartacaksın kolon sayısını.

-Ya da ebadını büyüteceksin dediğim üzere indeks olarak. Yani bina büyüklüğünün bir yüzdesi olarak kolon ölçülerinin da artırılması lazım. Bunlar yapıldığı vakit yapılan ayrıntılar da tolere edilmiş oluyor.

-Deprem olacak, yüzde yüz olacak. Bunu biliyoruz ve İstanbul’da olacak zelzelesi emin olun ki Diyarbakır’da hissedeceğiz. Binalarımızı çok kısa bir müddette gerçek bir halde zelzeleye hazırlamamız lazım. Kağıt üzerinde değil.

-Denetim sisteminin uygunlaştırılması lazım. 2023 yılında da 50 binin üzerinde can kaybı 100 milyar dolayın üstünde bir mal kaybı yaşıyorsak demek ki biz birçok şeyi yanlışlı yapıyoruz yahut birçok şeyi başaramıyoruz. O vakit bütün sistemimizi gözden geçirmemiz gerekiyor.