Türkiye’nin Doğu, Güneydoğu, Akdeniz, İç Anadolu ve Karadeniz bölgeleri, Kahramanmaraş merkezli 10 ili etkileyen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki zelzelelerle sarsıldı. Zelzeleler, binlerce yıkım ile vefat ve yaralanmalara yol açtı.
Türkiye genelinde birçok inşaat mühendisi, hasar tespit çalışmaları yapmak üzere afet bölgesine gitti.
Çalışmalar hakkında bilgi veren İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şube Lideri Aksiyon Ulutaş Ayatar, “2 binin üzerinde meslektaşımız bölgede hasar tespiti yapmak üzere çalışıyor. İzmir’den de 200’e yakın meslektaşımız bölgede. Meslektaşlarımızın birinci belirlemeleri şöyle. Bölgedeki birtakım alanlar, yapı- taban münasebeti manasında özel alanlar. Örneğin; Hatay merkez üzere. Burada yıkım daha fazlaydı. 30 Ekim 2020’deki İzmir zelzelesinde, yaklaşık 80 kilometre uzaklıkta bir fay kırığı sonrasında yıkım yaşadık. Fay kırıldıktan sonra Bayraklı’da tesirli oldu. Buradaki yapıların yıkılmasında basen tesirinin kıymeti vurgulanmıştı. Buna benzeri bir durum Hatay merkezde de yaşandı. Bayraklı’da yaşanan tabanın yapılara tesiri Hatay’da da görüldü” dedi.
‘ALÜVYON ÇÖKEL YER YIKIMI ARTIRAN SEBEPLERDEN’
İzmir Bayraklı’nın çanak bir yapıya sahip olduğunu hatırlatan Ayatar, “Bayraklı çanak formunda. Bu nedenle zelzele şiddetini daha fazla hissediyor. Bayraklı’da alüvyon çökel taban bulunuyor. Gelen sarsıntı dalgasıyla çanağı sallayıp, yapıları daha fazla etkiliyor. Hatay merkezde de emsal bir durum olduğu düşünülebilir. Bu da yıkımı artıran sebeplerden biri olarak gözüküyor. Yüklü olarak işyerlerinin bulunduğu yerlerdeki 2000 yılı öncesi olduğunu iddia ettiğimiz yapılarda yıkım fazla oldu. Toptan bir göçme halinde bir gözlemiz var” diye konuştu.
‘YAPILARDA UYGULAMA KUSURLARI ÖNE ÇIKIYOR’
Yapılardaki uygulama ayrıntılarına dikkat çeken Ayatar, “Bir yapının projelendirilmesi, yapılma ve kontrol süreci kelam hususudur. Zelzeleye nazaran yapıyı tasarlayabilirsiniz. Lakin bu yapıya nazaran uygulama yapmazsanız ve kontrolünü gerçekleştirmezseniz bugünkü üzere acı sonuçlarla karşılaşırsınız. Bölgede uygulama yanılgıları da olası. Tekrar birinci tespitlere nazaran donatı ölçüleri, etriye sıklaştırılması, kanca uygulamasındaki kusurlar ile betonda kalitesizlik uygulama kusurlarında öne çıkan hususlar diyebiliriz” dedi.
‘DEPREMİ TARTIŞMAKTAN ÇOK YAPI GÜVENLİĞİNİ KONUŞMAK ÖNEMLİ’
Yıkım sonrası gündeme gelen bir hususa daha dikkat çeken Lider Ayatar, şunları söyledi:
“Yıkılan birtakım yapılar yolları kapattı. Bu ulaşım açısından büyük bir badireydi. Şu an gerçekleştirilen hasar tespit çalışmaları için de bu durum kasvet yaratıyor. Yapılardaki yıkımlar, halkın toplanabileceği park ve bahçe üzere alanlara yanlışsız gerçekleşmiş. Bunun sonucu olarak da halkın bu alanlarda toplanmasını bu durum engellemiş.
Bunun yanında bir an evvel yapı stoğuna yönelmek gerek. Sarsıntısı tartışmaktan çok yapı güvenliğini konuşmak değerli. Bunun için birinci olarak mühendislik eğitiminin daha nitelikli hale getirmek gerekiyor.
Yetkin mühendislik kavramının bir an evvel yasalaşması kıymetli. Meslek odalarının bu husustaki bilgisine başvurulmalı. Son olarak yapı stoğuna dair tüm Türkiye’de envanter çalışması yapılması lazım.
İzmir’de başladı, tüm vilayetlerde yapılmalı. Bunun sonucu olarak ya yapıları güçlendireceğiz ya da yıkıp tekrar yapacağız. İş birliği değerli. Merkezi yönetim, mahallî idare, meslek odaları ve üniversite iş birliğiyle bu çalışmaların biran önce başlaması gerekiyor.” (DHA)
